محبت و احسان لازمه خلق و خوی و رفتار هر انسان است. از گذشته‌ها و جمع شدن زندگی انسان‌ها در کنار یکدیگر، بحث احسان و نیکوکاری و کمک به همنوعان در رفع نیازها همواره جریان داشته است. می‌توان گفت یکی از لازمه‌های زندگی جمعی انسان‌ها نیاز به همدلی و محبت اطرافیان و همچنین همدلی و محبت با اطرافیان است. در مکتب متعالی اسلام، غیر از پرستش‌های ضروری مانند نماز و روزه و… هرکاری که با انگیزه خدایی و در مسیر خشنودی پروردگار کریم انجام شود پرستش است هرچند از نظر صورت ظاهری کوچک باشد. پس به این دلیل که محک اصلی پذیرش عبادات، نیت و انگیزه انجام دهنده آن است، گاهی یک پرستش به ظاهر کوچک به دلیل همراه بودن با نیتی عظیم که همانا خشنودی خداوند است، از بسیاری عبادات برتر معرفی شده و احسان و نیکوکاری برای برآوردن حاجات افراد نیازمند نیز از این جمله است.

ایمان به خدا، ایمان به پیامبر(ص)، قرآن کریم و معاد، تقوا و تحمل مشکلات، عفو و گذشت، اجتناب از فساد، خیرخواهی و اصلاح، پرداخت زکات، محبت و دوستی اهل بیت(ع) و تأمین نیازمندان از مصادیق احسان و نیکوکاری است که در قرآن کریم به آن اشاره شده است.

قرآن مجید اجر و مزد انفاق در راه خدا را ۷۰۰ برابر بیشار می‌داند و می‌فرماید: «اگر چیزی را در راه خدا انفاق کنید، خداوند عوض آن را می‌دهد و جای آن را پر می‌کند و او بهترین روزی دهندگان است». امام علی(ع) در مورد بخشش و نیکوکاری می‌فرمایند: «بخشش بیش از خویشاوندی محبت می‌آورد. آنکه پاداش الهی را باور دارد در بخشش سخاوتمند است. کسی که حاجت برادر مومنش را برآورد، ملنند کسی است که همه عمر را در پرستش خدا گذرانده است. در دنیا جز برای دو کس خیر نیست، یکی گناهکاری که با توبه جبران کند و دیگر نیکوکاری که در کارهای نیکو شتاب ورزد.»

باید توجه داشت که نیکوکاری و احسان به دیگران تنها در بین مسلمانان نیست. هر قلبی که بزرگی بخشش و محبت را داشته باشد بدون در نظر گرفتن مذهب و اعتقادات، سعی در برآوردن نیازهای دیگران می‌کند. به طور مثال در آمریکا که در آن گستره اسلام بسیار کمرنگ است و حکومت آن به استکبار جهانی معروف است، بخشش تاریخی دیرینه دارد و جزوی از فرهنگ عامیانه مردم شده است. تعداد زیادی از دانشگاه‌های کنونی ایالت متحده آمریکا یا توسط وقف‌های اراضی و مالی احداث شده‌اند، یا توسط هدایای افراد خیر به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند. در بین اعمال بخششی که در تاریخ ایالت متحده آمریکا مشهور می‌باشد، می‌توان به تأسیس ۱۰۵ کتابخانه عمومی و تعداد زیادی از پارک‌های ملی اشاره کرد.

در سال ۲۰۱۰ ، ۴۰ میلیاردر آمریکایی متعهد شدند، لااقل نصف ثروت خود را برای مقاصد نیکوکاری و انسان دوستانه به سازمان‌های غیرانتفاعی ببخشند. امروزه در آمریکا بخشش و اوقاف حتی یک رشته تحصیلی است که در سطوح دکترا و کارشناسی ارشد مدرک ارائه می‌دهد.

از آمریکا که بگذریم، احسان و نیکوکاری در کشور اسلامی ما قطعاً باید رنگ و بوی بیشتری داشته باشد. چرا که یکی از اساسی‌ترین مباحث دین رسمی سرزمین ما، اسلام، رفع نیازهای نیازمندان است. از این رو در سراسر کشور هرساله نزدیک به ماه بازگشایی مدارس، جشن نیکوکاری برای برطرف ساختن نیاز دانش‌آموزان کم توان مالی برپا می‌شود؛ این تنها گوشه کوچکی از احسان‌هایی است که مردم مسلمان ایران زمین انجام می‌دهند. ساخت مسجد، مدرسه، بیمارستان، پارک، کمک به دانش‌آموزان نیازمند، کودکان کار، خانواده‌های بی‌بضاعت و زنان سرپرست خانوار و… از جمله نیکوکاری‌های دیگر است.

شهر مقدس قم نیز از این قاعده مستثنی نیست. مردم مذهبی شهر قم هرساله کمک‌های فراوانی به همشهری‌ها و هموطنان نیازمند خود می‌کنند و این نشان از قلب بزرگ و رئوف مردم عزیز قم است. مسئولان نیز در تلاش‌اند تا راه همدلی‌های مردم را بیشتر و بازتر کنند تا عشق و محبت بیش از پیش در سراسر کشور جریان داشته باشد؛ و همچنین به دستورات اسلام عمل کرده باشند.

