به گزارش پردیسان آنلاین؛ امروزه توسعه روزافزون شهرها، گسترش شهرنشینی، تغییرات محیطی شهرها و مسایل ناشی از آن، یکی از موضوعات مهم در پیش روی مدیران شهری است که در صورت آینده نگری و برنامه ریزی صحیح، می توان چالش های به وجود آمده را کنترل نمود.

یکی از مسائل مطرح در توسعه شهری و زندگی شهرنشینی برنامه ریزی برای زمان بارندگی ها و سیلاب و هم چنین آبگرفتگی های معابر شهری است که این آبگرفتگی ها ممکن است به دلیل افزایش سطوح غیر قابل نفوذ و یا نفوذ پذیری کم خیابانها و هم چنین معابر در سطح شهرها به همراه شیب نادرست معابر موجب آبگرفتگی هایی در سطح شهر شود.

نزولات جوی و بارندگی ها در مناطق کویری مانند شهر قم برکت الهی است چرا که این استان از چتر خشکسالی های متعدد و محدودیت منابع آبی همیشه با چالش هایی روبرو بوده است از این رو چاره اندیشی وبرنامه ریزی برای جمع آوری و هدایت آب ها که جزء نعمت الهی به شمار می رود مایه برکت است و این امر باید مورد توجه مدیریت شهری قرار گیرد.

با واردن شدن به ماه دوم فصل پاییز نزولات جوی و برکات الهی وارد شهر قم شد که با توجه به افزایش این بارش ها مدیریت بحران، استان قم را به عنوان وضعیت زرد اعلام و از دستگاههای اجرایی خواسته شد تا به طور آماده باش وضعیت آبگرفتگی های شهری را رصد کنند .

آب‌گرفتگی معابر و خیابان‌های شهری قم اتفاق تازه‌ای نیست و هرازگاهی تکرار شده و دردسرهایی برای شهروندان ایجاد می‌کند. به گفته کارشناسان، نارسایی شبکه انهار و مسدود بودن نقطه پایانی بسیاری از آن‌ها و محدود بودن ظرفیت جریان روان آب‌ها در این انهار به همراه سرریز روان‌آب‌های پیرامونی، از عواملی است که بر شدت آب‌گرفتگی‌ها کمک نموده و شهر و شهروندان را به‌ویژه در تردد از خیابان‌ها و شوارع شهری با مشکل مواجه می‌سازد.

تکمیل و بهسازی شبکه انهار در داخل شهر جزء مباحث مدیریتی است که بخشی از وظیفه و رسالت آن بر عهده مجموعه مدیریت شهری و بخشی هم سایر دستگاه‌های اجرایی استان است که مهم‌ترین و ریشه‌ای‌ترین مسئله در مدیریت آب‌گرفتگی‌ها است؛ اما آب‌گرفتگی در قم گاهی یک دلیل نیمه پنهان هم دارد که ممکن است ناچیز و بی‌اهمیت شمرده شود ولی همین کارهای به‌ظاهر بی‌تأثیر گاهی چنان وضعیت آب‌گرفتگی معابر را دشوار می‌کند که شهروندان با مشکل مواجه می‌گردند

اگر هر فردی احساس مسئولیت در قبال شهر و اطرافیان خود داشته باشد می تواند با جابه جایی درست زباله در محل اختصاصی خود و تسهیل در امر دست اندرکاران خدمات شهری شهرداری الگویی برای دیگر شهروندان و حتی خانواده خود باشد ولی متاسفانه عده ای از شهروندان بدون رعایت این نکات ابتدایی و معمولی، همواره انگشت اتهام را به سمت مدیریت شهری و دیگر دستگاههای خدمات رسان می اندازند و در حالی که اگر اندکی احساس مسئولیت داشته باشیم می توان از این نزولات الهی و برکات بهترین استقاده را برده و دیگرشاهد چالشی به نام سیلاب ور روان آب سطحی در معابر شهری نخواهیم بود.

