پردیسان نوین، گروه استان‌ها- مریم ساحلی: جعبه جادویی تلویزیون سال‌هاست که ما را به تماشا فرامی‌خواند و نقش مهمی در پر کردن اوقات فراغت مردم بر عهده دارد. اهمیت این نقش در ایامی که با هجوم ویروس تاجدار روبرو هستیم بیش از همیشه برای ما آشکارشده است.

مردم از اسفندماه سالی که گذشت حتی‌المقدور در خانه‌هایشان مانده‌اند تا از شیوع بیماری بکاهند و به سلامت خود و دیگران کمک کنند. این روزهای در خانه ماندن، ضرورت در دسترس بودن سرگرمی‌های مناسب را به ما یادآور شد و نگاه‌ها را بیش‌ازپیش متوجه تلویزیون و عملکردش ساخت.

ارائه اطلاعات و آموزش‌های لازم در حوزه شیوع بیماری کرونا و همچنین تولید و پخش برنامه‌های سرگرم‌کننده برای مخاطبانی که با تنش همه‌گیری بیماری مواجه هستند، اولین و اصلی‌ترین انتظاری است که مردم در این دوران از تصمیم گیران و برنامه‌سازان صداوسیما داشته‌اند.

در این میان از نقش شبکه‌های استانی هم نباید غافل شد. چراکه مراکز صداوسیما در استان‌ها متناسب با شرایط موجود و نیازهای اهالی هر استان و فرهنگ، زبان، آداب‌ورسوم هر منطقه می‌توانند، پاسخگوی مخاطبان خویش باشند. در این گزارش نگاهی داریم به عملکرد صداوسیمای مرکز گیلان در ایام قرنطینه خانگی و نوروز با محوریت نقشی که در پر کردن اوقات فراغت گیلانی‌ها داشته است.

عدم جذابیت برنامه‌های تولیدی شبکه باران برای قشر جوان

یک بانوی جوان از اهالی رشت در گفتگو با خبرنگار پردیسان نوین با اشاره به اینکه بیننده برنامه‌های شبکه باران نیست، اظهار می‌کند: گاهی به‌صورت گذرا برنامه‌های این شبکه را تماشا کرده‌ام اما هیچ جذابیتی برایم نداشته است.

مریم احمدی پخش تکراری سریال‌های شبکه‌های سراسری و عدم توجه به فرهنگ، آداب و رسوم و سنت‌های گیلانی‌ها در تولید برنامه‌های داخلی از سوی متولیان این شبکه را از مهم‌ترین دلایل بی‌علاقگی خود برای تماشای شبکه باران عنوان می‌کند.

وی با بیان اینکه جذاب نبودن برنامه‌های شبکه باران را از سوی بسیاری از دوستان و آشنایان خود به‌ویژه قشر جوان شنیده است، یادآور می‌شود: برنامه‌های مفرح و طنز برای ایجاد نشاط و سرگرم ساختن مردم بسیار لازم است اما متأسفانه برنامه‌های طنزی که از سوی صداوسیمای مرکز گیلان تولید و پخش می‌شود، از کیفیت و جذابیت مناسبی به‌ویژه برای جوانان برخوردار نیست.

لزوم توجه و بازنگری در نگارش متن برنامه‌های تولیدی

محمد حسینی شهروند دیگری است که به خبرنگار پردیسان نوین درباره عدم جذابیت برنامه‌های شبکه باران می‌گوید: متأسفانه در حوزه برنامه‌های سرگرمی این شبکه موفق عمل نکرده است.

بسیاری از برنامه‌های این شبکه برای پدر و مادر سالمندم سرگرم‌کننده است و آن‌ها را پای برنامه‌های این شبکه می‌نشاند که این کافی نیست جوان گیلانی با بیان اینکه گاهی اوقات شاهد برنامه‌های خبری شبکه باران است، ادامه می‌دهد: بسیاری از برنامه‌های این شبکه برای پدر و مادر سالمندم سرگرم‌کننده است و آن‌ها را پای برنامه‌های این شبکه می‌نشاند که این کافی نیست زیرا قشر جوان و میان‌سال استان گیلان نیز نیاز به برنامه دارند که متولیان این شبکه باید تلاش کنند با انجام نظرسنجی‌های وسیع و جلب مشارکت کارشناسان خبره در این حوزه به افزایش کیفیت برنامه‌های خود بپردازند.

وی توجه به نگارش متن برنامه‌ها به‌ویژه سریال‌های تولیدی در شبکه باران را مورد تأکید قرار داده و می‌افزاید: نگارش متن سریال‌های تولیدی این شبکه باید بهبود یابد تا در جلب رضایت مخاطبان بسیار تأثیرگذار باشد.