کمک‌های مردم به همدیگر هربار نزدیک مناسبت‌های مختلف افزایش می‌یابد تا افراد کم توان مالی در جشن‌ها بتوانند مانند دیگر مردم شاد باشند. عیدهای مختلف از جمله عید نوروز، بازگشایی مدارس، شب یلدا از جمله این موارد است.

از این رو شهرداری قم چندین سال است که طرح معنوی احسان ماندگار را در حوالی عید باستانی نوروز اجرا می‌کند. طبق این طرح بسیاری از وسایل غیرضروری مردم بهسازی شده و به افراد نیازمند اهدا می‌شود. هفته‌های پایانی هرسال که مردم خانه تکانی‌های خود را تقریباً به پایان رسانده‌اند، بر اساس این طرح می‌توانند لوازم خانگی غیرضروری خود را به شهرداری تحویل دهند. پس از آن، این لوازم تعمییر و در حد نو درمی‌آید و به خانواده‌های نیازمند اهدا می‌شود. در اواخر سال ۹۸ نیز سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم طبق برنامه سال‌های قبل خود این برنامه را کلید زد.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم در خصوص این طرح گفت: قریب به ۶ سال است که این طرح در قم اجرا می‌شود. معمولاً در پایان سال که خانواده‌ها اقدام به خانه تکانی می‌کنند، برخی اقلام مازاد غیر قابل استفاده در انباری‌ها باقی می‌ماند؛ تلاش کردیم در قالب طرحی این اقلام را جمع‌آوری کرده و بازسازی کنیم و به خانواده‌های نیازمند تحویل دهیم.

سیدعبدالله میرابراهیمی تصریح کرد: تفاهم نامه ای با سازمان بهزیستی داریم که به صورت مشارکتی، اقلامی که مازاد نیاز خانواده‌هاست را جمع‌آوری کرده و تحویل بهزیستی دهیم. کارکنان بهزیستی نیز در اختیار افراد زیرپوشش قراردهند. همچنین در تلاشیم فاصله بین بهسازی اقلام و تحویل به خانواده‌ها کوتاه باشد و تا قبل از سال نو بدست آن‌ها برسد.

وی با بیان اینکه طبق این طرح شهروندان لوازم مازاد را شناسایی و با ۱۳۷ تماس گرفته تا ظرف ۲۴ ساعت کارشناسان ممیزی مراجعه کرده و کالا را بررسی کنند، افزود: در صورتی که قابلیت استفاده مجدد از کالا وجود داشته باشد، ثبت سفارش صورت گرفته و ظرف ۲۴ ساعت آینده، با هماهنگی اکیپ جمع‌آوری مراجعه کرده و سه نسخه رسید تنظیم می‌شود. یک نسخه به خانواده تحویل داده می‌شود، یک نسخه به سازمان مدیریت پسماند و یک نسخه با کالا به بهزیستی می‌رود.

میرابراهیمی با بیان استقبال مردم از طرح احسان ماندگار، اذعان کرد: هرسال کیفیت اقلام تحویل شده به سازمان، بهتر شده و این نشان می‌دهد شهروندان پیش‌بینی برای تحویل این لوازم را دارند.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم در ادامه گفت: زمان اجرای طرح از ۲۳ بهمن تا ۲۳ اسفند بوده که کار اجرایی تا پایان اسفند زمان می‌برد؛ چرا که شهروندان معمولاً کار را به روزهای آخر موکول می‌کنند البته برنامه داریم که به مرور طرح را در طول سال اجرا کنیم.

وی افزود: اینکه کار را با استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد انجام دهیم بسیار مطلوب است و در این زمینه سعی داریم مشارکت بیشتری صورت گیرد و با سازمان‌های مردم نهاد حوزه محیط زیست در این زمینه مشارکت داریم.

میرابراهیمی باتوجه به اینکه در این طرح حفظ کرامت خانواده‌های نیازمند مورد تاکید است، اظهار کرد: در صورتی که خانواده‌ها تلاش دارند لوازم و پوشاک را تحویل دهند، تاکید دارم که اقلام نو و حداقل تمیز و مورد استفاده باشند.

چه خوب است به فکر همشهری‌های خود هم باشیم و امسال نیز استقبال خوبی از این طرح در شهر قم صورت گرفت و در روزهای نخست سال این اقلام تحویل خانواده ها شد. امسال که براثر شیوع کروناویروس بسیاری از کسب و کارهای نزدیک عید خوابیده بود، حدسش زیاد سخت نبود که اوضاع خانواده‌های کم توان مالی نیز از قبل سخت تر شده است. مردم ما با بخشش اقلام غیرضروری توانستند چراغ محبت را در شهر قم که این روزها کمی دلگیر شده روشن کنند به امید پاداشی بزرگ‌تر از پروردگار. به امید روزی که هیچ نیازمندی در هیچ کجای جهان پیدا نشود.