به گزارش پردیسان آنلاین، اصفهان، شهری که کوچه‌پس‌کوچه‌هایش همیشه بوی تاریخ و ایثار می‌دهد، در تقویم خود روزی دارد که نه‌فقط یادآور یک واقعه، بلکه نشانه‌ای از استخوان‌بندی روح این شهر است؛ ۲۵ آبان، روزی که مردم این دیار با دستانی پُر از شوق و دلی لبریز از اندوه، صدها فرزند شهید را به آغوش گلستان شهدا سپردند؛ شهری که در آن روز، یکپارچه بغض بود و افتخار؛ سوگواری بود و سربلندی؛ و هیچ خانه‌ای در آن خالی نماند.
سحرگاه آن روز تاریخی در سال ۱۳۶۱، خبر رسید کاروانی از پیکرهای مطهر شهدا وارد اصفهان می‌شود؛ شهیدانی از عملیات «محرم» که یکی از سخت‌ترین و پرخسارت‌ترین روزهای جنگ را رقم زده بود. طولی نکشید که خیابان‌های اصفهان پُر شد از قدم‌هایی که به احترام خون فرزندان ایران آرام‌تر از همیشه بر زمین می‌نشست؛ بزرگ و کوچک، کودک و سالمند، زن و مرد همه آمدند؛ گویی شهر از جایش برخاسته باشد تا فرزندانش را بدرقه کند.
در آن روز حیرت‌انگیز، ۳۷۰ پیکر شهید در میان امواج جمعیت از میدان امام (ره) تا گلستان شهدا تشییع شد، نخستین شهید همزمان با اذان ظهر بر زمین آرام گرفت و آخرین پیکر در لحظه اذان مغرب خاک را شاهد اشک‌ها و دعاهای مردم اصفهان کرد؛ زمان انگار از حرکت ایستاده بود و تنها صدای همهمه جمعیت و نوای دعاهای آرام مردم در هوا می‌پیچید.
گلستان شهدا آن روز لبریز شده بود، برای آنکه همه شهدا در آغوش این خاک آرام بگیرند، اطراف آرامستان ظرف چند روز گسترش یافت؛ خانه‌ها و مغازه‌هایی که سال‌ها خاطرات مردم را در خود جای داده بودند، تخریب شدند تا جایی که خاک گلستان بتواند فرزندان تازه‌واردش را در خود جا دهد؛ این تصمیم، هرچند سخت و سنگین، نشان از عظمتی داشت که مردم اصفهان برای احترام به شهدا قائل بودند.
شکوه آن روز فقط در حجم تشییع نبود، در روحیه مردم بود؛ ۲۶ آبان یک روز پس از آن بدرقه بزرگ، پایگاه‌های اعزام نیرو بار دیگر پُر شد. مردم با چشمانی که هنوز از اشک داغ بود، دوباره داوطلب جبهه شدند. هیچ چیز نتوانست پای آنان را از دفاع از میهن بلرزاند، حتی دیدن صدها جوان گلگون‌کفن.
اصفهان در دوران دفاع مقدس تنها شهری نبود که مردان و زنانش در میدان ایثار قدم گذاشتند، اما آنچه این دیار را متمایز می‌کند، عمق و گستره حضور مردم است؛ حضوری که آمارهای آن سال‌ها تنها گوشه‌ای از آن را روایت می‌کنند، به‌طوری که از میان ۶.۵ درصد منابع کشور، بیش از ۱۰ درصد شهدای ایران متعلق به اصفهان است، استانی که میزبان خانواده‌هایی بوده است که چند فرزند خود را از جمله تنها خانواده هشت‌شهیدی کشور و ده‌ها خانواده سه‌شهیدی تقدیم انقلاب کردند.
افتخار اصفهان تنها به تعداد شهدا محدود نمی‌شود؛ این شهر سهم بزرگی در شهادت دانش‌آموزان، ورزشکاران، کارگران و روحانیون داشته است؛ گویی هر قشر، هر محله و هر خانه‌ای سهمی از خون دلیران این سرزمین را در خود دارد؛ از مدارس با ده‌ها شهید گرفته تا کارگاه‌هایی که کارگرانی را از دست دادند که در جبهه‌های جنگ، پیراهن کار را با لباس رزم عوض کردند.
روایت ۲۵ آبان، روایتی از یک روز نیست؛ روایتی از روح اصفهان است، شهری که حافظه‌اش فقط در سنگ‌نوشته‌های میدان نقش‌جهان یا گنبدهای فیروزه‌ای خلاصه نمی‌شود؛ بخشی از حافظه‌اش در نگاه مادرانی جا مانده که فرزندانشان را با قرآن و اشک راهی میدان کردند. بخشی از حافظه‌اش در قلب نوجوانانی مانده که آن روز کنار تابوت‌های شهدا دویدند و سال‌ها بعد، در همان مسیر به سرداران میدان تبدیل شدند.
