گفت وگوهایی که در نهایت به مشاجره و قهر ختم می شود در حالیکه می توان با رعایت نکاتی نه چندان سخت از افتادن پرده های احترام و بزرگی و انصاف جلوگیری کرد زیرا تجربه چین نشان داد مساله قرنطینه و ماندن زن و شوهر برای مدت طولانی در یک فضای بسته ممکن است باعث مشاجرات زیاد و در نهایت سست شدن و از هم گسیختن پیوند خانوادگی شود.

حال این پرسش تداعی می شود که برای اینکه بتوانیم از این مسایل جلوگیری کنیم، چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟ موضوعی که محمد کاظم زاده روانشناس و مشاور خانواده روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده پردیسان نوین به بیان نکاتی چند برای پیشگیری از مشاجرات طولانی میان اعضای خانواده پرداخت.  

تنظیم خواب اعضای خانواده راهکاری برای خوش خلقی

کاظم زاده، تنظیم خواب را نخستین و مهمترین نکته در ایجاد تعادل روحی روانی و جسمانی در افراد عنوان کرد و گفت: یکی از مهمترین مشکلات به هم ریختگی روانی آدم ها، خواب های غیرقابل برنامه ریزی شده است. به عنوان مثال یک روز تا دیروقت بیدار می مانند یک روز اول شب به خواب می روند. یک روز تا دیروقت خواب هستند مثلا تا بعدازظهر و یک روز ساعت هفت صبح بیدار می شوند.

وی تاکید کرد: این عدم تنظیم برنامه خواب، آدم ها را از نظر روانی خیلی پرمشاجره و پرتنش می کند. پس نکته نخست اینکه در این دوران بکوشیم خواب اعضای خانواده تنظیم باشد.

ضرورت پرهیز از ۴ عامل انفجار ارتباطی

این مشاوره خانواده با تاکید بر این که در پیام رسانی های میان وعده در ارتباط با دیگری، تلاش شود از  چهار مورد که باعث انفجار ارتباطی می شود استفاده نشود، خاطرنشان کرد: به عبارتی در مواقعی که اصطکاک میان فردی بیشتر است خواه در خانواده یا محیط کار، این چهار عامل اگر بیشتر وجود داشته باشد قطعا انفجار بیشتری هم قابل ملاحظه است.

وی ادامه داد: مبهم صحبت کردن، کلی صحبت کردن، سوالی صحبت کردن و خیلی مطول یا خیلی موجز صحبت کردن چهار عاملی است که استفاده از آن منجر به برهم خوردن بنیان خانواده می شود. یعنی اگر ما این چهار عامل را در گفت وگو داشته باشیم به طور قطع طرف مقابل احساس ناامنی می کند و عکس العمل طبیعی افراد در مقابل احساس ناامنی، گارد گرفتن و دفاع از خود است که این دفاع بسته به تیپ شخصیتی طرف مقابل پرخاش یا منفعلانه رفتار کردن خواهد بود.

پرهیز از زنجیره سازی نکات منفی در خانه نشینی 

کاظم زاده در ادامه این گفت وگو تصریح کرد: نکته بسیار مهمی که در خانواده مشاجره را چند برابر و متاسفانه مشاجره های مانایی را تولید می کند و پشت سر هم انفجارهایی را رقم می زند، زنجیره سازی نکات منفی است.

وی تاکید کرد: از نظر علمی ثابت شده که وقتی می خواهیم انتقاد یا اعتراض یا شکایتی را به فردی بیان کنیم اگر به همان نکات منفی که قبلا اتفاق افتاده اشاره کنیم طرف مقابل برای ایجاد تغییر ناامید می شود. به عنوان مثال همسر را برای صرف شام صدا می کنیم اما وی به هر دلیلی نمی آید. بعد ما از روی عصبانیت می گوییم من هر موقع تو را صدا می کنم با ۲۰ دقیقه تاخیر جواب می دهی و روزهای گذشته هم اینطور شد و غیره. هنگامی که چند مصداق از تاخیر او  می زنیم به شدت انفجار را در روابط زیاد می کند به این می گویند زنجیره سازی.