زباله هایی که متهمان اصلی آبگرفتگی های شهری هستند

یک شهروند ۵۰ ساله قمی که بازنشسته فرهنگی است درباره لزوم فرهنگ سازی برای نحوه زندگی شهری می گوید: شهرنشینی برای خود فرهنگ و ساز وکارهایی دارد به ویژه این که در حال حاضر زندگی ها آپارتمان نشینی تبدیل شده که این امر برای خود نیاز به یک آموزش ومهارت هایی است.

سیامک یکتایی می افزاید: باید یک شهروند احساس مسئولیت کند که در کجا زندگی می کند و چه مسئولیتی در قبال شهر و اطرافیان خود دارد وقتی من زباله را در جوی آب روان می ریزیم و یا حاضر نیستم زباله را در زمان مناسب درب منزل گذاشته تا دست اندرکاران خدمات شهری بدون این که این زباله دست کاری و به اطراف بریزد چگونه انتظار خدمات شهری مطلوبی از مسئولان و خدمات شهری خواهم داشت؟

به گفته وی؛ ما در منطقه آذر و یکی از کوچه های زاویه ساکن هستیم خودم به چشم می بینیم به رغمی که بردیوار نوشته شده زباله ریخته نشود زباله ها انباشته که هم باعث تجمع جوندگان شده و هم در فصل سرد سال باعث آبگرفتگی ها در خیابان و معابر می شود.

شیبی که باعث آبگرفتگی در بازار می شود

یک بازاری که حدود ۱۲ سال است در یکی از بازارهای سنتی در زمینه پوشاک فعالیت دارد بیان می کند: سقف بازار که بهسازی نشده است و باعث ریزش باران به سمت مغازه های ما است اخیرا هم شهرداری اقدام به کف سازی بازار کرده که باعث شده شیبی تند ایجاد  با یک بارندگی ناچیز آبها به سمت مغازه های ما سرازیر شود.

محمد دانش می افزاید: بازار سنتی با یک باران با چالش روبرو می شود هم به دلیل سقف و معماری خاص آن و هم به دلیل شیب بازار میراث و مدیران شهری باید با هماهنگی این چالش را برطرف کنند.

اما با یک راستی آزمایی دقیقی می توان پی برد که در برخی معابر شهر قم به دلیل این که به قول دست اندرکاران شرکت آب و فاضلاب استان شبکه آب و فاضلاب تفکیک نشده است با کم ترین بارندگی ها چالش آبگرفتگی در شهر ایجاد می شود.

یک بانوی قمی ساکن در نیروگاه می گوید: با یک بارندگی جزیی ما با مشکل آبگرفتگی معابر روبرو می شویم و حتی قادر نیستیم از منازل خود خارج شویم این امر در برخی مناطق در نیروگاه مشکلات طور دیگری نمود پیدا کرده چون علاوه بر آبگرفتگی با سریز فاضلاب روبرو می شوند که دیگر قضیه بحرانی تر خواهد شد.

به گفته ریحانه مقیمی ؛ برخی شهروندان که دراین منطقه ساکن هستند حاضر نیستند شبکه آب پشت بام خود را ساماندهی دهند و علاوه بر این برای خود مشکل ساز می شوند برای دیگر شهروندان هم مشکلات رفت آمد ایجاد می کنند من تنها مسئولان را متهم نمی کنم در این ارتباط به نظر می رسد بسیاری از ما احساس مسئولیت نداریم .

 اما یکی دیگر از شهروندان قمی در گفت وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین می افزاید: نبودیک سیستم دفع آب‌های سطحی به صورت مجزا از سیستم فاضلاب شهری در برخی مناطق سبب می‌شود که بعد از بارش باران برخی مناطق استان با مشکل آبگرفتگی روبرو شوند که برخی مواقع تا ساعتها هم ادامه خواهد داشت.

