به گزارش پردیسان آنلاین از خراسان شمالی، استان خراسان شمالی در شمال شرق کشور که حلقه اتصال کمربند شمالی ایران به مشهد مقدس است، مسیر بسیاری از مسافران برای سفر به خطه سبز شمالی است.

چنانچه مسافران قصد داشته باشند از شمال به مشهد سفر کنند، باید بخشی از زمان خود را در این استان بگذرانند.

خراسان شمالی از جمله استان‌های بکر است که سال گذشته به عنوان نقطه هدف گردشگری معرفی شد.

این استان دارای نقاط گردشگری متعدد تاریخی و طبیعی است. در گزارش پیش رو تلاش می‌کنیم بعضی از جذاب‌ترین نقاط تاریخی استان خراسان شمالی را معرفی کنیم.

عمارت سردار مفخم

عمارت سردار مفخم بجنورد مفخم بزرگ‌ترین و شاخص‌ترین اثر معماری دوره ناصرالدین شاه قاجار و یکی از نقاط دیدنی بجنورد است که جزو آثار ملی کشور به حساب می‌آید. امروزه سه موزه به نام‌های موزه مردم‌شناسی، موزه باستان‌شناسی و موزه اسناد و نسخ خطی در این عمارت فعالیت می‌کنند.

در دوره قاجار، عمارت مفخم همراه با بناهای دیگری از جمله آینه‌خانه، کلاه‌فرنگی، حوض‌خانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشتند که مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل می‌دادند.

بنای عمارت مفخم در دو طبقه احداث شده است و در مجموع ۳۴ اتاق و دو تالار بزرگ دارد که با آینه‌کاری، کاشی‌کاری و گچبری تزئین شده‌اند. یکی از زیباترین بخش‌های مجموعه مفخم، آینه‌خانه نام دارد که دیوارها و سقف آن مزین به آینه‌کاری است و تصویر ۱۳۴ تن از شخصیت‌های برجسته عصر صفوی تا دوره قاجار در زیر سقف آن به چشم می‌خورد.

شهر تاریخی بلقیس اسفراین

مجموعه شهر تاریخی بلقیس که به‌عنوان اسفراین کهن نیز شناخته می‌شود، حدود ۴,۰۰۰ سال قدمت دارد. در طول قرن‌های متمادی همواره افراد و تمدن‌ها در این منطقه زندگی کرده‌اند. این شهر بارها بر اثر هجوم و تجاوز اقوام دیگر به طور کامل تخریب شد، اما پس از مدتی دوباره به‌شکل شهری نو روی ویرانه‌های شهر قبلی به شکوه گذشته خود بازگشت.

یافته‌های جدید تاریخی نشان می‌دهند که قدمت این شهر تاریخی به قرن دوم اسلامی می‌رسد.

شاید جالب‌ترین روایت درباره نام‌گذاری شهر تاریخی بلقیس ماجرای گنج و گنج‌یابی در عهد ناصری باشد. در این دوره از تاریخ مردم به‌دلیل اسرارآمیز بودن شهر، فراوانی اشیای عتیقه، فرا انسانی بودن شیوه ساخت این شهر و داستان بلقیس خاتون و حضرت سلیمان که در قرآن مطرح شده است، نام بلقیس را برای شهر انتخاب کردند.

یکی از مهم‌ترین آثار به‌جامانده در مجموعه شهر تاریخی بلقیس، ارگی با قدمت ۱۲۰۰ سال است که به آن نارین قلعه هم می‌گویند.

اولین دوره استقرار در این قلعه مربوط به زمان بعد از حمله مغول است. البته آثار ساخت‌وساز و مرمت در پیکره این ارگ دیده می‌شود. این ارگ آخرین بار به تصرف افغان‌ها درآمد و به طور کامل تخریب شد، اما تا اواخر دوران قاجار خانواده‌هایی به‌شکل مستقل در آن زندگی می‌کرده‌اند.

در شهر تاریخی بلقیس دو آب‌انبار در قسمت‌های شمالی و جنوبی شارستان قرار دارد. هردو آب‌انبار شاکل بخش‌هایی همچون سر در ورودی، پلکان، پاشیر و مخزن می‌شود. برخلاف آب‌انبار شمالی که به نسبت سالم و بدون تخریب باقی مانده است، آب‌انبار جنوبی وضعیت چندان مناسبی ندارد.

حسینیه جاجرمی بجنورد

حسینیه جاجرمی یکی از مکان‌های دیدنی بجنورد است که در مرکز شهر و در محدوده بافت تاریخی قرار دارد. حسینیه جاجرمی به‌عنوان یادگاری از آخرین سال‌های دوره قاجار در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. در گذشته مردم و به‌ویژه جاجرمی‌ها از این بنا برای عزاداری شب‌های محرم استفاده می‌کردند. امروزه این حسینیه به مرکز تولید هنرهای سنتی و صنایع دستی تبدیل شده است.

این ساختمان ۶۰۰ مترمربع مساحت دارد و دارای پلان مربعی شکل است. بنا در ضلع شرقی و غربی در دو طبقه ساخته شده است. طاق‌هایی که در ساختمان مورد استفاده قرار گرفته‌اند، به‌طور کلی از سه نوع هلالی ساده، کلیل و قوس تیزه‌دار هستند. طبقه همکف قدیمی‌تر از طبقه بالا است و به نظر می‌رسد که کاربری مسکونی داشته است.

