خواندن برخی خبرها در صفحه حوادث روزنامه ها یا فضای مجازی با تیترهایی از جمله پدری، گلوی فرزندش را برید، مادر، فرزندش را خفه کرد، فرزندی،  پدرش را برای تصاحب اموالش، حلق آویز کرد و هزاران قتل خانوادگی بسیار آزار دهنده و تاسف آور است. بارها از خودت می پرسی، چگونه می شود که دستت آلوده به خون عزیزت شود؟ اینکه طناب مرگ را بر گردن عزیزت گره کنی و آن قدر بفشاری تا به زندگی اش خاتمه دهی، این بی رحمی و سنگدلی به یک باره از کجا آمده و چگونه جان عزیزانت را می گیری و دم نمی زنی؟

قصه های تلخ پدرکشی، همسرکشی، برادر یا خواهر کشی، همه تلخ و دردناک است. گاه جزئیات برخی قتل های خانوادگی آنچنان دردآور و غیرقابل تصور است که دیگر توان شنیدن خبرهای این چنینی را نداردی. از خود می پرسی، مگر می شود اجازه دهیم خون از بینی فرزندم بیاید چه برسد به اینکه سر از تنش جدا کنی یا به هر نحوی جانش را بستانی. سخت است که با دستان خودت عزیزترین فرد زندگیت را نابود کنی و با چشمانت نظاره گر پایان زندگی اش باشی. بسیاری از آنهایی که اکنون قاتل اعضای خانواده خوده شده اند، هرگز فکرش را نمی کردند که قاتل شوند، چه رسد به اینکه قاتل عزیزان خود شوند و دستشان به خون آنها آلوده شود.

قتل های خانواگی از جمله دردناکترین پرونده های جنایی دنیا است زیزا در این گونه قتل ها، قاتلان اعضای خانواده خود را هدف قرار می دهند. بسیاری از آنها بعد از کشتن اعضای خانواده خود به شدت اعلام پشیمانی می کنند و در صورت رضایت اولیای دم، دچار بیماری های روحی و روانی شده و بارها و بارها آرزوی مرگ می کنند.

آخرین قتل خانوادگی که همچون بمب در فضای رسانه ای صدا کرد و دل ها را آزرد، قتل دختر ۱۴ ساله ای گیلانی بود به نام «رومینا»، دخترکی که به دست پدر و با داس به قتل رسید و همه را در شوک فرو برد.

در اغلب روزنامه‌های هفتم خرداد امسال، مهم‌ترین سوژه خبری، تصویر رومینا اشرفی بود که به دست پدرش به قتل رسید.  

قتل رومینا به حدی در فضای رسانه ای مورد توجه قرار گرفت که هر یک از مسئولان به نوبه خود به آن پرداختند به عنوان مثال عباسعلی کدخدایی در نشست خبری درباره قتل رومینا گفت: این جنایت نابخشودنی است و خلاف شرع و قانون اساسی و خلاف قوانین مقررات جاری ما اتفاق افتاده است و یک امر در واقع غیر انسانی بوده و ما هم انزجار خودمان را مثل بقیه اقشار از این گونه جنایت‌هایی که اتفاق افتاده است، اعلام می کنیم.

معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده نیز با وقوع این قتل بار دیگر به لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت اشاره کرد که هنوز بلاتکلیف است اما امیدوار است که به زودی به سرانجام برسد. ابتکار در توئیتی نیز از مطرح شدن ماجرای قتل رومینا در هیات دولت خبر داد و تصریح کرد که خواستار بررسی لایحه تامین امنیت زنان خارج از نوبت شد.

حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی رییس جمهوری در یکی از جلسات هیات دولت با ابراز تاسف از خشونت خانگی در تالش، دستور تسریع در رسیدگی به لوایح منع خشونت را صادر کرد.

 بعد از انتشار خبر قتل رومینا به دست پدر، زهره الهیان منتخب مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز از دولت خواست لایحه صیانت از امنیت زنان را به مجلس ارسال کند و هر چه سریعتر به روند قانونی وضعیت پرونده رومینا اشرفی در قوه قضاییه رسیدگی و این پرونده تعیین تکلیف شود.

