به گزارش پردیسان آنلاین/ مریم دهقانی؛ امروزه مبلمان شهری مهم‌ترین مفصل ارتباطی شهروندان با شهر است، ابزاری که علاوه بر رفع نیاز، خاطره می‌سازد و احساس رضایت ایجاد می‌کند.
با گسترش فزاینده شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشینان و مشکلات ناشی از آن، فراهم آوردن امکاناتی برای رفاه حال شهروندان، بیش از پیش ضروری است. امروزه اهمیت و نقش مبلمان شهری در خدمات رسانی و زیباسازی شهری بر هیچ‌کس پوشیده نیست و این ابزار از اجزای ضروری و جدایی‌ناپذیر شهرها محسوب می‌شود.
در فضای میان ساختمان‌ها و بناها، عناصر مکملی نیاز است تا زندگی شهری را سامان بخشد، تجهیزاتی که همچون اثاثیه یک خانه، امکان زندگی در فضای محصور میان سنگ، بتن و شیشه را فراهم آورد. این اجزا جریان حرکت، سکون، تفریح و تحرک و فعالیت را در شهر تنظیم می‌کند و به آن روح می‌بخشد.
فضاسازی، محوطه‌سازی، کف‌سازی، پیاده‌راه‌سازی، نقاشی دیواری، مرمت، نورپردازی، پاک‌سازی جداره‌های شهری و نماسازی، احیای بافت‌های باارزش تاریخی، فرهنگی، معماری و کاربردهای شهری و آرام‌سازی از یک‌سو و نصب ملزومات و اثاثیه شهری در سطح شهر از ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی گرفته تا نیمکت‌های داخل پارک‌ها و در سطح پیاده‌راه‌ها، سرویس‌های بهداشتی، تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی، مخازن زباله و پل‌های عابرپیاده از سوی دیگر مفهوم وسیعی از مبلمان شهری را در بر می‌گیرد.
مقوله مبلمان شهری و نقش آن در شهر از هر منظر درخور اهمیت و قابل بررسی است و به عبارتی می‌توان گفت نقش آن را از زوایای مختلفی می‌توان مورد کنکاش قرار داد، زیرا نه‌تنها یک رویکرد زیباسازی است، بلکه در کنار آن کیفیت در محیط شهری و رضایتمندی شهروندان نیز ارتقا داده می‌شود.
مبلمان شهری و توجه به کیفیت محیطی در شهرهای امروز به‌عنوان عنصری تحول‌آفرین و درآمدزا که می‌تواند چهره شهر را نیز به‌عنوان یک نماد داخلی و بین‌المللی به همه معرفی کند، شناخته می‌شود و مورد توجه برنامه‌ریزان و صاحب‌نظران حوزه زیباسازی شهری قرار می‌گیرد.
امروزه طراحی مبلمان شهری فراتر از کارکردهای معمول، به رسانه ای قدرتمند برای بیان ارزش های دینی، تاریخی و فرهنگی تبدیل شده است. از نیمکت های طراحی شده با نقوش اسلیمی تا آبخوری های الهام گرفته از معماری سنتی، هر یک روایتی هنرمندانه از تلفیق مدرنیته و سنت را ارائه می دهند.
قم می تواند الگویی نوین از شهرسازی اسلامی-ایرانی را معرفی کند که در آن هر عنصر شهری، از سردیس شهدا تا سایه بانهای عمومی، به فرصتی برای آموزش غیرمستقیم ارزش ها و تقویت هویت جمعی بدل شود.
منظر شهری نشان می دهد که چگونه طراحی هوشمندانه مبلمان شهری می تواند علاوه بر کارکردهای زیباشناختی، به ابزاری مؤثر در مقابله با تهاجم فرهنگی، تقویت غرور ملی و ایجاد فضایی متناسب با شأن شهرها تبدیل شود. رویکردی که قم را به آزمایشگاهی زنده برای پیاده سازی اصول شهرسازی بومی و دینی در عصر حاضر تبدیل کند.