امروز، دهه‌ها پس از آن تشییع عظیم، ۲۵ آبان همچنان درجان و تن شهر جریان دارد. هر سال، مراسم‌های مختلفی در محلات و مناطق اصفهان برگزار می‌شود؛ از آئین‌های رسمی گرفته تا برنامه‌هایی که دانش‌آموزان و جوانان با روایت‌های نو، همچون پروژه‌های هنری و حتی فعالیت‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، به یاد شهدا می‌سازند؛ این ادامه همان راهی است که مردم اصفهان در سال ۶۱ آغاز کردند؛ راهی برای اینکه حافظه شهر خاموش نشود.
امروز اگر در خیابان‌های اصفهان قدم بزنی، شاید شاهدانی از نسل‌های گذشته را ببینی که با دیدن تصویر یک شهید، یا نشانه‌ای از آن روز، ناگهان چشم‌هایشان راکاسه اشک می‌کند. نسل امروز شاید آن روز را با جسم خود تجربه نکرده باشد، اما روح آن هنوز در شهر جاری است.
این جریان تنها با نصب نمادها و برگزاری مراسم حفظ نمی‌شود؛ با نقل کردن روایت‌ها، با شنیدن خاطرات، با زنده نگه‌داشتن همان شوری که در ۲۵ آبان ۱۳۶۱ شهر را به لرزه انداخت، ادامه می‌یابد.
۲۵ آبان، یادآور روزی است که اصفهان نه صرفاً یک شهر، بلکه یک خانواده بزرگ بود؛ خانواده‌ای که فرزندانش را تا آرامگاه همیشگی بدرقه کرد و پس از آن، با وجود داغ و اندوه، دوباره ایستاد و راه مقاومت را ادامه داد. روزی که ثابت کرد ایثار، در رگ‌های مردم این دیار جریان دارد؛ روزی که نه فقط در تاریخ اصفهان، که در حافظه ایران حک شده است.
سربلندی ایران مدیون جانفشانی مردم اصفهان در عملیات محرم است
مجید نادرالاصلی، رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان اظهار می‌کند: بیست‌وپنجم آبان ۱۳۶۱ یادآور تشییع باشکوه ۳۷۰ شهید گلگون‌کفن عملیات محرم توسط مردم اصفهان است؛ روزی بی‌نظیر در تاریخ این دیار شهیدپرور که به واقع نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی محسوب می‌شود.
نادرالاصلی با بیان اینکه روز ۲۵ آبان به نام مردم اصفهان و به یاد شهدا ثبت شده است؛ روزی که سربلندی ایران از جانفشانی آنان حاصل شد، می‌افزاید: این روز یادآور سربلندی دیار نصف جهان و بازگشت ۳۷۰ پرنده خونین‌بال به دامان مادران و آغوش پدران این شهر است؛ روزی که اصفهان پیوسته می‌گریست و به استقبال قهرمانان وطن می‌رفت، پاره‌های قلب خود را بوسید و به عرشیان سپرد و اصفهان در آن روز آزمونی دیگر از حماسه و ایثار را پیروزمندانه طی کرد.
رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان ادامه می‌دهد: حماسه دلاوری‌ها و ازخودگذشتگی‌های مردم شهیدپرور و ولایتمدار اصفهان در روز ۲۵ آبان سال ۶۱ با تشییع پیکرهای گلگون‌کفن بیش از ۳۷۰ شهید عملیات محرم، آن‌چنان عظیم و باشکوه بود که این روز به‌عنوان «روز حماسه و ایثار اصفهان» نام‌گذاری شد؛ این شهیدان و صدها شهید دیگر در عملیات محرم در منطقه موسیان به شهادت رسیدند.
نادرالاصلی می‌گوید: رهبر معظم انقلاب اسلامی نقش مردم اصفهان در دفاع مقدس و انقلاب، و حماسه ۲۵ آبان را از مناقب مردم اصفهان دانسته و فرمودند: «مردم اصفهان در یک روز ۳۷۰ شهید را تشییع کردند و خم به ابرو نیاوردند؛ همان روز نیز اعزام به جبهه داشتند.»