گفت وگوهای فی البداهه را کنار بگذاریم

این روانشناس با بیان اینکه گفت وگوهای غیرقابل پیش بینی یا فی البداهه یکی دیگر از مهمترین مباحثی است که باعث ایجاد تنش در خانواده می شود که متاسفانه در ایام خانه نشینی هم زیاد اتفاق می افتد، توضیح داد: از نظر علمی ثابت شده این گفت وگو ها، سیستم روانشناسی آدم را با تهدید همراه می کند. مثلا من یکدفعه به همسرم بگویم راستی فلان موضوع چی شد؟ یا بیا فلان کار را بکنیم؟

وی ادامه داد: این اشتباه است و راهکار صحیح این است که نخست موضوع گفت و گو  را به طرف مقابل بگوییم، سپس بازه زمانی که تخمین می زنیم این گفت و گو طول می کشد را بیان کنیم و در نهایت از او بخواهیم زمانی را برای گفت و گو تعیین کند. به عنوان مثال می خواهیم راجع به هدیه جشن تولد فرزند صحبت کنیم. باید اینگونه عنوان کنیم که می خواهم راجع به هدیه پسرمان با شما صحبت کنم فکر می کنم یک ربع طول بکشه چه وقت صحبت کنیم.

به گفته کاظم زاده، در اینجا موضوع گفت و گو، بازه زمانی گفت و گو را بیان کرده ایم ضمن این که از طرف مقابل اجازه می گیریم که زمانی را برای صحبت تعیین کند. با این کار برای طرف مقابل یک آمادگی ذهنی برای گفت و گو را رقم زده ایم.

یارکشی در خانه ممنوع

کاظم زاده مثلث سازی را نکته بسیار مهم دیگری که مشاجرات را زیاد می کند عنوان کرد و اظهار داشت: مثلث سازی یعنی جبهه گیری یا گروه بندی چند عضو از اعضای خانواده علیه یکی از اعضای خانواده. مثلا من مادر خانواده هستم به پدر خانواده پیشنهادی می دهم و او نمی پذیرد. بعد همین پیشنهاد را به فرزندان می گویم و آنها می پذیرند و گروهی به جان پدر خانواده می افتیم تا بتوانیم حرف خود را به اصطلاح به کرسی بنشانیم.

وی تصریح کرد: این یکی از اشتباهات واضح اعضای خانواده است که متاسفانه به وفور در خانواده ها این مثلث سازی را می بینیم که می تواند مشکلات و شکاف های جدی و عمیق ایجاد کند. 

کناره گیری عاطفی راهکار پرهیز از درگیری نیست

این پژوهشگر و مشاور خانواده در بخشی دیگر از این گفت و گو و بیان نکات، یادآور شد: یکی از بزرگترین عامل ایجاد مشاجره در روابط میان فردی کناره گیری های عاطفی است. به این معنا که من آهسته بروم و آهسته بیایم و کاری به دیگران نداشته و سرگرم فضای مجازی باشم که درگیری به وجود نیاید.

وی افزود: استراتژی که متاسفانه خیلی از اعضای خانواده اتخاذ می کنند و نمی دانند باعث بروز مشاجرات جدی تر می شود.

کاظم زاده با بیان این که ما برای روابط میان فردی استانداردهای مطلوبی داریم، متذکر شد: اگر روابط میان فردی در خانواده این استاندارد را نداشته باشد خانواده آبستن انفجار جدی می شود. پس خانواده ها باید حواسشان باشد که  حداقل گفت و گوی میان فردی خنثی داشته باشد و صرفا سرشان فقط در لاک خود نباشد.

این روانشناس متذکر شد: نباید اینطور باشد که فرزند خانواده در اتاق خود، در را ببندد و مترصد این باشد که والدین هم باید حتما در بزنند و وارد شوند یا وقتی وارد می شوند گفت و گوی کوتاهی را رقم بزنند و بروند. این خیلی اشتباه است و خانواده را به قهقرای مشاجرات جدی می برد.

کاظم زاده درباره گفت و گوهای خنثی هم توضیح داد: گفت و گوی خنثی شرایطی است که اعضای خانواده با هم صحبت می کنند اما سه اتفاق محکومیت، تغییر و تصمیمی گرفته نمی شود. همه با هم حرف می زنند و قرار نیست حرفای ما تغییری رقم بزند یا تصمیمی اتخاذ شود یا محکوم و مجری در آن پیدا شود.

وی تاکید کرد: گفت وگوی خنثی اگر در خانواده ها نباشد،کناره گیری عاطفی غلیان خواهد کرد. پس اگر این کناره گیری عاطفی را نداشته باشیم و گفت و گوی خنثی را جانشین آن کنیم می توانیم از مشاجره های این ایام جلوگیری کنیم.

از: فاطمه دهقان نیری