سعدی کلامش در سادگی و در محتوا معجزه‌گون است. سعدی از صنایع برای منظورش استفاده نکرده است اما بیان او شاهکار است، حافظ بهترین شاگرد سعدی است.

اصغر دادبه استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و مدیر گروه ادبیات فارسی دایره المعارف بزرگ اسلامی در نشست آنلاین کمیسیون ملی یونسکو با موضوع روز تاثیر سعدی بر حافظ که شب گذشته به طور زنده از صفحه اینستاگرام یونسکوی ایران پخش شد، با اشاره به سبک سعدی گفت: مکتبی که بعد از سعدی پدید آمد و همه جریان های ادبی را تا رسیدن به حافظ تغذیه کرد را مکتب تلفیق می‌گویند.

وی افزود: استادی سعدی در غزل این است که هم غزل را مستقل کرد و اگر غزل مستقلی بود بسامد و کیفیت آن اینقدر نبود. گاهی می‌گوییم و می‌گذریم، اما باید دقت کنیم که سهل و ممتنع را نمی‌شود به سادگی توضیح داد، سعدی کلامش در سادگی و در محتوا معجزه‌گون است، او از صنایع برای منظورش استفاده نکرده است اما بیان او شاهکار است.

این استاد ادبیات ادامه داد: مایه‌های هرچه شاعران بعد از سعدی تا حافظ دارند، حتی خود حافظ هم، در کلام سعدی است. کار مهم سعدی، ممزوج کردن محبوب و ممدوح است، شاید برای ممدوح خشن و بالانشین گفته شده باشد اما آنچه در تاریخ می‌ماند، محبوب واقعی است، این مهم‌ترین موضوعی است که سعدی به شاعران پس از خود آموخت و حافظ بهترین استفاده را از این موضوع کرده است. حافظ بهترین شاگرد سعدی است.

دادبه گفت: مورد مهم دیگر که همه شاعران از کار یکدیگر استفاده کرده‌اند، مضامین و مصراع هاست. در فلسفه هنر اصلی داریم که می‌گوید، در هنر، آن‌چه مهم است ابداع نیست، کمال است، هر که بهتر بسراید، نام او جاودانه می شود. هنر یعنی چگونه گفتن، سعدی خداوند چگونه گفتن است و حافظ به نبرد او می‌رود.

وی با اشاره به تضمین‌های حافظ از سعدی گفت: حافظ از هر کس وام گرفته، همه چیز به کمال گفته است. یکی دیگر از روش‌های حافظ استقبال بود، یک اصل مسلم این است که شعر الهام است، یعنی کشف است. شعر کشف تجربه هنری شخصی است، در این استقبال‌ها آن که شاعر است یا بعدها شاعر می‌شود، هنر خلق می‌کند.

دادبه به خواندن یکی از غزل‌های سعدی  و استقبال حافظ از آن پرداخت و گفت: این میراث با سعدی آغاز شد و تا امروز ادامه دارد این بیان شگفت تا خواجوی کرمانی اوج می‌گیرد اما خواجو طالع بدی داشت که بعد از او حافظ آمد، چون سبک سعدی با خواجو به اوج رسید اما حافظ بالاترین جایگاه در این سبک دارد، شاگردی حافظ پیش سعدی، مثل شاگردی ارسطو پیش افلاطون است، که هر دو بزرگ هستند و این شاگردی از ارزش هیچ یک نمی‌کاهد.

این استاد دانشگاه آموزش را مهم‌ترین رکن ارتقای ادبیات دانست و افزود: اگر از بچگی به بچه‌ها درست آموزش بدهیم و این میراث گرانقدر را به آن‌ها بیاموزیم، راه خود را پیدا می‌کنند. بخشی از شعرهایی که من به یاد دارم از دوره دبستان است و در آن کتاب‌ها اشعار بزرگان بود. افلاطون می‌گوید بزرگ‌ترین روش تربیتی، این است که آموزش را با شعر و موسیقی آغاز کنند، هم طبع، لطیف می‌شود و هم وزن شعر باعث می‌شود ذهن منظم شود و زندگی نظم بگیرد. این که شاعران می گویند نظم از نثر بهتر است، به این دلیل است که نظم، زندگی را منظم می کند.

دادبه در پایان گفت: یادمان نرود که باید سعدی بخوانیم و از طریق او به فردوسی و دیگر شاعران برگردیم.

 در بخش پایانی برنامه، مهدی حسینی، آهنگساز و نوازنده سنتور به نواختن قطعاتی پرداخت.

گفتنی است پیش از این اعلام شده بود که در نشست تاثیر سعدی بر حافظ، بهاالدین خرمشاهی استاد ادبیات فارسی و پژوهشگر سخن خواهد گفت اما وی به دلیل درگذشت یکی از بستگان فرصت حضور در این نشست را نداشت.

در ادامه این سلسه نشست‌های آنلاین امروز پنجشنبه ۴ اردیبهشت، مهدی محبتی استاد ادبیات فارسی و پژوهشگر ساعت ۲۱ در اینستاگرام کمیسیون فرهنگی یونسکو درباره عطار و معنای زندگی سخن خواهد گفت.