به گزارش پردیسان آنلاین؛ کلانشهر قم دومین مقصد گردشگری مذهبی و زیارتی کشور است شهری که در دل آن امامزادگان است که آرامش بخش ارادتمندان و عاشقان مکتب اهل‌بیت علیه السلام است از جمله این امامزادگان مهمی که در گوشه گوشه شهر قم آرمیده‌اند امامزاده موسی مبرقع (علیه السلام) است که سومین قطب زیارتی و گردشگری شهر قم به‌شمار می‌رود.
امامزاده موسی مبرقع (علیه السلام) فرزند بلا فصل حضرت امام‌جواد علیه السلام است امامزاده ای که با خلواتگاه دلنواز خود در یکی از محلات تاریخی شهر آرمیده است این امامزاده به‌دلیل اینکه در آن مدفن چهل سید پاک طینت در آن دفن هستند به چهل اختران معروف است و محله‌ای که بارگاه امامزاده موسی مبرقع (علیه السلام) در آن قرار گرفته است به محله (چهل اختران) نامیده می‌شود.
این چهل سید بزرگوار و جلیل القدر از نوادگان فرزند بلافصل امام‌جواد علیه السلام است که طبق وصیتی که کرده‌بودند در کنار امامزاده موسی مبرقع (علیه السلام)دفن شوند برخی دختران جناب موسی مبرقع نیز در همین مکان به خاک سپرده شده‌اند که می‌توان به دختری به‌نام (زنیب) اشاره کرد که طبق آنچه در کتب تاریخی گفته می‌شود این بانوی جلیله قبه و بارگاه حضرت معصومه (سلام الله علیها) را بنا و شاهکار چشم نوازی از خود به یادگار در تاریخ به‌جا گذاشته است.
بقعه بنای آرامگاه چهل اختران به دوران شاه طهماسب صفوی یعنی قرن دهم هجری برمی گردد که طبق شواهد تاریخی بعد از تخریب اولیه آن ساخته شده است. نوادگاه حضرت موسی مبرقع (ع) از متولیان مهم حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) بوده‌اند در زمان حکمرانی پادشاهان مختلف به قم سفر می‌کردند و به احترام این سادات جلیل القدر وقف‌های مختلفی در قم انجام می‌شد که تاکنون این موقوفات به‌نام این آستان مقدس وجود دارد.

خاک قم؛ منزلگاه فرزند بلافضل امام نهم شیعیان

شاید گردشگر و زائری نباشد که به‌محض زیارت کریمه اهل‌بیت (سلام الله علیها) و مسجد مقدس جمکران گذری به‌سمت خیابان آذر و محله چهل اختران جایی که حضرت موسی مبرقع فرزند بلافصل امام‌جواد علیه السلام در آن آرمیده است نکرده باشد محله چهل اختران که از محلات قدیمی شهر قم به‌شمار می‌رود این امامزاده را مانندی مرواریدی گران‌قدر در دل خود جا داده است این سید جلیل القدر میراث‌دار امام نهم شیعیان است و به این جهت او را مبرقع لقب داده‌اند که چهره زیبا و نورانیت خاصی داشته و بر چهره خود نقاب می‌زدند .
طبق گفته مورخان این سید جلیل ۴۰ سال در قم زندگی کردند و عظمت و زندگی پربرکت ایشان دارای برکاتی برای شهر قم بوده و نسل ایشان تا شبه قاره هند و دیگر نقاط ایران و جهان گسترش یافته است اما با توجه به قدمت محله‌ای که فرزند بلافصل امام‌جواد علیه السلام و دیگر نوادگان حضرتش در آن آرمیده‌اند این محله ان طور که باید و شاید ساماندهی نشده است و این سید جلیل و امامزاده بسیار مهم که سومین مقصد زیارتی و گردشگری قم به‌شمار می‌رود در دل خرابه‌ها و کوچه‌های مخروبه قرار گرفته است.