حسینی ادامه می‌دهد: واقعیت این است که ارتقای برنامه‌های تولیدی تنها در گرو افزایش بودجه نیست، بلکه با تلاش بیشتر و بهره‌مند شدن مناسب از ظرفیت‌های هنری استان نیز می‌توان تا حدی به این مهم دست یافت.

جای خالی برنامه‌های جذاب

«پرویز فکر آزاد» شاعر و نویسنده گیلانی در گفتگو با پردیسان نوین اظهار می‌کند: درباره عملکرد نوروزی شبکه باران می‌توان گفت، تقریباً به‌غیراز برنامه طنز «بنفشه گول»، برنامه جذابی نداشت و نتوانست با انبوه سریال‌های نوروزی شبکه‌های سراسری رقابت کند. البته باید توجه داشت که از این نظر بیشتر شبکه‌های محلی یارای رقابت با شبکه‌های سراسری را نداشتند و ندارند.

وی با اشاره به عدم موفقیت شبکه باران در دوران قرنطینه برای جذب مخاطبان گیلانی، می‌افزاید: البته مشکل شبکه باران فقط این نیست که از ظرفیت‌های بالقوه هنرمندان مستقل بهره نمی‌گیرد، بلکه علاوه بر آن و دلایل عدیده دیگر، یک موضوع مهم وجود دارد که باید به آن اشاره کرد تا از دایره حق پا را فراتر نگذاشته باشیم و آن اختصاص کمترین بودجه برای ساخت برنامه‌ها و سریال‌ها به شبکه‌های استانی ازجمله شبکه باران است.

فکر آزاد ادامه می‌دهد: درواقع اختصاص بودجه برای برنامه‌سازان پایتخت‌نشین، اصلاً قابل قیاس با شبکه‌های محلی نیست. تا آنجایی که تقریباً دست مسئولان و برنامه‌سازان بومی را برای تولید برنامه بسته است.

وی با بیان اینکه بنده به شبکه باران انتقاد دارم اما از مشکلات آن نیز با خبر هستم، می‌گوید: به‌طور مثال بر اساس آنچه شنیده‌ام برای سریال‌های سراسری، میلیاردی هزینه می‌شود و برای هر قسمت شاید ده‌ها میلیون خرج کنند، ولی برای ساخت سریال استانی، بودجه‌ای ناچیز حتی در حد یک قسمت از سریال‌های شبکه‌های سراسری، هم اختصاص نمی‌دهند.

فرصت از دست رفته نوروز / ‏‬ عدم جذب مخاطب جوان

یک فعال رسانه‌ای نیز درباره این موضوع به خبرنگار پردیسان نوین می‌گوید: نوروز فرصت بسیار خوبی برای جلب و حفظ مخاطب برای صداوسیما به‌ویژه شبکه‌های استانی فراهم کرد. اما متأسفانه احساس می‌کنم صداوسیمای مرکز گیلان نتوانست چندان موفق در این عرصه ظهور و بروز کرده و مخاطب خود را برای کل سال حفظ کند.

علیرضا بابایی با بیان اینکه خوشبختانه شبکه باران عملکرد مثبتی در بحث اخبار و اطلاع‌رسانی داشته است، یادآور می‌شود: دستورالعمل برنامه‌سازی و پخش ویژه نوروز در تاریخ ۲۳ اسفند از سوی معاونت امور استان‌های صداوسیما به شبکه‌های استانی ابلاغ شد. در این دستورالعمل قید شده بود که اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی، آموزش و آرامش بخشی باید موردتوجه طراحان کنداکتورهای برنامه‌های استانی قرار گیرد.

وی با اشاره به عملکرد ناموفق صداوسیمای گیلان در حوزه آموزش، می‌افزاید: باید از معاونت خبر تشکر کرد که اخبار دقیق و مستند در حوزه آگاهی بخشی و آرامش بخشی در اختیار مردم قرار گرفت.

