مقدمه: رسانه برتر رسانه ای خواهد بود که در کوران حوادث با روایت اول صحنه و میدان بازی را بدست بگیرد و بتواند با سکان داری میدان مخاطب را به آن سمت و سوی خود بکشاند و روایت گر اول حوادث باشد، رسانه ملی گاهی این نقش را بدرستی ایفا کرده و گاهی بازنده میدان شده است.

برهمین اساس خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی پردیسان آنلاین در گفت و گویی با محمدامین ایمانجانی، مدیر مسئول روزنامه «فرهیختگان» به ارزیابی رسانه ملی و رسانه های کشور در حادثه شهادت شهدای خدمت پرداخته است.

رسا_ پرداخت رسانه ای در موضوع شهادت رئیس جمهور و همراهان را چگونه ارزیابی می کنید؟

برای پاسخگویی به این سوالات ابتدا باید به این نکته اشاره کنیم که در مقام تحلیل و قیاس، شرایط ایده آل مدنظر نیست و صرفا آن چیزی را که شاهدیم با آن چیزی که پیش از این بوده مقایسه می کنم.
آن چیزی که ما از منظر رسانه ای و پوششی بعد از اعلام خبر وقوع حادثه برای هلی کوپتر حامل رئیس جمهور و باقی همراهان شاهدش بودیم تا حد قابل قبولی بهتر از شرایط مشابه در دفعات قبلی بود. شاهد مثال این اتفاق که خیلی هم نیاز به بازخوانی محفوظات ذهنی نداشته باشد، ماجرای حمله تروریستی به اجتماع سالگرد شهادت حاج قاسم در کرمان است. آن جا واقعا آن طور که باید و درست بود، رسانه و در راس آن ها رسانه ملی پوشش مناسبی از واقعه نداشت در صورتی که این بار این مسئله تا حد خوبی اصلاح شده بود و از بدو ماجرا تا زمان اعلام خبر ناگوار نهایی ما شاهد پوشش خوبی از رسانه ها و همچنین رسانه ملی بودیم. این ها از این منظر که شاید تلاشی برای بازیابی مرجعیت از دست رفته رسانه ای خصوصا رسانه ملی است، درخور توجه و تامل است. در مجموع می توان در مقام ارزیابی و قیاس، به کنش های رسانه ای اخیر در مقایسه با قبل نمره قبولی داد.
رسا_ آیا رسانه های داخلی توانسته اند در پیشبرد روایت اول موفق باشند؟

اهمیت بالای واقعه رخ داده، ابهامات زیاد در اصل رخداد و نادانسته ها و شبهات گسترده پیرامون واقعه باعث شد تا هم رسانه های داخلی و هم خارجی ها کج دار و مریض‌تر از هر وقت دیگری با موضوع مواجه شوند و دست به عصا تر در انتشارات و اخبار خود حرکت کنند. با این حال می توان ادعا کرد بازهم برخلاف گذشته (البته با نادیده انگاشتن برخی اظهارنظرهای مسئولان که گویا همیشگی شرایط بحران است و همیشه وضعیت را بحرانی تر می کنند) وضعیت بهتری داشتیم و تقریبا آن چه در رسانه های مجازی و حتی خارجی منتشر می شد برچسب منبع رسانه های داخلی داشت و روی خط آن ها حرکت می شد.

رسا_ آیا رسانه های داخلی تصویر درستی از حوادث را ارائه کرده اند؟

رسانه های داخلی تقریبا هر آن چیزی که داشتند و به آن دسترسی پیدا می کردند را بدون روتوش منتشر می کردند. یعنی ناگفته ای از آن چه در دست بود رخ نداد. اما اعلام اخبار از سمت مطلعین تا حدی دچار اعوجاج و شلختگی و تناقض بود. این موضوع در جایی که رسانه امکان صحت سنجی مستقل ندارد (یعنی امکان حضور رسانه در محل وقوع حادثه وجود نداشت) طبیعی بود و تقصیری به گردن رسانه ها نبود و باید مسئولان و مطلعان تا حد بیشتری در اعلام اخبار و اظهاراتشان دقت می کردند که همان تناقضات و روایت های ناصحیح منعکس نمی شد.
رسا_ ما در کدام بخش های رسانه ای ضعیف بودیم و آیا این ضعف ما سبب قوت رسانه های خارجی نشد؟

پاسخ به این سوال خیلی راحت نیست چرا که امکان اندازه سنجی رسانه ای در شرایطی که تقریبا همه حول یک موضوع درحال کسب اطلاع و خبر و انتشار آن هستند وجود ندارد چون حتما نه من و نه کس دیگری نتوانسته همه رسانه ها را رصد بکند. با این اوصاف و درقیاس با قبل ضعف همچنان پابرجا و موجود، عدم تک صدایی و تک روایتگری از ماجرای رخ داده و عطش اظهارات خلاف واقع توسط بعضی هایی است که از قضا مسئولیت دار هستند و بالاجبار مرجع. البته این موضوع هم می تواند برآمده از نوعی مصلحت سنجی نالازم و همیشگی در این شرایط باشد که به هر حال باز هم ایرادی است که گریبانگیر رسانه ها و مخاطبان آن ها در چنین شرایطی است.

رسا_ رسانه ملی تا چه حد توانست موفق باشد؟

در پاسخ به سوال اول به این موضوع اشاره کردم. رسانه ملی ناظر به امکانات و توان و دسترسی هایی که دارد، خب خیلی بیشتر و بهتر از این ها می توانست در صحنه حاضر باشد و میدان داری کند. اما خب اگر از وضعیت ایده آل چشم پوشی کنیم و از آن چیزی که باید باشد چشم بپوشیم، رسانه ملی در قیاس با قبل و همان مثالی که زدم و مواردی که خیلی ها به یاد دارند، وضعیت بهتری داشت.

رسا_ آیا شبکه خبر به عنوان بازوی اصلی رسانه ملی دچار ضعف نبود؟

روایت اتفاقات و ماجراهای رخ داده در حادثه اخیر خیلی محدود به شبکه خبر نبود و تقریبا همه شبکه ها در حال پوشش موضوع به حد وسع و توان خودشان بودند. اما اقدامات شبکه خبر هم در همان کانتکسی که بالاتر اشاره کردم قابل توصیف و تحلیل است.

رسا_ چرا ما قرارگاه رسانه ای برای همسو کردن رسانه های داخلی جهت تصویر درست حوادث نداریم؟

ما اتفاقا کشور قرارگاه ها هستیم. قرارگاه رسانه ای هم تا جایی که من اطلاع دارم کم نداریم. اما خب وقتی در فضای کلان رسانه ای یک حکمرانی واحد وجود ندارد و همچنان سلایق و مصلحت سنجی های نالازم تکلیف سازی می کنند هزاران قرارگاه و ستاد و گروه رسانه ای هم نمی تواند امید بهبودی اوضاع و نزدیک شدن به ایده آل ها را زنده کند. بنابراین قبل از ایجاد قرارگاه، باید در سیاست های کلان و فهم از رسانه خصوصا در شرایط مهم و بحرانی به یک ادبیات دقیق و مشترک برسیم و بعد در یک قرارگاه انتظار روند و رویه درست و شترک را بکشیم.