چهل اختران؛ بین الحرمینی دلنواز چشم‌انتظار ساماندهی

سال ۸۹ بود که با سفر پر خیر و برکت مقام معظم رهبری به شهر قم آزادسازی و ساماندهی پروژه چهل اختران و هم چنین طرح توسعه امامزاده موسی مبرقع (علیه السلام) در دستور کار قرار می‌گیرد اما این پروژه که ساماندهی آن در اقتصاد گردشگری قم و هم چنین ماندگاری و رونق گردشگری نقش مهمی دارد با گذشت ۱۳ سال هنوز که هنوز لای چرخ بی تدبیری‌ها، وعده‌های ناتمام و عدم یکپارچگی مسئولان بی تکلیف و در دل هزاران خرابه برای گردشگران و زائرانی که از سراسرکشور و حتی کشورهای اسلامی قصد زیارت آستان مقدس آن را دارند به چشم می خورد.
در واقع چهل اختران؛ بین‌الحرمین است که در دل نگین گردشگری مذهبی کشور در وسط گردابی از خرابه‌ها و مشکلات بی سروسامان به‌دلیل بی تدبیری و نبود عزم و اراده مسئولان رها مانده‌است.
پردیسان آنلاین به‌دلیل اهمیت جایگاه و موقعیت این آستان مقدس و هم چنین اهمیت پروژه ساماندهی چهل اختران طی گزارشی در تاریخ ۱۱ دیماه سال ۱۴۰۰ پیگیر ساماندهی و عملیات اجرایی آن بود اما باز با وعده‌های ناتمام مسئولان برای تعیین تکلیف آن روبه‌رو شد اکنون با گذشت ۱۳ سال هنوز که هنوزه پرونده این پروژه هم چنان خاک می‌خورد و به جرئت می‌توان گفت که این پروژه در کنار دیگر پروژه‌های مدت‌دار شهر قم باید در فهرست آثار ملی کشور به‌دلیل گذشت زمان ثبت کرد.
هرچند اخیراً مسئولان وعده دیگری داده‌اند مبنی بر اینکه قرار است این پروژه بعد از پایان فروردین ماه در کمیسیون ماده ۵ بررسی و عملیات اجرایی آن شروع شود اما هرچقدر مدت اجرای این پروژه طولانی شود به همان میزان با توجه به شرایط اقتصادی کشور نیازمند بودجه و اعتبار سنگین تری خواهد داشت.

طرح جامع ساماندهی چهل اختران بر روی ریل وعده‌ها

مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم مطهر در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین از تدوین طرحی جدید برای ساماندهی پروزه چهل اختران خبر داده و می گوید: به‌محض اتمام و تصویب در کمیسیون ماده ۵، آماده اجرای کامل پروژه هستیم ساماندهی و توسعه پیرامون امامزاده موسی مبرقع (علیه السلام) از بودجه سفر مقام معظم رهبری به قم، استانداری، شهرداری و… از حدود ۱۳ سال پیش آغازشده است.
علیرضا خاکی می‌افزاید: با توجه به اینکه این پروژه در دل بافت تاریخی قرار گرفته است برای ساماندهی آن نیاز به یک سری آزادسازی هایی داریم لذا باید تملکات از سوی شهرداری صورت گیرد که تا حدودی تملکات در این محدوده انجام شده اما نبود منابع مالی سبب شده تا تملکات به‌صورت کامل انجام نشود، ازسال ۹۵ با اعتبارات شهرداری، تملک املاک تا خیابان آیت‌الله طالقانی اجرایی شد.
به گفته وی؛ با بررسی طرح و پس از تصویب در کمیسیون‌های مربوطه، از اسفندماه سال گذشته محدوده اجرایی این پروژه از ۴.۳ هکتار به ۲ هکتار رسیده و نخستین طرح در ساماندهی این پروژه احداث فضای صحن امامزاده است اقدامات اجرایی این صحن از تیرماه آغازشده و هم‌اکنون بیش از ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد هم چنین دومین اقدام ما برای این پروژه، احداث پارکینگ همسطح بود که اقدامات اجرایی آن آغازشده است.
خاکی عنوان می‌کند: توسعه محوطه پیرامون امامزاده سومین گام در اجرای پروژه مهم چهل اختران به شمار می‌رود که حدود ۸۰ درصد تملکات انجام‌شده و ما نیاز به همکاری‌های بیشتر در این زمینه هستیم با تخصیص اراضی ۴۸ هکتاری، مشکلی در زمینه تأمین منابع برای تملک و اجرای پروژه نیست.
این پروژه مهم که اگر طبق گفته مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم مطهر طرح اجرایی آن امسال شروع شود در رونق گردشگری، ساماندهی و توانمندسازی محله و هم چنین با توجه به اینکه آستان مقدس چهل اختران جزو سومین مقصد زیارتی قم به‌شمار می‌رود می‌تواند اقتصاد شهری قم را بهبود ببخشد اما مشکل اینجا است که در ساماندهی این پروژه تنها شهرداری دخیل نیست این پروژه دستگاه‌هایی هم چون اوقاف؛ میراث فرهنگی و اداره کل راه و شهرسازی و هم چنین معاونت امور عمرانی استانداری در آن دخیل هستند که برای پیگیری تعیین تکلیف آن به هرکدام از این دستگاه‌ها تماس گرفته شد ولی پاسخی دریافت نکردیم.

