به گزارش پردیسان آنلاین، شعر و ادبیات از گذشته تا کنون، جزئی از فرهنگ ایرانیان بوده است، طوری که اشعار شاعران بزرگ ایرانی، نه تنها در وطن بلکه در خارج از مرزهای آن بر دل و جان مردمان می‌نشیند؛ شعر، راهی برای انتقال و حفظ مفاهیم عمیق و رخدادهای متفاوتی است که در طول تاریخ رخ داده است؛ یکی از این اتفاقات بزرگ، حادثه کربلا است که مفاهیم و درس‌های زیادی برای انسان‌های آزاده با خود دارد، بنابراین شاعران به شیوه‌های مختلف تلاش کرده‌اند تا از آن سخن بگویند و قطره‌ای از این دریای با عظمت را شرح دهند.

هادی جان‌فدا، شاعر آئینی به خبرنگار پردیسان آنلاین در توصیف واژه ادبیات آئینی اظهار می‌کند: آئینی، اصطلاحی است که به تعبیر استادم آقای مجاهدی به اشعاری اطلاق می‌شود که درباره مطالب مربوط به دین که یا مدح و مرثیه اهل بیت و یا پاره‌ای از معارف و مطالب قرآنی است؛ شعر آئینی اصطلاح جدیدی است که زمان زیادی از باب شدن آن نمی‌گذرد و در واقع این شعر در دوره‌های مختلف، عنوان‌های مختلفی مثل شعر ولایی، شیعی، دینی و مکتبی گرفته است؛ عنوان عمومی آنکه از قدیم هم مورد توجه بوده شعر اهل بیت یا شیعی بوده که سابقه آن به اوایل ظهور اسلام برمی‌گردد و ابتدا شاعران عرب‌زبان و بعد دیگر زبان‌ها به این قافله پیوسته‌اند.

شعر، مهم‌ترین رسانه در همه دوران‌ها است

وی با بیان اینکه بیش از ۲۰ سال پیش به صورت جدی وارد عرصه شعر اهل بیت شدم، می‌افزاید: گاهی با عشق و اشتیاق به جایی می‌رویم و حتی برنامه‌ای هم برای آن نداریم اما تقدیر در آن، اتفاقی رقم زده است؛ به دو چیز علاقه‌مند بودم که هر دو در شعر آئینی وجود داشت، یکی شعر و ادبیات و دیگری اهل بیت که دو بال برای شعر آئینی شدند؛ غیرممکن است که اکثر مردم با مرور خاطرات خود به روضه، هیئت، تکیه، نذری و موکب بر نخورند و این عشق در وجود همه آن‌هاست. شعر در همه زمان‌ها اهمیت زیادی داشته، در زمان اهل بیت (ع) شعر مهم‌ترین رسانه نه‌تنها برای شیعیان، بلکه برای فرقه‌های فکری و حکومت‌های دیگر در زمان خود بوده است و اهل بیت (ع) به اهمیت و تأثیرگذاری شعر در جوامع آگاه بودند؛ کار شعر این بود که پیام حقانیت و مظلومیت اهل بیت (ع) را در طول تاریخ به مردم برساند و به نسل‌های مختلف ارائه دهد.

عضو هیئت‌رئیسه مجمع شاعران اهل‌بیت (ع) با اشاره به اینکه شعر به قلب و باطن انسان‌ها راه دارد و این اهمیت در زمانه امروز هم وجود دارد، عنوان می‌کند: هیچ‌یک از ما در کودکی با مطالعه و تحقیق، عاشق اهل بیت (ع) و این مکتب نشدیم زیرا توانایی انجام آن را نداشتیم، با این حال اولین جرقه‌های عاطفی نسبت به اهل بیت با یک شعر یا نوحه بوده است. شعر و ادبیات به ناخودآگاه و ضمیر باطنی انسان‌ها راه پیدا می‌کند و به خاطر همین موضوع، بسیار بحث مهمی است. امروزه که فضای مجازی و هوش مصنوعی بسیار گسترش یافته، این هنر به‌ویژه شعر اهل بیت (ع)، جایگزینی پیدا نکرده است تا جای این عشق را بگیرد، همان‌طور امروزه شاعران زیادی در کشور ما و در جهان به موضوع شعر و اهل بیت پرداخته‌اند.