لایحه «صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت»  در قالب ٧٧ ماده شهریور سال گذشته از قوه قضاییه به دولت ارائه شده است.

قتل رومینا یکی از قتل های خانوادگی بود که در زمره خشونت علیه زنان مطرح شد، اما قتل های خانوادگی محدود به جنسیت خاصی نمی شود و چه بسیار زنان، کودکان و مردانی که از سوی عزیزان خود مورد خشونت قرار گرفته و به قتل رسیده اند.

قتل شوهر به دست زن جوان 

چندی پیش سرهنگ محمدرضا آموزیی معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان کرمانشاه، از دستگیری زن جوانی در شهرستان جوانرود خبر داد که دست به قتل همسر خود زده بود.

مقتول که مردی ۴۵ ساله بود به علت اصابت ضربه چاقو از پشت دچار جراحت و خونریزی شدید شده و به مراکز درمانی منتقل شد اما در نهایت این فرد درگذشت.

پلیس در تحقیقات ابتدایی به همسر فرد مقتول مشکوک شده و خیلی زود طی بازجویی های فنی و تخصصی نهایتا وی به قتل شوهر خود اعتراف کرد. متهم به قتل انگیزه اش را از این کار اختلافات خانوادگی ناشی از اعتیاد همسرش عنوان کرد.

قاتل مادرکش در کولر دستگیر شد

سرهنگ علی بابایی فرمانده نیروی انتظامی شهرستان کوار گفت: فرزندی که مادر خود را در این شهرستان به قتل رسانده بود در ساعت‌های اولیه پس از ارتکاب جرم، دستگیر شد.  در بررسی‌های اولیه مشاهده کردند، مقتول که زنی میانسال بود به وسیله اصابت جسم سخت از ناحیه سر، به قتل رسیده است.

ماموران انتظامی پس از تحقیقات فنی و تخصصی در همات لحظات اولیه موفق به شناسایی قاتل که فرزند مقتول است، شدند و متعاقب آن قاتل را دستگیر کرده و تحویل مرجع قضایی دادند.  متهم در بازجویی فنی و تخصصی اقرار کرد که به دلیل اختلاف خانوادگی با مادر خود درگیر شده و به وسیله یک میله آهنی وی را به قتل رسانده است.

قتلی شوک آور

در یک پرونده قتل خانوادگی که اذهان عمومی از آن بسیار متاثر شدند،  مردی بود که در یک اقدام جنون آمیز چهار عضو خانواده خود را به قتل رساند.

قاتل با تهیه شیر موز مسموم به مواد خواب آور دو دختر ۱۹و ۱۷ ساله اش را به همراه پدر و مادر همسرش مسموم کرد و سپس با استفاده از چاقوی ۴۰ سانتیمتری هر چهار نفر را به طرز وحشتناکی به قتل رساند. متهم به قتل که بعد از این جنایت ۲۴ ساعت بالای سر اجساد دخترانش منتظر مانده بود به همراه برادرش به کلانتری آمده و خود را معرفی کرد.

بنا بر اظهارات متهم وی به خاطر اختلافات شدید خانوادگی با همسرش به این جنایت اقدام کرده است. در زمان قتل همسرش در خانه نبوده است. متهم با دستور بازپرس کشیک قتل در اداره دهم آگاهی تهران بزرگ بازداشت است و تحقیقات درباره وی همچنان ادامه دارد.

قتل‌ عامل در خیابان یخچال تهران
یک جنایت خانوادگی مبهم دیگر نیز شهریور سال ۹۷ رخ داد. پنج جسد در یک قتل ‌عام جمعی مرموز. پرونده‌ای که نخستین اجساد خون ‌آلود آن در شامگاه ١٣ شهریور سال ۹۶ در خانه‌ای مسکونی در خیابان یخچال تهران کشف شد. یک زن جوان ٣۶ ساله همراه با پسر ١٢ ساله‌اش قربانی حمله‌ پدری شده بودند که ظاهرا پس از ارتکاب به این دو جنایت با همان چاقو به زندگی خودش پایان داده بود. اما این پایان این پرونده تکان‌ دهنده نبود. فردای آن روز تیم جنایی در مسیر تحقیقاتشان به جسد غرق در خون یک زن و مرد سالخورده نیز برخوردند.