چالش شهر قم با مجزا نبودن سیستم آبهای سطحی از شبکه فاضلاب

معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب استان قم در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار پردیسان آنلاین با اشاره به این که با توجه به اقلیم خاص کشور و استان شبکه فاضلاب شهری از سیستم آبهای سطحی مجزا است می گوید: شبکه فاضلاب در ایران که اقلیم خشکی دارد به صورت مجزا ار آب سطحی و آب باران طراحی می شود که صرفا جوابگوی تنها آبهایی است که از منازل جمع آوری خواهد شد.

مهدی نظری می افزاید: عوامل آبگرفتگی و چالش های ما خود مردم و بارندگی ها و هدایت آن و هم چنین عدم تفکیک شبکه فاضلاب از سیستم آبهای سطحی هستند مردم باید مطلع باشند که نوع شبکه آنها چگونه است و دغدغه مند باشند که شبکه آب و فاضلاب آنها باید از هم مجزا و قابل تفکیک باشد.

 به گفته این مسئول؛ در زمان بارندگی ها و یا قبل از آن ما اقداماتی از قبیل بالا بردن ظرفیت فاضلاب و هم چنین بهره گیری از یک خط کمکی و ایجاد سریزیها و هم چنین شستشوی مرتب و سالی یک بار برای رفع گرفتگی ها را انجام می دهیم که تنها تا ۸۰ درصد می تواند جلوی بجران و آبگرفتگی ها را بگیرد .

نظر زاده بیان می کند: اما بخش مهمی از این چالش به خود مردم مرتبط است که بحث هدایت باران است و مردم باید مسیر انشعابات و آب باران که از پشت بام و یا هر طریق دیگری است را هم جدا کنند چون ورودی فاضلاب به تصفیه خانه اگر بیشتر شود با چالش و معضلاتی روبرو می شویم به هر حال تصفیه خانه و شبکه فاضلاب شهری قم هم ظرفیت خاص خود را دارد.

معضلات شهرک قدس ،صفاشهر و بنیاد با آبگرفتگی ها و پست زدگی ها

معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب استان قم در بخش دیگری از گفت وگوی خود در پاسخ به این سئوال که کدام مناطق قم درزمینه آبگرفتگی و پست زدگی شبکه فاضلاب بیشترین چالش را دارند می گوید: منطقه پردیسان از نظر پست زدگی شبکه فاضلاب دارای کم ترین معضلات است اما مناطقی شناسایی شده است که امکان حفر چاه و سنگ بستر در آن بالا است مشکلات این مناطق بیشتر خواهد بود باید انشعاب پشت بام و سیستم آبهای سطحی از شبکه فاضلاب تفکیک شود تا مشکلات برطرف گردد و آب باران نیز به هیچ عنوان نباید وارد شبکه فاضلاب شود.

نظر زاده اظهار می نماید: طراحی سیستم آبهای سطحی از سوی مدیریت شهری و شهرداری و شبکه فاضلاب شهری نیز از سوی شرکت آب و فاضلاب صورت می گیرد درمناطقی مانند صفاشهر و بنیاد و شهرک قدس که حتی اجازه حفرچاه از سوی شهرداری ندارند و هم چنین مناطق ۲ و ۳ با مشکلات آبگرفتگی بسیاری روبرو هستند که برخی از این چالش ها به دلیل حفر سوراخ هایی از سوی شهروندان و انداختن زباله و آشغال بحرانهایی ایجاد می شود.

اما برای بررسی و پیگیری آمادگی مدیریت شهری برای مقابله با آبگرفتگی و سیلاب احتمالی ناشی از بارش به سراغ مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری قم، رفته از وی درباره اقدامات و برنامه های شهرداری در این ارتباط می پرسیم.