وی تاکید می‌کند: در این باره و در پیوست سراسر افتخار اصفهان گفتنی‌ها بسیار است؛ به نقل از مادر شهیدی: «چیزی را که در راه خدا دادم پس نمی‌گیرم.» باید به هوش و به گوش باشیم؛ همه مردم نصف جهان که سپاهان برگ‌های زرین افتخار خود را با قطره‌قطره خون بهترین جوانان و دردانه‌های خود امضا و تقدیم محضر دوست کردند. آنان با هم سرودند که: «آن روزهایی که برادر بودیم، خون‌بها نداشتیم؛ امروز هم علی‌رغم شرایط سخت زندگی، هیچ‌یک از مردمان اصفهان به دنبال سهمیه و مطالبه طلب خود برنیامده‌اند.»
۵ نقطه تأثیرگذار انقلاب و دفاع مقدس در اصفهان تا پایان سال نمادگذاری می‌شود
علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان در بیان عظمت حماسه و ایثار مردم اصفهان در سال ۱۳۶۱ به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: یکبار به کشوری سفر کرده بودم، در یکی از میدان‌های آنکه به نام «سرباز» نام‌گذاری شده بود، یک تندیس قرار داده بودند و آئین احترام به این سرباز فداکار را در برنامه‌های خود داشتند؛ سوال کردم چه اتفاقی افتاده است؟ در پاسخ گفتند اینجا یک سرباز کشته شده است؛ آنها برای یک سرباز کشته شده در این نقطه، یک میدان، تندیس و آئین داشتند، در حالی که تنها در یک روز بیش از ۳۷۰ شهید یک عملیات بر دستان ولایت مدار مردم اصفهان تشییع شد و حالا باید ببینیم ما باید چه کارهایی انجام دهیم تا حق مطلب ادا شود.
وی با اشاره به برنامه‌های شهرداری اصفهان برای بازتاب حماسه ۲۵ آبان در هویت بصری و فرهنگی شهر برای ماندگار شدن این روز تاریخی در ذهن شهروندان و نسل‌های آینده می‌افزاید: غیر از گرافیک و تبلیغات شهری و تعظیم شعائر یعنی یادآوری این روز مهم به مردم شهر که از طریق تبلیغات شهری انجام شده است، برنامه‌ای در گلستان شهدای این شهر با عنوان «آن آبان» طی چند شب برگزار شد؛ این برنامه با اجرای جواد خیابانی و با حضور خانواده‌های شهدا، جوانان، گروه‌های هنری و چهره‌های فرهنگی و ورزشی، یکی از پُرمخاطب‌ترین برنامه‌های سال جاری بود.
شهردار اصفهان با اشاره به برگزاری بیش از ۱۵۰ عنوان برنامه به‌مناسبت روز اصفهان تصریح می‌کند: همزمان با سالروز حماسه و ایثار مردم شهر اصفهان، هر منطقه‌ای برنامه دیدار و تجلیل از خانواده شهدای عملیات محرم را در دستور کار قرار داده است و همزمان کنگره بزرگداشت شهدا در برخی محلات و مناطق شهر در حال برگزاری است.
قاسم‌زاده اظهار می‌کند: برای نسل‌های آینده نیز به ابتکار یک ان‌جی‌او شهری گروه خادمیاران رویداد رقابتی با عنوان «شهدا از نگاه هوش مصنوعی» ویژه نوجوانان و جوانان برگزار کرده است تا با استفاده از ابزار هوش مصنوعی بحث شهید و شهادت بپردازند و روز بیست‌وپنجم آبان سال جاری در سالن اجلاس سران از منتخبان آثار تجلیل به‌عمل آمد.
وی با اشاره به اینکه پنج نقطه تأثیرگذار شهر اصفهان در انقلاب و دفاع مقدس را جانمایی و نمادهایی تا پایان سال در این نقاط نصب می‌شود، می‌افزاید: در واقع بیش از ۳۰ نقطه که از حیث جغرافیایی در این دوران تأثیرگذار بوده یا رویدادهایی در دوران انقلاب یا دفاع مقدس آنجا شکل گرفته است، شناسایی شد و نشانه‌گذاری می‌شود که ۵ مورد آن سال جاری رونمایی می‌شود.
شهردار اصفهان از ۲۵ آبان ۱۳۶۱ به‌عنوان یک روز عطف در تاریخ حماسی دیار نصف جهان یاد کرده و می‌گوید: این اتفاق باید برای همیشه تاریخ در حافظه شهر بماند، قرون بگذرد اما یاد آنها فراموش نشود.
قاسم‌زاده تاکید می‌کند: مأموریت هر نسلی این است که در زمان خود یاد آنها را زنده نگه دارند؛ ما مأموریت داریم این یادگار، امانت و این ارزش را به نسل‌های بعد منتقل کنیم و در حافظه و عاطفه شهر اصفهان برای همیشه به یادگار باقی بماند، زیرا منبع الهام برای نسل‌های آینده است.