پدر قاتل در تهرانپارس
خشم و درماندگی، جنایت خانوادگی دیگری در پایتخت رقم زد. این ‌بار اهالی محله تهرانپارس بودند که با صحنه هولناکی مواجه شدند.

دو جسد غرق در خون و پیکر بی ‌جان قاتلی که بعد از ارتکاب به دو جنایت اقدام به خودکشی کرده بود.

پدری جنایتکار در شامگاه آخرین ماه تابستان دو دخترش را به قتل رساند و در نهایت با قرص سیانور به زندگی خود پایان داد. در بررسی ‌های تیم جنایی مشخص شد که پدر این خانواده هم با همسرش اختلاف شدیدی داشته است. زن او بیش از ۴٠ روز بوده که به همین دلیل خانه را ترک کرده بود.

تسلیم حیوان درون می شوند
دانشیار گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی پردیسان نوین در مورد علل وقوع قتل های خانوادگی گفت: به گفته روانشناسان چنین افرادی در این شرایط به بخش حیوانی درون خود واکنش نشان می دهند. در این شرایط توانایی کنترل هیجانات منفی را نداشته، فاجعه ای خونبار را رقم می زنند. وقتی از خشم و ناتوانی در کنترل احساسات منفی صحبت می شود، عوامل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد که به آن دامن بزند اما این عوامل تسهیل گر هستند. برای اینکه اتفاقی بد رقم بخورد. به عنوان مثال در بروز قتل های خانوادگی، عواملی از جمله اینکه فرد در چه محیطی قرار دارد، محیط پر سر و صدا، گرم، یا اینکه اخیرا تجربه ای منفی را پشت سر گذاشته است یا به لحاظ جسمی در چه وضعیتی است یا شرایط اقتصادی، همه و همه جزو عوامل تسهیل گر در بروز قتل به شمار می روند نه از جمله عوامل اصلی، چرا که بسیاری از افراد ممکن است درگیر این شرایط باشند اما پاسخ همه به این فشارها یکسان نیست.

«حمید پورشریفی» افزود: ارتکاب قتل به ویژه قتل های خانوادگی به ویژگی های فردی افراد بر می گردد اینکه فرد تا چه میزان تاب آوری داشته و چقدر قادر به کنترل هیجانات منفی خود است. این مساله، مساله ای آموزشی است که باید در درون خانواده ها و مدارس آموزش داده شود تا افراد وقتی وارد زندگی مستقل و جامعه شدند در برابر هر گونه مساله منفی، واکنش منفی از خود نشان ندهند بلکه احساسات منفی خود را کنترل کرده، تصمیمی درست و منطقی اتخاذ کنند.

آیشمن مخفی در انسان ها
 مجید صفاری نیا استاد روانشناسی اجتماعی نیز در رابطه با علل قتل های خانوادگی به ویژه در مورد افرادی که سابقه کیفری نداشته، مواد روانگردان یا مخدر استفاده نکرده اند و از شهروندان عادی جامعه به شمار می روند، به خبرنگار اجتماعی پردیسان نوین گفت: یک نظریه ای در روانشناسی اجتماعی وجود دارد که در سال های ۱۹۶۴ تا ۲۰۱۰ طی انجام آزمایش هایی به تایید رسید، این نظریه می گوید، در وجود همه انسان «آیشمن مخفی» وجود دارد که هر فرد سالمی را به مباشر قتل تبدیل می کند، نمونه آن در بسیاری از پرونده های جنایی دیده شده است.

وی اضافه کرد: «استنلی میلگرام» یک روانشناس اجتماعی اهل ایالات متحده آمریکا بود که به خاطر آزمایش میلگرم مشهور است. آزمایش میلگرم، آزمایشی برای سنجش میزان اطاعت اشخاص از اتوریته در انجام کارهایی مغایر با وجدان شخصی افراد بود که نتایج این آزمایش برای اولین بار در سال۱۹۶۳در یک مجله روان ‌شناسی چاپ شد و بعدها با جزئیات بیشتر در کتابی با عنوان اطاعت از اتوریته، مشاهده‌ای تجربی در سال ۱۹۷۷ به چاپ رسید.