وعده تعیین تکلیف ساماندهی محله چهل اختران قم تا پایان فروردین ۱۴۰۲

در دیداری که استاندار با اهالی محله چهل اختران در اسفندماه سال گذشته داشت بر تعیین تکلیف طرح ساماندهی این محله خبر داده و گفته؛ اراضی ۴۸ هکتاری پردیسان برای پشتیبانی طرح‌های بازآفرینی شهری اختصاص یافته است این اراضی برای ۱۰ محله قم از جمله چهل اختران، دروازه ری، قبرستان نو، میدان مطهری و… در نظر گرفته‌شده است.
سید محمد تقی شاه چراغی بیان داشت: با تلاش‌های دستگاه‌های مختلف برای تعیین تکلیف و ساماندهی این محله شهری، پیگیری هایی صورت گرفته و نبود منابع و افزایش قیمت‌ها در گذشته سبب بلاتکلیفی پروژه ساماندهی چهل اختران شده است با همکاری بین دستگاهی، طرح ساماندهی محله چهل اختران باید تا پایان فروردین نهایی و روند اجرایی آن آغاز شود.
اما به نظر می‌رسد طرحی که می‌توانست با اعتبار پر خیر برکت سفر مقام معظم رهبری و با کمترین اعتبار و در مدت زمان مشخص اجرایی شود اکنون به پروژه مدت داری مبدل شده که به‌دلیل عدم انسجام بین دستگاه‌های اجرایی مسئول نه‌تنها اعتبار و بودجه اجرایی آن افزایش یافته بلکه باید چشم‌انتظار اعتباری ملی بود که باید به اهالی این محله گفت صبر حضرت ایوب پیامبر را برای ساماندهی محله خود پیشه کنید.

چهل اختران پروژه‌ای اقتصاد محور و گردشگرپذیر

یک استاد دانشگاه و مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم که دارای دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با رویکرد گردشگری است در ارتباط با اهمیت و جایگاه امامزاده موسی مبرقع (علیه السلام) و هم چنین اهمیت ساماندهی پروژه چهل اختران می‌گوید: ما برای هر پدیده ایی رویکردی خاص داریم حال یا شهری یا گردشگری یا اقتصاد محور اگر پروژه ساماندهی چهل اختران را یک پدیده بنامیم دیدگاه ما به این پروژه گردشگر محوری و اقتصاد محوری است.
محمد آقازاده می‌افزاید: این استان مقدس مقصدی مهم برای گردشگرانی از کشورهای اسلامی هم چون عراق، پاکستان و هند است وبراساس اهمیت برنامه ریزی وسیاست گذاری برای فضاسازی آن شهرداری وارد عمل شده اما با توجه به اینکه در بافت تاریخی قرار گرفته است تنها میراث فرهنگی و شهرداری نمی‌توانند برای ساماندهی آن وارد عمل شوند باید اوقاف، استانداری و هم چنین راه وشهرسازی نیز برای ساماندهی این پروژه یکپارچه همکاری کنند.
به گفته وی؛ وقتی گردشگر قصد زیارت به آستان مقدس دارد با خرابه‌هایی روبه‌رو می‌شود که می‌تواند برای او ذهنیت منفی از شهر قم و از این مکان به‌همراه داشته‌باشد در این محدوده امکان پارک برای خودروهای زائران وجود ندارد اگر ساماندهی و تعیین تکلیف شود می‌تواند در ماندگاری مسافران نقش مهمی داشته‌باشد با توجه به اینکه نزدیک محله پامنار و بازار کهنه است می‌تواند مسیری فرهنگی و تاریخی نیز برای گردشگران فراهم کند.
آسیب‌های طولانی شدن پروژه چهل اختران
این استاد دانشگاه در ادامه گفت وگوی خود به آسیب‌هایی طولانی شدن پروژه چهل اختران اشاره و عنوان می‌کند: جابه‌جایی مسئولان، نبود عزم و اراده و هم چنین نبود یک طرح یکپارچه در بین دستگاه‌هایی که مسئول ساماندهی پروژه هستند باعث شده که این طرح هم چنان بی سروسامان بماند و زمانبر شدن آن صرف بودجه‌های کلان را به‌دنبال خواهد داشت هرچقدر بر مدت تعیین تکلیف پروژه افزایش یابد به همان میزان هم اعتبار و بودجه آن افزایش می‌یابد علاوه بر آن باید منتظر بودجه ملی هم‌بود که با این شرایط کنونی کاری بس دشوار است.