صداوسیمای مرکز گیلان در بخش اطلاع‌رسانی درباره ویروس کرونا عملکرد خوبی داشته ولی در حوزه سرگرمی پاسخ به این سوال که آیا توانسته اوقات فراغت خانواده‌ها را پر کند؟ مثبت نخواهد بود

بابایی به تأکید معاونت امور استان‌های صداوسیما بر داشتن رویکرد طنز، نشاط، پر کردن اوقات فراغت، تفریحات و سرگرمی با توجه به نوآوری و تنوع، اشاره‌کرده و خاطرنشان می‌کند: متأسفانه جذابیت، تنوع و نوآوری در برنامه‌های شبکه باران با در نظر گرفتن بودجه کم این شبکه، یک حلقه گمشده است. اما صداوسیمای مرکز گیلان در بزنگاه‌های حساس خوب وارد موضوع شده و در بخش اطلاع‌رسانی درباره ویروس کرونا عملکرد خوبی داشته و از رسانه‌های جمعی و رسانه‌های فضای مجازی عقب نمانده است. ولی در حوزه سرگرمی پاسخ به این سوال که آیا توانسته اوقات فراغت خانواده‌ها را پر کند؟ مثبت نخواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه برنامه‌های تولیدشده در شبکه باران از جذابیت لازم برای نسل جوان برخوردار نیست و تا آنجا که اطلاع دارم این موضوع عموماً به کمبود بودجه مربوط است، ادامه می‌دهد: شاید اگر از نیروهای کارآمد با رویکرد جوانان بیشتر در مرکز گیلان استفاده می‌شد، می‌توانستیم شاهد جذب موفق‌تر مخاطبان جوان باشیم. از سوی دیگر اگر رویکرد صداوسیمای استانی تنها به سمت جذب اسپانسر و در بخش وسیعی از برنامه‌ها با این دل‌خوشی که هزینه‌ها تأمین می‌شود، برای مخاطبان ایجاد دافعه و خستگی می‌کند.

شبکه باران پا به پای کرونا

تلاش‌های شبکه باران برای ارائه عملکرد مطلوب بر کسی پوشیده نیست اما واقعیت این است که کسب رضایت اهالی گیلان زمین که از پیشینه فرهنگی بسیار درخشانی برخوردارند نیازمند سعی و توجه بیشتر است.

مدیرکل صداوسیمای مرکز گیلان دراین‌باره در گفتگو با خبرنگار پردیسان نوین با اشاره به اینکه با شیوع ویروس کرونا همکاران این مرکز با تلاشی مجاهدانه با این ویروس منحوس مبارزه کردند، اظهار می‌کند: با اعلام خبر شیوع ویروس کرونا از اوایل اسفند، گیلان پس از قم دومین استان درگیر بود و صداوسیمای مرکز استان در خط مقدم رسانه‌ای طرح ملی مقابله با کرونا قرار گرفت.

محمدباقر باقرزاده ادامه می‌دهد: کارکنان این رسانه استانی لباس رزم بر تن کرده و با برگزاری جلسات متعدد بین مدیران و برنامه‌سازان برای اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی و آرامش دهی به مردم استان همراه شدند.

تلاش معاونت‌ها برای آگاهی بخشی به شهروندان گیلانی

باقرزاده در ادامه با اشاره به اینکه صداوسیمای مرکز گیلان اقدامات مؤثر و مثمر ثمری در این زمینه داشته و تاکنون بیش از ۴۲ هزار دقیقه برنامه در راستای مقابله با ویروس کرونا تهیه و پخش کرده است، می‌افزاید: گفتگو با کارشناسان و پزشکان برای ارائه راهکارهای منطقی و علمی به‌منظور پیشگیری از ابتلاء و محور قرار دادن برنامه‌های امیدآفرین باهدف مقابله با هراس و شبهه افکنی در جامعه از سوی شبکه‌های معاند و برخی صفحات شبکه‌های اجتماعی ازجمله اقدامات رسانه استانی در بحران کرونایی بوده است.

وی با بیان اینکه معاونت صدا در این روزهای سخت و پرکار تمام توان خود را به کار گرفت و با تولید بیش از ۱۴ هزار دقیقه برنامه از کرونا و قطع زنجیره انتقال آن با مردم سخن گفت، خاطرنشان می‌کند: تولید ۱۰۰۰ اسلاید ویژه و بارگذاری ۴۰ هزار اسلاید در رادیو نما، تولید ۱۴ برنامه کوتاه با موضوع بازی‌های بومی محلی در خانه به مدت ۸۴ دقیقه، تولید ۴۰ بسته صوتی بهداشتی- پزشکی به مدت ۱۸۰ دقیقه، تولید ۳۰ بسته صوتی (کتاب صوتی) به مدت ۱۵۰ دقیقه و تولید ۱۰۰ گزارش از مراکز پزشکی و درمانی استان به مدت ۵۰۰ دقیقه از دیگر اقدامات معاونت صدا در این ایام بوده است.

