به گزارش پردیسان آنلاین از خراسان رضوی، در دنیای معاصر با گسترش ارتباطات و جهانی شدن، دیگر دیپلماسی تنها مختص دولت‌ها و مقامات سیاسی نیست، شهرها، به‌ویژه کلان‌شهرها، به‌عنوان واحدهای تأثیرگذار در سطح جهانی، نقش بسیار مهمی در توسعه روابط بین‌المللی و ارتقای جایگاه کشورها دارند، در حقیقت، در شرایطی که دیپلماسی ملی با محدودیت‌هایی روبه رو می‌شود یا تحت فشارهای خاص قرار می‌گیرد، دیپلماسی شهری به‌عنوان یک ابزار مؤثر و مکمل در راستای گسترش تعاملات جهانی، تقویت اقتصاد شهری و ارتقای موقعیت ملی و بین‌المللی عمل می‌کند.
این موضوع به‌ویژه در شهرهای بزرگی همچون مشهدمقدس که از لحاظ فرهنگی، مذهبی و اقتصادی جایگاه ویژه‌ای در کشور دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، این کلانشهر به‌عنوان دومین شهر بزرگ ایران و پایتخت معنوی کشور، در سال‌های اخیر تلاش‌های گسترده‌ای برای تقویت دیپلماسی شهری و توسعه روابط بین‌المللی خود انجام داده است.
محمدرضا قلندرشریف، شهردار مشهد با بیان اینکه از ابتدای سال ۱۴۰۲ شهرداری مشهد تغییراتی در ساختار سازمانی خود ایجاد کرده است تا دیپلماسی شهری جایگاه شایسته‌ای پیدا کند، به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: دیپلماسی شهری به‌طور کلی به مجموعه اقدامات و فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که توسط مقامات شهری در راستای ارتقای روابط بین‌المللی، تقویت همکاری‌ها و تعاملات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی با سایر شهرها و کشورها انجام می‌شود.
وی می‌افزاید: این نوع دیپلماسی به‌ویژه در مواقعی که دیپلماسی سیاسی و ملی با محدودیت‌ها یا چالش‌هایی روبه‌رو است، می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند، به‌عنوان مثال، در شرایطی که روابط سیاسی میان دو کشور تحت تأثیر عوامل مختلف قرار می‌گیرد اما روابط شهری همچنان می‌تواند از مسیرهای دیپلماتیک متفاوتی ادامه پیدا کند.
قلندرشریف ادامه می‌دهد: این نوع از دیپلماسی شهری، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی که دارای موقعیت‌های ویژه جغرافیایی، فرهنگی یا اقتصادی هستند، می‌تواند تأثیر زیادی در تقویت روابط میان کشورها و حل چالش‌های مختلف ایفا کند، برای نمونه، شهرهایی که دارای ویژگی‌های تاریخی، مذهبی یا تجاری برجسته هستند، می‌توانند از دیپلماسی شهری برای جذب گردشگر، سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه زیرساخت‌ها و افزایش همکاری‌های بین‌المللی بهره‌برداری کنند.
وی تصریح می‌کند: مشهد، به‌عنوان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین شهرهای ایران، نه تنها از لحاظ جمعیتی و اقتصادی، بلکه از جنبه‌های فرهنگی و مذهبی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد، این کلانشهر به‌عنوان مرکز زیارتی مسلمانان در ایران، هر ساله پذیرای میلیون‌ها زائر از داخل و خارج کشور است، این ویژگی خاص مشهد به‌عنوان یک مقصد زیارتی، فرصتی منحصر به فرد برای این شهر به‌وجود آورده است تا از دیپلماسی شهری به‌عنوان ابزاری برای ارتقای جایگاه بین‌المللی خود استفاده کند.