نگاه شهروندان قمی به تحولات مبلمان شهری
فاطمه مرادی که به زیارت حرم حضرت معصومه سلام الله علیها مشرف شده است و در ابتدای خیابان انقلاب در کنار سردیس های شهدا قرار دارد به خبرنگار ما می گوید: من به عنوان یک معلم، از نصب سردیس‌های شهدا در سطح شهر استقبال می‌کنم. بچه‌ها وقتی این المان‌ها را می‌بینند، درباره‌ی شهیدان سؤال می‌کنند و این فرصت خوبی برای انتقال ارزش‌های دفاع مقدس است. البته امیدوارم در کنار زیباسازی، به استحکام و کیفیت مبلمان‌ها هم توجه شود، چون بعضی از نیمکت‌های قبلی زود شکسته می‌شدند.
علی موسوی راننده تاکسی که در گرمای طاقت فرسای قم به امرار معاش می پردازد می گوید : به نظر من، مبلمان شهری باید هم زیبا باشد و هم کاربردی. من بیشتر از هر چیز به ایمنی و راحتی مبلمان شهری فکر می‌کنم. نیمکت‌های پارک‌ها باید طوری طراحی شوند که بچه‌ها بتوانند از آن‌ها بدون خطر استفاده کنند. خوشبختانه طرح‌های جدید هم زیباتر هستند و هم ایمنی بیشتری دارند. امیدوارم این روند ادامه پیدا کند.
خانم حسینی، دانشجوی دانشگاه هنر به خبرنگار ما می گوید: به عنوان یک دانشجوی هنر، از شهرداری انتظار دارم به طراحی بومی و اسلامی توجه نشان داده و در طراحی های فضای عمومی استفاده کند و سوال من این است که چرا از هنرمندان جوان قمی برای طراحی مبلمان شهری کمک گرفته نمی‌شود؟ اینطوری هم اشتغالزایی می‌شود و هم طرح‌ها منحصربه‌فردتر خواهند بود.
آقای اسماعیلی که به قم سفر کرده است نیز معتقد است: من چندبار به قم سفر کرده‌ام و تغییرات اخیر در مبلمان شهری را دیده‌ام. المان‌های جدید، حس و حال معنوی خاصی به شهر داده‌اند، مخصوصاً نزدیک حرم. اما پیشنهاد می‌کنم در ورودی های شهر قم نیز از این المان‌های زیبا استفاده شود تا فضای آنجا هم جذاب‌تر شود.
قم در مسیر زیباسازی و هویت‌بخشی به مبلمان و المان‌های شهری
معاون طراحی و زیباسازی سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری قم در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پردیسان آنلاین از تهیه طرح جامع مبلمان شهری با رویکرد هویت‌بخشی مبتنی بر فرهنگ اسلامی و ایرانی خبر داد.
رسول شمس با اشاره به اهمیت مبلمان و المان‌های شهری در شکل‌دهی به هویت و تجربه زندگی در فضاهای عمومی، تأکید کرد: در شهر مذهبی و فرهنگی قم، این عناصر باید بازتاب‌دهنده تاریخ، فرهنگ، مذهب و ارزش‌های محلی باشند.
وی افزود: استفاده از طراحی‌های بومی و الهام‌گرفته از فرهنگ اسلامی در زیباسازی شهر قم اهمیت ویژه‌ای دارد. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی، سیاسی و مذهبی خود، نمونه‌ای شاخص برای مطالعه تحولات کالبدی شهرهای ایران در دوره اسلامی است.
شمس عنوان کرد: طرح جامع مبلمان شهری قم، با بررسی جامع مبلمان موجود و با الهام از الگوهای تاریخی، فرهنگی، اسلامی و روان‌شناختی اجتماعی، درصدد است گامی مؤثر در زیباسازی و ارتقای سیما و منظر شهری بردارد.