مدیرکل صداوسیمای مرکز گیلان بیان می‌کند: معاونت سیمای این مرکز نیز در مدت یک و نیم ماه گذشته علاوه بر تولید ۶۴۰۰ دقیقه برنامه، ۱۹ هزار دقیقه برنامه تأمینی پخش کرده است. در این میان معاونت خبر نیز از همان روزهای نخست برای ثبت ایثار و فداکاری کادر درمان همراه با مدافعان سلامت و در راستای رسالت اطلاع‌رسانی خطر را به جان خریده و به دل حادثه زدند و علاوه بر ویروس کرونا با شایعات و حواشی ایجادشده در این خصوص مبارزه کردند. معاونت خبر مرکز گیلان در روزهای کرونایی ۲۶۰۰ دقیقه برنامه خبری ،۳۰۰ گزارش رادیویی و تلویزیونی نیز تهیه کردند که از شبکه‌های سراسری پخش شد.

رسانه و کارکردهای مهم آن

اما عضو هیئت‌علمی دانشگاه گیلان در گفتگو با خبرنگار پردیسان نوین اظهار می‌کند: در مواقعی نظیر این روزها که مردم عمده زمانشان در خانه سپری می‌شود مگر اینکه به اضطرار ناچار به خروج شوند، اهمیت رسانه چند برابر می‌شود.

محمدمهدی رحمتی با بیان اینکه باید توجه داشت که رسانه در چنین ایامی دارای کارکردهای مختلفی می‌تواند باشد، می‌افزاید: سرگرم ساختن مردم از کارکردهای مهم رسانه است که معطوف به تولید کالای فرهنگی سرگرم‌کننده متناسب با فرهنگ، ارزش‌ها، عقاید و باورهای یک جامعه می‌شود. البته وقتی از سرگرمی سخن می‌گوئیم صرفاً خود سرگرمی هدف نیست چراکه سرگرمی می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای جذب مخاطب به پیام‌هایی با محتوای ارزشمند باشد و متخصصان و کارشناسان می‌توانند در قالب تولید اشکال مختلف برنامه‌های سرگرم‌کننده نظیر مسابقات مختلف و برنامه‌های دورهمی، طنز اجتماعی خوب و برنامه‌هایی با مفاهیم دینی را لحاظ کنند. درواقع باید به جاذبه‌های برنامه‌های سرگرم‌کننده و ظرفیت‌های آن برای ارتقای سطح فکر مخاطب اندیشیده شود.

رحمتی با اشاره به اینکه یکی دیگر از کارکردهای رسانه وجه اطلاع‌رسانی آن است، ادامه می‌دهد: در چنین شرایطی که شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های اطلاع‌رسانی مختلف مبادرت به پراکندن اخباری می‌کنند که تناقض و تعارضات بسیاری در آن‌ها به چشم می‌خورد و در ذهن مخاطب چالش ایجاد می‌کند و مخاطب نمی‌داند کدام درست و کدام نادرست است، این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. امکان مدیریت تخصصی در شبکه‌های اجتماعی وجود ندارد یعنی وقتی یک مطلب پزشکی در این شبکه‌ها منتشر می‌شود، امکان بررسی صحت آن به‌اندازه‌ای نیست که آن مطلب از یک شبکه رسمی رسانه‌ای انتشار می‌یابد، بنابراین وجه اطلاع‌رسانی به‌ویژه با تأکید بر وقایع روز از اهمیتی خاص برخوردار است.

وی می‌گوید: هم‌اکنون کرونا مهم‌ترین واقعه و پدیده‌ای است که جامعه ما و دنیا با آن روبروست. بی‌تردید ارائه اطلاعات صحیح و مناسب علاوه بر اینکه مشروعیت رسانه را افزایش می‌دهد به مخاطبان کمک می‌کند تا بتوانند انتخاب مناسبی برای رفتار و کنش خویش در این شرایط اتخاذ کنند.

اهمیت تعامل صداوسیما با محققان / ‏ضرورت مدیریت مناسب

رحمتی ادامه می‌دهد: دانشگاه و مراکز علمی و تحقیقاتی می‌توانند فراهم‌کننده مواد اولیه لازم برای تولید برنامه‌های مناسب باشند و در ادامه کارشناسان مجرب، هنرمندان و اصحاب رسانه به وجه عملی و تبلور عینی آن برای مخاطبان بپردازند. واقعیت این است که این تنوع و سرمایه در گیلان بیش از بسیاری از استان‌های ایران وجود دارد و بهره‌مند شدن از آن نیازمند مدیریت و نگاه کارشناسی مناسب و استفاده بهینه از این سرمایه‌ها و منابع به‌منظور تولید برنامه‌های با محتوا و افزایش زمینه جذب مخاطب است که درمجموع به غنای فرهنگ منطقه کمک می‌کند.