قانون‌گریزی موتورسواران؛ چرا فرهنگ ترافیک نادیده گرفته می‌شود؟/موتورسواران خطرناک؛ قاتلان خیابان‌های شهر /آموزش اجباری موتورسواران؛ اولین گام برای کاهش تصادفات

به گزارش پردیسان آنلاین/زهرا ملکوتی شاد؛ فرهنگ ترافیک سالم، محصول تعامل مسئولانه تمامی کاربران جاده‌ای است. متأسفانه در مورد موتورسیکلت‌ها شاهد شکل‌گیری خرده‌فرهنگی نادرست هستیم که در آن قانون‌گریزی به رفتاری عادی تبدیل شده است. از پنهان‌کردن پلاک‌ها گرفته تا حرکات نمایشی خطرناک، همگی نشان‌دهنده شکافی عمیق بین رفتارهای موجود و استانداردهای ترافیکی مطلوب است.
تخلفات موتورسیکلت‌ها؛ معضلی بزرگ در نظم ترافیکی شهرها
موتورسیکلت‌ها که می‌توانستند ابزاری کارآمد برای کاهش ترافیک باشند، امروزه به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ترافیکی و ایمنی در شهرهای پرجمعیت تبدیل شده‌اند. متأسفانه برخی از موتورسواران با بی‌توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی، نه تنها به خود آسیب می‌زنند، بلکه آرامش و امنیت دیگر شهروندان را نیز به خطر می‌اندازند.

مهم‌ترین تخلفات رایج موتورسیکلت‌ها و پیامدهای آن
پنهان‌کاری در شناسه‌ها و فرار از قانون
یکی از رایج‌ترین تخلفات موتورسواران، دستکاری یا پوشاندن پلاک موتورسیکلت است. برخی با استفاده از ماسک، طناب، یا نوارهای پلاستیکی، شماره پلاک را مخدوش می‌کنند تا از دید دوربین‌های کنترل ترافیک و مأموران پلیس پنهان بمانند. این کار نه تنها جریمه‌های سنگینی دارد، بلکه بستری برای فرار مجرمان از دست قانون فراهم می‌کند.
تردد غیرمجاز در پیاده‌روها و خطوط ویژه
موتورسیکلت‌ها به‌راحتی می‌توانند در فضاهای باریک حرکت کنند، اما برخی رانندگان از این ویژگی سوءاستفاده کرده و با ورود به پیاده‌روها، عابران پیاده را در معرض خطر قرار می‌دهند. همچنین، استفاده غیرمجاز از خطوط ویژه اتوبوس و تاکسی، باعث اختلال در حمل‌ونقل عمومی و افزایش ترافیک می‌شود.
حرکات نمایشی و خطرناک (مارپیچ زدن)
برخی موتورسواران با انجام حرکات نمایشی مانند مارپیچ زدن بین خودروها یا چرخیدن در تقاطع‌ها، نه تنها جان خود، بلکه جان رانندگان دیگر را نیز به خطر می‌اندازند. این رفتارهای پرخطر، علاوه بر احتمال بروز تصادفات مرگبار، موجب ترس و نگرانی دیگر شهروندان می‌شود.
عبور از چراغ قرمز و حرکت در خلاف جهت
یکی از متداول‌ترین تخلفات موتورسیکلت‌ها، بی‌توجهی به چراغ‌های راهنمایی و حرکت در مسیرهای یک‌طرفه به صورت معکوس است. این کار نه تنها احتمال تصادف را افزایش می‌دهد، بلکه نظم ترافیکی را نیز مختل می‌کند.
عدم استفاده از کلاه ایمنی
با وجود تأکید قوانین بر استفاده از کلاه ایمنی، بسیاری از موتورسواران این قانون را نادیده می‌گیرند. این بی‌توجهی در صورت وقوع حادثه، می‌تواند منجر به صدمات جبران‌ناپذیر یا حتی مرگ شود.
حمل بار غیرمجاز و نامتعارف
حمل بارهای حجیم و نامتعارف (مانند گاز، وسایل خانه، یا حتی چند سرنشین اضافه) از دیگر تخلفات رایج موتورسواران است که تعادل وسیله را به هم زده و احتمال سقوط و تصادف را افزایش می‌دهد.