هنر زبان گویای انتقال پیام مقاومت و ایثار به نسل امروز است
حمید قنادنیا، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: روز ۲۵ آبان نماد ایثار، فداکاری و حماسه مردم اصفهان است؛ روزی که نه‌فقط در تقویم استان، بلکه در حافظه تاریخی کشور جایگاهی ویژه دارد و لازم است یاد و نام شهدایی که در مقاومت ۱۲ روزه اصفهان در دوران دفاع مقدس جان خود را فدا کردند، با ابزارهای هنری و شهری برای نسل‌های جدید زنده نگه داشته شود.
وی می‌افزاید: برای این مناسبت مجموعه‌ای از المان‌ها، پوسترها و آثار هنری با محوریت شهدای ۱۲ روز مقاومت طراحی، تولید و آماده نصب شده است. این آثار طی روزهای آینده در چهارراه‌ها، ورودی‌ها و میادین اصلی شهر جانمایی می‌شود تا شهر حال‌وهوای حماسه آن روزهای تاریخی را بازتاب دهد.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان با بیان اینکه «هنر می‌تواند زبان گویای انتقال پیام مقاومت و ایثار به نسل امروز باشد»، ادامه می‌دهد: تلاش ما این است که با تولید آثار فاخر و هویت‌مند، سهمی در ماندگاری روایت شهدا در ذهن مردم داشته باشیم و از ظرفیت‌های هنری برای بازخوانی آن روزهای درخشان استفاده کنیم.
قنادنیا از برنامه‌ریزی منسجم سازمان زیباسازی برای فضاسازی تمامی مناسبت‌های فرهنگی و ملی تا پایان سال خبر داده و تصریح می‌کند: تقویم مناسبت‌های شهری با یک پیوست واحد طراحی شده است تا فضاسازی‌ها هم‌افزا و مرتبط با یکدیگر باشند و در نهایت به آئین‌های نوروز ۱۴۰۵ منتهی شوند. از دهه دوم فاطمیه و ۲۲ بهمن گرفته تا روز مادر، روز پدر و اعیاد شعبانیه، همه این رخدادها در برنامه اجرایی سازمان لحاظ شده تا شهر همواره پویا، متناسب با حال‌وهوای جامعه و هم‌راستا با فرهنگ اصفهان باشد.
وی تأکید می‌کند: همزمان با این مناسبت‌ها، بازنگری در سازه‌های شهری، نورپردازی‌ها و به‌روزرسانی فضاهای تبلیغاتی نیز در دستور کار قرار گرفته است تا شهر علاوه بر نمایش جلوه‌های فرهنگی، چهره‌ای آراسته‌تر و متناسب‌تر با رویدادهای پیش‌رو پیدا کند.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان می‌گوید: امیدواریم با اجرای این مجموعه فعالیت‌ها، بتوانیم قدمی کوچک در پاسداشت ارزش‌های ایثار و شهادت و انتقال پیام شهدا به نسل امروز برداریم و اصفهان را به شهری با هویت فرهنگی پررنگ‌تر و یادمان‌هایی ماندگارتر تبدیل کنیم.
به گزارش پردیسان آنلاین، امروز، پس از گذشت چهار دهه، وقتی به ۲۵ آبان می‌نگریم، این روز تنها یک صفحه پرافتخار در کتاب تاریخ نیست؛ آیینه‌ای است که روح بزرگ مردم اصفهان را در آن می‌توان تماشا کرد. شهری که در سخت‌ترین روزهای جنگ، نه‌تنها قامت خم نکرد، بلکه با خون جوانانش، ریشه‌های انقلاب را آبیاری کرد؛ هنوز هم اگر در گلستان شهدا قدم بگذاری، نسیمی که از لابه‌لای سنگ‌مزارها عبور می‌کند، حکایت مردان و زنانی را به گوش می‌رساند که برای امنیت و عزت ایران جان دادند.
امروز نسل جدید اصفهان، وارث همان ایمان و غیرتی است که شهر را در ۲۵ آبان به حماسه بدل کرد. این شهر هنوز هم با افتخار، نام شهیدانش را بر پیشانی دارد؛ نام‌هایی که نه بر سنگ، بلکه بر حافظه و هویت نصف‌جهان حک شده است.
رسالت امروز ما، پاسداشت همان میراثی که اگرچه با داغ و اشک آغاز شد، اما امروز چراغ راه نسل‌هاست؛ چراغی که خاموش نخواهد شد، تا وقتی اصفهان در قلبش جایگاهی برای یاد شهیدان نگه می‌دارد.
گزارش از: راضیه کشاورز