جان‌فدا با اشاره به تأثیر عاشورا بر ادبیات تصریح می‌کند: واقعه عاشورا مهم‌ترین روز تاریخ بشر است و همه ادیان و تفکرات و حق طلبان عالم در برابر سیدالشهدا (ع) سر خم کرده‌اند، ادبیات فارسی از همان ابتدای شکل‌گیری، ریشه‌دار بود و تقریباً همه شاعران مهم فارسی که ممکن است نامدار هم نباشند، ردی از عاشورا و شخصیت امام حسین (ع) در شعر خود استفاده کرده‌اند، زیرا حضرت اباعبدالله (ع)، بعد از آن روز بزرگ، نماد حق طلبی، آزادگی، ایثار و کرامت و هر صفت خوبی که انسان می‌تواند داشته باشد شد؛ ادبیات با نمادها سر و کار دارد و واقعه عاشورا هم نماد تمام مواردی که اشاره کردم است؛ کتاب‌های زیادی درباره این موضوع در ادبیات فارسی نوشته شده که سید الشهدا در آئینه شعر فارسی، کاروان شعر عاشورا از جمله آن‌هاست و دریچه‌ای از امام حسین (ع) به علاقه‌مندان نشان می‌دهد.

شعر آئینی، تبیین کننده آموزه‌های دین و اندیشه معصومین است

فاطمه نانی‌زاد، شاعر و نویسنده آئینی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار می‌کند: ادبیات آئینی، فقط شعر و ادبیاتی محسوب نمی‌شود که پیرامون تبیین ابعاد شخصیتی حضرات معصومین (ع) سروده می‌شود، بلکه هر شعری که به تبیین اندیشه‌های این بزرگواران بپردازد و با آموزه‌های دینی ارتباط داشته باشد و شامل آن شود، آئینی محسوب می‌گردد، یعنی شعر عاشقانه‌ای که همسران برای یکدیگر می‌سرایند هم جزو ادبیات آئینی قرار می‌گیرد زیرا تحکیم خانواده، جزو سفارش‌ها و آموزه‌های دینی است، بنابراین اینگونه شعر عاشقانه هم در چارچوب ادبیات آئینی قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به نحوه ورود خود به حوزه ادبیات آئینی می‌افزاید: از همان دوره نوجوانی علاقه داشتم درباره شخصیت اهل بیت (ع) بنویسم و در تلاش بودم در این زمینه موفق شوم؛ از همان ابتدا، سرودن برای شخصیت معصومین (ع) و موضوعاتی از این دست برایم مهم بود و با توجه به فضای زندگی‌ام که در یک خانواده متدین و مذهبی بالیدم، سرودن برای اهل بیت (ع) جزو دغدغه‌ها و علاقه‌مندی‌های من محسوب می‌شد؛ با توجه به ارزش‌هایی که داشتم این مسیر را انتخاب و تلاش کردم که پیشرفت کنم و از عهده‌اش برآیم.

شاعران امانت‌دار تاریخ باشند

این شاعر با اشاره به اهمیت پرداختن به ادبیات آئینی در دوران معاصر تصریح می‌کند: اشاره به شعر آئینی و پرداختن به ادبیات دینی در همه زمان‌ها و حوزه‌ها اهمیت داشته است و یک ضرورت است زیرا نیازمند هستیم ابعاد شخصیتی اهل بیت (ع) را بیشتر بشناسیم و آن‌ها را الگوی خود قرار دهیم؛ پس وقتی می‌خواهیم درباره آن‌ها بنویسیم، باید با تاریخ زندگیشان آشنا شویم و در سرودن، امانتدار وقایع تاریخی باشیم و در این راستا نمی‌توانیم در سروده‌هایی که برای اهل بیت (ع) می‌نویسیم، بنا بر سلیقه و ذوق خود در وقایعی که تاریخ به آن گواهی داده دخل و تصرفی شاعرانه به وجود آوریم، بلکه باید با ابعاد شخصیتی و تاریخ زندگی اهل بیت (ع) به‌خوبی آشنا باشیم تا محتوایی که در شعر ما منعکس می‌شود، وفاداری شاعر به ابعاد شخصیتی و اندیشه‌های ایشان باشد.