این بنا نمونه‌ای از معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درون‌گرا محسوب می‌شود. همه در و پنجره‌ها و نورگیرها در این نوع معماری به‌سمت حیاط باز می‌شود. در بجنورد این نوع معماری چندان رایج نیست و بیشتر در مناطق خشک و کویری اهمیت دارد.

قلعه جلال‌الدین

قلعه جلال‌الدین دژ باشکوهی است که در پنج کیلومتری غرب شهرستان گرمه قرار دارد. این قلعه که از جاذبه‌های گردشگری جاجرم به شمار می‌رود، روی تپه به نسبت مرتفع سنگی در حدفاصل گرمه و جاجرم قرار دارد.

موقعیت ساخت بنا در بالای کوه، با دیوارها و برج و باروهای مرتفع، قلعه جلال‌الدین را به دژی مستحکم و نفوذناپذیر تبدیل می‌کرد، دژی که شکوه و عظمت آن در حال حاضر نیز با اجرای طرح‌های نوین گردشگری در این محدوده، شوکت و زیبایی خاصی یافته است و همه ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.

قلعه جلال‌الدین از جهت مکانی در وسط جاده گرمه و جاجرم بر بالای کوه مرتفعی قرار گرفته است که اطراف آن دشت‌های وسیع قرار دارد. برای دسترسی به این اثر عظیم به جز یک راه باریک از حاشیه چشمه که مستقیماً به ورودی قلعه منتهی می‌شود راه دیگری وجود ندارد و به جز پیاده یا با اسب امکان دسترسی به آن غیرممکن است.

در گذشته این قلعه دو یا سه طبقه بوده است و گفته می‌شود که یک تونل یا راه زیرزمینی مخفی، این قلعه را به شهر جاجرم متصل می‌کرده است.

روستای تاریخی اسفیدان؛ ماسوله خراسان شمالی

روستای اسفیدان یکی از جاذبه‌های بجنورد در استان خراسان شمالی است که در سال ۱۳۸۵ به‌عنوان زیباترین روستای کشور انتخاب شد و با معماری پلکانی خود شباهت زیادی به ماسوله دارد، علاوه بر بافت تاریخی اسفیدان جاذبه‌هایی همچون دره‌ها و آبشارها، قلعه‌، چشمه‌های خروشان و غارها را در خود جای داده است. درخت صندل سمبل این روستا به شمار می‌رود که تنها دو اصله از آن‌ها باقی مانده است.

اسفیدان یا ایسبیان در میان دره قرار دارد و پیرامون آن را کوه‌های مرتفعی پوشانده است، به همین دلیل در نگاه اول برای هر بیننده‌ای این تصور پیش می‌آید که با کمترین لرزش زمین احتمال سقوط صخره‌ها و تخته‌سنگ‌های عظیم روی آبادی وجود دارد، اما مردم اسفیدان بر این باور هستند که وجود امامزاده در طی قرن‌ها باعث شده است که آسیبی از جانب کوه به آن‌ها نرسد.

چهارطاقی تیموری

یکی از دیدنی‌های تاریخی خراسان شمالی، مقبره چهارطاقی یا چهارطاقی تیموری است. چهارطاقی تیموری که از مکان‌های دیدنی شیروان به شمار می‌رود، مربوط به دوره تیموریان است و در روستایی در نزدیکی شیروان قرار دارد. این بنا در تاریخ نوزدهم اسفند ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۸۰۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

این بنای هشت‌ضلعی شباهت زیادی به یک مقبره دارد. بسیاری بر این عقیده‌اند که این مقبره مربوط به امیر تیمور بوده است و علت این موضوع را تاریخی می‌دانند که در سنگ‌نوشته قبر آمده است.

این تاریخ سال ۷۵۸ هجری قمری، یعنی دوره حاکمیت تیمور را نشان می‌دهد. بنای چهارطاقی دارای سنگ قبری سیاه‌رنگ و ساده است. نوشته روی سنگ قبر از بین رفته است و تنها به‌سختی می‌توان نام عید خواجه را از آن خواند. با رجوع به منابع تاریخی دوره تیموری مشخص می‌شود که عید خواجه نام یکی از بزرگان و سرداران دوره تیموری است.

برای تزئین فضای داخلی چهارطاقی تیمور، آجرها در ساقه گنبد به‌صورت عمودی و افقی به کار رفته‌اند. بدنه خارجی گنبد نیز با روش آجرچینی دو رجه ساخته شده است.

قسمت داخلی بنا به‌صورت چهارگوشه است. معماران در فضای داخل چهارطاقی از پوشش گچ و در تقاطع اضلاع آن از گچ‌بری استفاده کرده‌اند. دورتادور بالای سردر نیز به رنگ فیروزه‌ای گچ‌بری و کتیبه‌نویسی شده است.

این موارد تنها بخشی از آثار تاریخی خراسان شمالی است که دیدن از آن خاطرات خوبی را برای شما به یادگار خواهد گذاشت.