صفاری نیا گفت: اقتدار یا اتوریته به فرد یا مقامی نسبت داده می‌شود که می ‌تواند به فرد تحت اقتدار دستوری بدهد و فرد تحت اقتدار از او پیروی می‌کند. اطاعت به معنای عمل کردن بی‌چون و چرا به فرمان یا دستور است. برای مثال در آزمایش میلگرم افراد با وجود این‌که نمی‌ خواستند به شکنجه فرد دیگری بپردازند به خاطر وجود اقتدار نمی‌توانستند از این عمل سرباز زنند.

وی افزود: این آزمایش در ژوئیه سال ۱۹۶۱ و درست سه ماه بعد از شروع دادگاه «آدولف آیشمن»  سرهنگ نازی، به انجام رسید. میلگرم آزمایش خود را برای پاسخ به این سؤال بغرنج طراحی کرده بود که آیا آیشمان و میلیون‌ها آلمانی دیگر که مسبب هولوکاست بودند همگی گناهکار بوده‌اند یا اینکه شهروندان عادی فقط از دستورها پیروی می‌ کردند.

این استاد روانشناسی اجتماعی تاکید کرد: برخی مسائل از جمله فقر، بیکاری، ناکامی اجتماعی منجر به بروز این «آیشمن مخفی» می شود. بر این اساس باید محیط را قانونمند طراحی کرد به سمت ترویج رفتارهای جامعه پسند پیش رویم و در این زمینه آموزش و پرورش باید مهارت های خویشتنداری و کنترل خشم را به کودکان آموزش دهد.

رفتارهای خطرناک اعضای خانواده را شناسایی کنیم

امین رفیعی پور متخصص روانشناسی نیز در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی پردیسان نوین گفت: در وقوع قتل های خانوادگی فقط یک عامل تاثیرگذار نیست بلکه چندین عامل اعم از اختلال شخصیتی، افکار خودکشی یا دیگر کشی، مشکلات مالی و اقتصادی، عواملی که ریشه در خشونت یا خیانت دارد، وجود شخصیت بدبینانه و شکاک نقش دارد.

وی به گستردگی دنیای مجازی و تاثیر آن در بروز جرایم اشاره کرد و افزود: دنیای مجازی سبب شده که روابط بین اعضای خانواده دچار اختلال شده، روابط فرا زناشویی افزایش یافته و به خیانت و در نهایت قتل های خانوادگی منجر شود.

رفیعی پور با بیان اینکه باید همزمان و هماهنگ با تکنولوژی رشد کنیم، گفت: باید راهکارهای مقابله با هجمه های فرهنگی، اجتماعی و روانی را بیاموزیم. در این راستا آموزش نقش بسزایی دارد، به همین دلیل آموزش های لازم از طریق رسانه ها باید انجام شود و مهارت های زندگی نیز از طریق رسانه ها و آموزش و پرورش باید آموزش داده شود تا شاهد جرایمی از جمله قتل های خانوادگی نباشیم.

این روانشناس به آموزش مهارت های زندگی قبل از ازدواج اشاره کرد و گفت: در صورتی که خانواده ای احساس می کند که همسر یا یکی از اعضای خانواده دچار مشکل روحی یا روانی است باید به مددکاران اجتماعی یا روانشناسان مراجعه کنند تا از اتفاقات بد جلوگیری شود.

رفیعی پور اضافه کرد: باید رفتارهای خطرناک شناسایی شوند. این رفتارها دارای نشانه هایی هستند که البتهبا جنون آنی متفاوت است و باید این دو از یکدیگر تفکیک شوند.  قطعا افرادی که دست به قتل یا خشونت می زنند یا دارای اختلال شخصیتی هستند یا تنش های حل نشده، دارند. مسئولان باید قتل های خانوادگی را جدی بگیرند و در راستای پیشگیری از آن آموزش و مهارت های زندگی را به مردم ارائه کنند. در این راستا آموزش و پرورش باید استرس فرزندان و خانواده ها را کاهش دهد، به جای آموزش صرف دانش در مدارس، مهارت های زندگی را به فرزندان بیاموزند، به جای آموزش تست زنی و محفوظات که البته لازم است، باید به مهارت آموزی دانش آموزان هم توجه کنند.

گزارش: از معصومه نیکنام