سرعت غیرمجاز و سبقت‌های خطرناک
سرعت بالا و سبقت‌های ناگهانی از سمت راست یا چپ خودروها، از عوامل اصلی تصادفات موتورسیکلت‌هاست. متأسفانه برخی موتورسواران با این کار، خود و دیگران را در معرض خطر جدی قرار می‌دهند.
عدم نظارت کافی بر پیک‌های موتوری
شرکت‌های خدمات‌رسانی مانند پیک‌موتورها، گاهی بدون بررسی سوابق رانندگان و تنها بر اساس مالکیت موتورسیکلت، اقدام به جذب نیرو می‌کنند. این موضوع باعث شده برخی از پیک‌ها با بی‌پروایی تمام، قوانین را زیر پا بگذارند و امنیت شهروندان را تهدید کنند.

نیاز به فرهنگ‌سازی و اعمال قانون
برای کاهش این تخلفات، علاوه بر اعمال جریمه‌های سنگین و نظارت بیشتر پلیس، نیاز به فرهنگ‌سازی گسترده است. موتورسواران باید بدانند که رعایت قوانین نه تنها برای ایمنی خودشان، بلکه برای حفظ امنیت عمومی ضروری است..
تجربه نشان داده است که حل این معضل نیازمند رویکردی چندبعدی است:
1. فرهنگ‌سازی عمیق و مستمر از طریق برنامه‌های آموزشی و رسانه‌ای
2. تقویت نظارت و اعمال قانون با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین
3.مهندسی ترافیک و طراحی مسیرهای ویژه موتورسیکلت
4. همکاری بین‌سازمانی بین نهادهای مسئول
5. جلب مشارکت عمومی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی
موتورسیکلت‌ها در تقابل با فرهنگ ترافیک شهری؛ از چالش تا راهکار
در بستر پیچیده و پویای شهرنشینی معاصر، موتورسیکلت‌ها به نمادی دوگانه در منظر ترافیک شهری تبدیل شده‌اند. از یک سو، با توجه به مزیت‌های ذاتی همچون مانورپذیری بالا، مصرف سوخت کم و قیمت نسبتاً پایین، به عنوان راهکاری عملی برای کاهش ترافیک به شمار می‌روند؛ از سوی دیگر، به دلیل گسترش فرهنگ نادرست رانندگی و تخلفات سیستماتیک، به معضلی چندبعدی در امنیت و نظم ترافیکی بدل گشته‌اند. این پارادوکس آشکار، نیازمند واکاوی عمیق ریشه‌ها و ارائه راهکارهای اساسی است.
بررسی سیر تحول استفاده از موتورسیکلت در ایران نشان می‌دهد که این وسیله نقلیه در دهه‌های اخیر با شتابی فزاینده از حالت ابزاری کارگاهی و روستایی به وسیله‌ای کاملاً شهری تغییر ماهیت داده است. این تحول، همزمان با رشد جمعیت شهری و افزایش مشکلات حمل‌ونقل عمومی، موجی از اقبال عمومی به موتورسیکلت را به همراه داشته است. با این حال، فقدان آموزش‌های رسمی کافی، ضعف در نظارت مستمر و نبود زیرساخت‌های مناسب، بستری برای شکل‌گیری خرده‌فرهنگی ناسالم در میان بخشی از موتورسواران فراهم کرده است.
تحول در فرهنگ ترافیک موتورسیکلت‌ها، فرایندی زمان‌بر اما ممکن است که نیازمند عزمی ملی و مشارکت تمامی ذی‌نفعان است. تجربه کشورهای موفق نشان می‌دهد که با ترکیب هوشمندانه راهکارهای فرهنگی، فنی و نظارتی می‌توان در بازه زمانی ۵ تا ۱۰ سال به نتایج ملموس دست یافت. آینده مطلوب، تصویری است که در آن موتورسیکلت‌ها نه به عنوان تهدید، بلکه به عنوان بخشی از راه‌حل پایدار برای چالش‌های ترافیکی شهری عمل کنند. تحقق این چشم‌انداز مستلزم برنامه‌ریزی استراتژیک، تخصیص منابع کافی و مهم‌تر از همه، همراهی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی است.