دستاوردهای مشهد در حوزه دیپلماسی شهری
شهردار مشهد با بیان اینکه یکی از اقدامات مهم شهرداری مشهد در راستای تقویت دیپلماسی شهری، برگزاری دوره‌های آموزشی بین‌المللی است که به‌منظور تبادل تجربیات و آموزش مهارت‌های مختلف به کارشناسان و مدیران شهری از کشورهای مختلف برگزار می‌شود، می‌گوید: این نوع دوره‌ها نه تنها به مشهد این امکان را می‌دهند که تجربیات خود را در زمینه مدیریت شهری با دیگر کشورها به اشتراک بگذارد، بلکه به جذب استعدادهای بین‌المللی و ارتقای جایگاه این شهر در سطح جهانی کمک می‌کنند، برگزاری این دوره‌ها و همکاری‌های آموزشی، به‌ویژه در زمینه‌های نوآوری، حمل‌ونقل و مدیریت شهری، مشهد را به یک قطب بین‌المللی در این زمینه‌ها تبدیل کرده است.
شهردار مشهد ادامه می‌دهد: مشهد علاوه بر برگزاری دوره‌های آموزشی، در بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی نیز عضویت دارد، یکی از این سازمان‌ها، اتحادیه شهرهای متحد و دولت‌های محلی (UCLG) است که تحت نظارت سازمان ملل قرار دارد و هدف آن بهبود مدیریت شهری و ارتقای رفاه شهروندان است، مشهد با عضویت فعال در این سازمان، توانسته است به‌عنوان یکی از اعضای اصلی این اتحادیه در سطح جهانی شناخته شود.
قلندرشریف اضافه می‌کند: همچنین مشهد به‌عنوان عضو سازمان بین‌المللی متروپلیس به‌ویژه در سطح منطقه‌ای، نقشی کلیدی در تبادل تجربیات و توسعه سیاست‌های شهری ایفا می‌کند، این سازمان با هدف همکاری میان کلان‌شهرها و تبادل دانش در زمینه‌های مختلف شهری تشکیل شده است و مشهد با عضویت در آن می‌تواند از تجربیات سایر شهرهای بزرگ در زمینه‌های مختلف همچون حمل‌ونقل، فضای سبز و خدمات شهری بهره‌برداری کند.
وی با بیان اینکه مشهد در زمینه دیپلماسی شهری و ارتقای جایگاه بین‌المللی خود گام‌های بلندی برداشته است، اما هنوز چالش‌هایی وجود دارد که نیاز به توجه ویژه دارند، می‌گوید: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تأمین منابع مالی لازم برای توسعه زیرساخت‌های شهری و زیارتی است، مشهد، به‌عنوان یک شهر زیارتی با پذیرش سالانه میلیون‌ها زائر داخلی و خارجی، نیازمند توسعه و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، زیارتی و خدماتی است.
قلندرشریف ادامه می‌دهد: مشهد با درآمدهای محلی خود نمی‌تواند تمام هزینه‌های لازم برای توسعه زیرساخت‌ها و خدمات شهری را تأمین کند، بنابراین، دولت باید از طریق قوانین و سیاست‌های حمایتی، مشهد را در این زمینه یاری کند، به‌عنوان مثال، حمایت از پروژه‌های زیرساختی بزرگ مانند آزادراه حرم تا حرم و راه‌آهن سریع‌السیر مشهد-تهران که می‌توانند به تسهیل سفرهای زیارتی و افزایش ظرفیت پذیرش زائرین کمک کنند، از وظایف دولت است.
مشهدمقدس، شهری بین‌المللی در مسیر توسعه دیپلماسی شهری و جهانی‌سازی
مهدی ناصحی، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به جایگاه ویژه مشهد به‌عنوان یک شهر بین‌المللی به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: شهر مقدس مشهد به دلیل حضور سالانه حدود ۳۰ میلیون زائر داخلی و چهار میلیون زائر خارجی، ذاتاً شهری بین‌المللی محسوب می‌شود.
وی با تأکید بر تغییرات رخ‌داده در حوزه دیپلماسی جهانی و کاهش نقش مرزها و دولت‌ها در روابط بین‌الملل می‌افزاید: دیپلماسی عمومی و شهری به‌عنوان یکی از شاخه‌های جدید دیپلماسی، امروزه در کانون توجه دولت‌ها قرار گرفته است، شهر مقدس مشهد نیز با شعار «مشهد رضا، جهان شهر برکت و کرامت» در دوره ششم مدیریت شهری، این موضوع را در اولویت قرار داده است.