آمادگی شهرداری برای مقابله با هرگونه آبگرفتگی در سطح معابر شهری

مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری قم در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار پردیسان آنلاین با اشاره به اجرای عملیات زمستانی در مناطق ۸ گانه قم بیان می کند: در اجرای طرح عملیات زمستانی برای سال ۱۴۰۰ هماهنگی لازمی بین مناطق ۸ گانه و سازمانهای تابعه از جمله آتش نشانی وپیشگیری ورفع تخلفات شهری برای مدیریت بارشها وجود دارد به همین منظور یک هزار و ۵۰۰ نیروی خدمات شهری و۲۷۰ دستگاه از ماشین آلات مکانیزه به منظور اجرای عملیات زمستانی شرکت دارند.

سید محسن میرهادی می افزاید: با توجه به اینکه از سال ۹۸ نهضت جمع آوری آبهای سطحی برنامه ریزی شد، ۱۶۰ نقطه از سطح مناطق هشتگانه شناسایی و نزدیک به ۱۵۰ مورد تا به امروز مرتفع شده است و چند پروژه مهم در زمینه کانال آبهای سطحی در دستور کار قرار گرفته است.

به گفته وی؛ درمنطقه بلوار جمهوری و جواد الائمه دو فاز اول لوله گذاری تا رودخانه در حال  اجرا است و ادامه کانال در فاز دوم تا میدان امام حسین |(ع) ادامه دارد.

وی می گوید: در منطقه سه توسعه کانال دفع آبهای سطحی منتهی به کوچه ۲۵ چمران و در منطقه شش لوله گذاری خیابان بعثت تکمیل گردیده  است؛طرح جامع مطالعاتی جمع آوری آبهای سطحی قم با اعتبار ۶۸۰ میلیون ریال به مدت ۱۵ ماه اجرا گردیده است.

میرهادی از دیگر اقدامات صورت گرفته را؛ لایروبی انهار روباز و کانال ها به میزان ۴۸۰۰ متر مکعب با اعتبار ۱۲ میلیارد ریال در سطح مناطق هشت گانه را عنوان و تاکید کرد؛  بیش از ۵ هزار حلقه چاه در سطح مناطق خصوصا در بافت فرسوده شهری شناسایی و پلاک گذاری ؛ اجرای ۳۰۰ حلقه چاه جذبی با اعتبار ۲۴ میلیارد ریال وهم چنین اضافه شدن ماشین آلات پشتیبانی ازجمله جرثقیل، تانکر مکنده با هزینه ۲۴ میلیارد  ریال به ناوگان را می توان نام برد.

اقدامات پیشگیرانه مدیریت شهری برای مقابله با آبگرفتگی ها

مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری قم در بخش دیگری از گفت وگوی خود به اقدامات پیشگیرانه شهرداری برای مقابله با بحران آبگرفتگی های شهری هم اشاره و می گوید: لایروبی مداوم ۹ رسوب گیر و ۲۶ سپتیک؛بازدید دوره ای و شناسنامه دار کردن چاههای جذبی در سطح شهر به تعداد ۵هزار و۲۶۱ حلقه ؛کنترل و بروزرسانی امکانات و تجهیزات شامل؛ ۹ پمپ آتی سر، ۳۲ دستگاه پمپ روبین، ۷۸ دستگاه پمپ کف کش، ۱۰ دستگاه لجن کش  هم چنین لایروبی انهار روبسته  از دیگر اقدامات برای پیشگیری از آبگرفتگی معابر در نظر گرفته شده است.

میرهادی می افزاید: برگزاری مانور، استخراج شرح وظایف، تهیه و ابلاغ دستورالعمل های لازم، آموزش پرسنل درگیر، تهیه لوحه حضور، تهیه چک لیست و بازدید از امکانات، تجهیزات و به روزرسانی آنها؛بازدید مستمر از نقاط حساس در بارندگی هاوآنالیز آبگرفتگی بر اساس تماس های شهروندان با سامانه ۱۳۷ هم از مهم ترین برنامه های ما برای مقابله با هرگونه بارش و آبگرفتگی شهری است.