چالش های موتورسواران و شهروندان
خانم احمدی که حال عبور از پیاده خیابان صدوقی است به خبرنگار ما می گوید: هر روز که از پیاده‌رو عبور می‌کنم، با ترس از موتورسیکلت‌هایی که با سرعت بین عابران حرکت می‌کنند، مواجه هستم. بارها شاهد تصادف موتورها با سالمندان یا کودکان بوده‌ام. واقعاً چرا پلیس اقدام جدی نمی‌کند؟ این رفتارها نه‌تنها خطرناک است، بلکه حقوق شهروندی ما را نقض می‌کند.
وی می افزاید: موتورها گاهی آنقدر روی پیاده‌رو پارک می‌کنند که راه برای مشتریان بسته می‌شود. حتی یک بار یک موتورسوار با سرعت وارد مغازه شد و خسارت زد! پلیس باید طرح‌های ویژه برای جمع‌آوری موتورهای متخلف اجرا کند.
آقای رضایی که پیک موتوری است و در حال عبور از پیاده رو می باشد به خبرنگار ما می گوید:ما مجبوریم برای رساندن سریع سفارشات، گاهی قوانین را زیر پا بگذاریم. شرکت‌ها به ما فشار می‌آورند، وگرنه جریمه می‌شویم یا شغل‌مان را از دست می‌دهیم. البته بعضی موتورسواران بی‌فکر هم هستند که با حرکات خطرناک، تصویر بدی از همه ما ایجاد می‌کنند.
آقای حسینی از رانندگان تاکسی خطی می باشد که روزانه ساعت های زیادی را مشغول امرار معاش می باشد معتقد است: موتورها بزرگ‌ترین دردسر ترافیک هستند! ناگهان از راست یا چپ سبقت می‌گیرند، بین خطوط حرکت نمی‌کنند و باعث تصادف می‌شوند. من چند بار شاهد تصادفات مرگبار موتورها بوده‌ام. قانون باید سخت‌گیرانه‌تر شود، مثلاً دوربین‌های بیشتری نصب شود یا جریمه‌ها افزایش یابد.
وی می افزاید: از وقتی پسرم با موتور تصادف کرد و آسیب دید، همیشه نگرانم. بسیاری از موتورسواران کلاه ایمنی نمی‌زنند و فکر می‌کنند اتفاقی نمی‌افتد. رسانه‌ها باید بیشتر روی خطرات موتورسواری غیرایمن تمرکز کنند.

۷۶ درصد آسیب‌های موتورسواران مربوط به سر و صورت است
سرگرد محمدرضا هاشمی رئیس پلیس راهور استان قم در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین با ابراز نگرانی از افزایش آمار تصادفات موتورسیکلت در ماه‌های اخیر جزئیات تازه‌ای از این حوادث را تشریح کرد.
این مقام ارشد انتظامی با استناد به آمار پزشکی قانونی عنوان کرد: در ۷۶ درصد از موارد تصادفات موتورسیکلت، آسیب‌های وارده به ناحیه سر و صورت موتورسواران بوده که در بسیاری موارد منجر به صدمات جبران‌ناپذیر شده است.
وی افزود: تردد در خلاف جهت ، عدم رعایت حق تقدم ، عبور از چراغ قرمز ، برخورد با خودروهای سواری و سنگین ، واژگونی به دلیل سرعت غیرمجاز از علل اصلی تصادفات موتور سیکلت سواران در قم می باشد.
توصیه‌های فنی پلیس راهور
سرگرد هاشمی با تأکید بر لزوم استفاده از تجهیزات ایمنی گفت: موتورسواران باید از کلاه ایمنی استاندارد، چراغ‌های سالم جلو و عقب، ترمزهای کاملاً آماده به کار و دیگر تجهیزات فنی بهره‌مند باشند.