نانی‌زاد تاکید می‌کند: در حال حاضر که غرب و کسانی که دوستدار رواج دین بین مردم نیستند، می‌خواهند انسان‌ها را سرگرم چیزهایی کنند تا مفهوم و معنای زندگی را از آن‌ها بگیرند؛ پرداختن به ادبیات آئینی کمک می‌کند بشریت با مفهوم و معنا و هدف زندگی آشنا شود.

وی با تاکید بر اینکه شعر، زبان عاطفه، اندیشه و هنر است و بزرگ‌ترین سرمایه ملی و میهنی ما به حساب می‌آید، عنوان می‌کند: شعر، با ذائقه و فرهنگ ایرانیان، سازگار است، بنابراین می‌توانیم بسیاری از مفاهیم و اندیشه‌های والایی که در این حوزه و پیرامون ابعاد و زوایای زندگی و شخصیت آل‌الله (ع) وجود دارد را به دیگران در قالب اشعار آئینی منتقل کنیم؛ این روش، زبان مؤثری در انتقال مفاهیم و مانا و ماندگار شدن آن است.

این شاعر آئینی همچنین با اشاره به تاریخچه شعر آئینی و محرم عنوان می‌کند: شعر عاشورا، شعری است که از آغاز سرایش شاعران فارسی‌زبان مورد توجه قرار گرفته و هر شاعری تلاش کرده است دین خود را به امام حسین (ع) و واقعه عاشورا ادا کند؛ از معروف‌ترین اشعاری که از گذشته تا امروز، همچنان می‌درخشد، دوازده ترکیب بند شعر محتشم است که قرن‌هاست روی کتبیه‌های امام حسین (ع) مخاطب را به فضای عاشورا گره می‌زند.

نانی‌زاد با بیان اینکه امروزه نیز شاعران جوان، علاقه زیادی به نوشتن شعر عاشورایی دارند زیرا علاوه بر پرداختن به ابعاد واقعه و شخصیت شهدای کربلا، نوشتن برای این بزرگواران در اعتقادات ما برکت دارد و ذهن و زبانمان را بیمه می‌کند، توضیح می‌دهد: جایگاه شعر عاشورا در حوزه ادبیات آئینی، متفاوت بوده است؛ این واقعه آن‌قدر بزرگ است که هر چقدر شاعران در تمام طول تاریخ بشر به آن بپردازند، هنوز هم جای گفتن و نوشتن دارد و قلم هرگز نمی‌تواند آن طور که شاید و باید دین خودش را به محضر شهدای کربلا کامل ادا کند.

به گزارش پردیسان آنلاین، زمانی که حضرت رضا (ع) به شاعر بزرگ شیعه، «دعبل خزاعی» می‌فرمایند: «ای دعبل! برای حسین بن علی مرثیه بگو؛ چرا که تو تا زنده‌ای، یاور ما و ستایشگر مایی، پس تا می‌توانی از یاری ما کوتاهی مکن» این اشاره، گویای آن است که «شعر عاشورا» به نوعی در مسیر و خطّ نصرتِ اهل بیت پیامبر و ترویج افکار و مکتب این خاندان به‌شمار می‌آید، چرا که شعر عاشورا، اغلب انتقال‌دهنده فرهنگ شهادت و خطّ حمایت از خاندان مظلوم پیامبر بوده و لازم است که شاعران امروز امانت‌دار این واژگان عظیم باشند.

گزارش از: مریم چلونگر