ناصحی ادامه می‌دهد: فعالیت‌های بین‌المللی مشهد در قالب دیپلماسی شهری توسط معاونت شهری مدیریت شده و برگزاری چندین اجلاس بین‌المللی در این راستا صورت گرفته است.
رئیس شورای شهر مشهد با بیان اینکه وجود مرقد مطهر امام رضا (ع) یکی از محورهای اصلی برنامه‌ریزی در حوزه دیپلماسی شهری است، به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: حرم مطهر امام رضا (ع) منبع فیضی است که انگیزه حضور زائران داخلی و خارجی را ایجاد می‌کند و بدون توجه به این عنصر، طراحی فعالیت‌های بین‌المللی کاری صحیح نیست، این محوریت همواره نقشی مؤثر در دیپلماسی شهری مشهد داشته است.
وی با اشاره به عضویت مشهد در سازمان بین‌المللی متروپلیس و دارا بودن دفتر آموزشی منطقه‌ای این سازمان می‌گوید: برگزاری دوره‌های آموزشی متروپلیس در مشهد، نقش مهمی در ارتقای جایگاه بین‌المللی شهر ایفا کرده است و کشورهای مختلف علاقه‌مند به حضور و بهره‌مندی از آموزش‌های این اجلاس بوده‌اند.
احداث سالن اجلاس بین‌المللی، گامی در راستای جهانی‌سازی مشهد
وی همچنین با اشاره به اهمیت ایجاد یک سالن اجلاس بین‌المللی برای میزبانی جلسات مهم جهانی ادامه می‌دهد: مذاکراتی با گروه‌های مختلف از جمله سرمایه‌گذاران و سایر ارکان مدیریت شهری صورت گرفته است و فرودگاه بین‌المللی مشهد و مسیرهای دسترسی مناسب، ظرفیت‌های مهمی برای این هدف فراهم کرده‌اند.
رئیس شورای شهر مشهد با بیان اینکه ایجاد درک بین‌المللی بودن مشهد در میان مدیران و مردم بسیار حائز اهمیت است، مردم باید بپذیرند که مشهد باید به‌عنوان یک شهر بین‌المللی شناخته شود و این موضوع باید هم از لحاظ فرهنگی و هم از لحاظ کالبدی مورد توجه قرار گیرد، می‌افزاید: پیوست‌های دیپلماسی عمومی برای برنامه‌های شهری باید تدوین شود و این امر برای تحقق اهداف مشهد به‌عنوان یک جهان‌شهر ضروری است.
به گزارش پردیسان آنلاین، دیپلماسی شهری در دنیای امروز به‌عنوان ابزاری مهم برای گسترش روابط بین‌المللی و ارتقای جایگاه کشورها و شهرها در عرصه جهانی شناخته می‌شود، مشهد با توجه به موقعیت ویژه خود به‌عنوان یکی از مراکز زیارتی و فرهنگی در جهان اسلام، توانسته است دیپلماسی شهری خود را تقویت کند و به‌عنوان هاب دیپلماسی شهری در ایران شناخته شود، برگزاری دوره‌های آموزشی بین‌المللی، عضویت در سازمان‌های بین‌المللی و تقویت روابط دوجانبه با سایر شهرهای جهان، از جمله اقدامات مؤثر شهرداری مشهد در این زمینه بوده است.
با این حال، چالش‌های موجود، به‌ویژه در زمینه تأمین منابع مالی و توسعه زیرساخت‌ها، همچنان برای مشهد وجود دارد، در این راستا، همکاری مؤثر میان دولت و مدیریت شهری برای تأمین منابع مالی، حمایت از پروژه‌های زیرساختی و تسهیل توسعه شهر ضروری است، با تقویت دیپلماسی شهری و توسعه زیرساخت‌های لازم، مشهد می‌تواند به‌عنوان یک جهان‌شهر واقعی در عرصه بین‌المللی شناخته شده و جایگاه خود را در سطح جهانی ارتقا دهد.