رئیس پلیس راهور استان قم با بیان هشدارهای ترافیکی اظهار داشت: استفاده از تلفن همراه حین رانندگی به صورت مطلق ممنوع می باشد و لازم است به هنگام تغییر مسیر از چراغ راهنما استفاده شود.همچنین با رعایت سرعت مطمئنه در معابر و پرهیز از تردد در خطوط ویژه و پیاده‌روها تردد خود و سایر شهروندان را ایمن تر کنند.
رئیس پلیس راهور قم با هشدار به خانواده ها اعلام کرد: خانواده‌ها تحت هیچ شرایطی نباید برای فرزندان فاقد گواهینامه موتورسیکلت تهیه کنند. برخی از این سوانح آنچنان غم‌انگیزند که پشیمانی سودی ندارد.
عواقب اجتماعی تصادفات
سرگرد هاشمی با بیان صحنه‌های دلخراش تصادفات افزود: بعضی از این صحنه‌ها تا ماه‌ها در ذهن مأموران حاضر در محل باقی می‌ماند. زیباترین منظره شهری، رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی است که ضامن سلامت همه شهروندان است.

برنامه‌ریزی برای فرهنگ‌سازی و افزایش ایمنی موتورسواران
علیرضا خلیلی مدیرعامل سازمان حمل ونقل و ترافیک شهرداری قم در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین از برنامه‌های جدید این سازمان برای کاهش تخلفات موتورسیکلت‌ها خبر داد و عنوان کرد: فرهنگ‌سازی و آشنایی با رفتارهای پرخطر موتورسواران از طریق نمایش تصاویر آموزشی، تشویق به استفاده از کلاه ایمنی و طرح آشکارسازی موتورسیکلت‌ها نظیر نصب شبرنگ برای افزایش دید در شب از جمله اقدامات پیش‌روی سازمان ترافیک خواهد بود.
نقش موتورسیکلت‌ها در افزایش حوادث ترافیکی
وی با اشاره به تأثیر موتورسیکلت‌ها بر ترافیک و حوادث گفت:موتورسواران با حرکت نکردن بین خطوط و سبقت‌های غیرمجاز نه‌تنها باعث ایجاد حوادث می‌شوند، بلکه خود عاملی برای تشدید ترافیک هستند. از طرفی، دسترسی آسان به موتورسیکلت و توانایی عبور از ترافیک، استفاده از آن را جذاب کرده، اما این موضوع در ساعات اوج، به گره‌های ترافیکی دامن می‌زند.
رفتارهای خطرناک موتورسواران
مدیرعامل سازمان ترافیک قم اظهار داشت: حرکات نمایشی و حادثه‌ساز،حرکت در مسیر مخالف،عدم استفاده از کلاه ایمنی،سرعت غیرمجاز،استفاده از تلفن همراه حین رانندگی برخی از تخلفات رایج موتورسواران است.
توصیه‌های ایمنی به موتورسواران و خانواده‌ها
خلیلی خطاب به موتورسواران و خانواده‌هایشان تأکید کرد: استفاده از کلاه ایمنی استاندارد، تجهیز موتورسیکلت به چراغ و شبرنگ، بررسی سلامت ترمزها و رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی ضروری است. همچنین باید از رانندگی در شرایط نامناسب جوی یا تحت تأثیر مواد مخدر خودداری شود.
وی از خانواده‌ها خواست با نظارت و آموزش، موتورسواران را به رعایت ایمنی تشویق کنند تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود.
تأثیر رعایت قوانین بر بهبود ترافیک شهری
خلیلی در پایان افزود: پایبندی موتورسواران به قوانین نه‌تنها باعث کاهش ترافیک می‌شود، بلکه کیفیت زندگی شهری را ارتقا می‌دهد. مشارکت آن‌ها در فرهنگ ترافیکی و احترام به حقوق دیگران، گام بزرگی در حل معضلات حمل‌ونقل است.
موتورسیکلت‌ها می‌توانند همچنان به عنوان بخشی از راه‌حل ترافیک باقی بمانند، اما این مستلزم تغییر نگرش و رفتار تمامی ذی‌نفعان است. تحقق این هدف نیازمند عزمی ملی، برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح قوانین است. آینده ترافیک شهری ما به چگونگی مدیریت این چالش و تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها بستگی دارد.