وی خاطرنشان کرد: قم شهر کریمه اهل‌بیت(سلام الله علیها) و مهمان‌پذیر زائران است، بنابراین مبلمان آن باید هویتی منحصربه‌فرد داشته باشد.
المان‌های شهری؛ تلفیق هنر، صنعت و معماری
شمس با تعریف المان شهری به عنوان سازه‌ای متشکل از منحنی‌ها، برش‌ها و فرم‌های مختلف گفت: این نمادها ترکیبی از هنر، صنعت و معماری هستند که مفاهیم خاصی را به مخاطب القا می‌کنند.
وی ویژگی‌های المان‌های شهری را قابلیت اجرا در ابعاد مختلف، تناسب با محیط و دید از زوایای گوناگون دانست و تأکید کرد: این المان‌ها نه‌تنها زیباسازی، بلکه هویت‌بخشی و خواناسازی محیط را نیز بر عهده دارند.
نقش سردیس‌ها و تندیس‌ها در انتقال مفاهیم ارزشی
معاون زیباسازی شهرداری قم با اشاره به اهمیت سردیس‌های شهدا، علما و مفاخر شهر گفت: هزینه کردن در حوزه فرهنگ، سرمایه‌گذاری برای آینده است. نصب این المان‌ها نه‌تنها به انتقال تفکر و آشنایی نسل جدید با این شخصیت‌ها کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
وی اهداف نصب تندیس‌ها در شهرها را هویت‌بخشی به فضاهای شهری، تقویت حس زیباشناختی، نمایش تاریخ و مقابله با تهاجم فرهنگی برشمرد و افزود:المان‌های شهری باید پیام خود را به‌سرعت به مخاطبان منتقل کنند.
ضرورت به‌روزرسانی مستمر مبلمان شهری
معاون سازمان زیباسازی شهرداری قم با اشاره به فرسودگی برخی عناصر مبلمان شهری هشدار داد : این مسئله می‌تواند سبب رخوت در شهروندان، به‌ویژه جوانان شود.
وی خواستار بررسی تطبیقی استانداردهای مبلمان شهری و مکان‌یابی مناسب شد و گفت: ضعف در برنامه‌ریزی و جانمایی نادرست مبلمان، منجر به آشفتگی محیطی و تراکم نامتعادل عناصر شهری می‌شود.
شمس در پایان تأکید کرد: استفاده از مبلمان شهری مناسب و استاندارد، نقش کلیدی در ارتقای کیفیت محیط شهری و ایجاد فضایی مطلوب برای زندگی شهروندان دارد.
مبلمان شهری، هویت بصری قم را متحول می‌کند
مصطفی ملایی رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر مقدس قم در گفتگوی اختصاصی باخبرنگار پردیسان آنلاین با اشاره به نقش مؤثر مبلمان شهری در ارتقای کیفیت بصری و هویت شهرها گفت: معنای یک شهر به کیفیت فضایی آن وابسته است و مبلمان شهری به عنوان یکی از عناصر کالبدی، در تعریف هویت و ساختار شهر نقش اساسی دارد.
وی افزود: مبلمان شهری نه‌تنها بر زیبایی بصری شهر تأثیرگذار است، بلکه با طراحی مناسب می‌تواند معانی محیطی جدیدی را به شهروندان منتقل کند. هنرمندان با الهام از مذهب، سنت و تاریخ شهر می‌توانند آثار هنری خلق کنند که هویت شهری را غنی‌تر سازد.
سردیس شهدا؛ نماد ایثار و هویت‌بخشی به شهر
ملایی با تأکید بر نقش سردیس شهدا در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، بیان کرد: نصب این سردیس‌ها در نقاط مختلف شهر، یاد شهدا را زنده نگه می‌دارد و پیام مقاومت و ایثار را به نسل‌های آینده منتقل می‌کند. این اقدام همچنین به هویت‌بخشی به فضاهای عمومی و زیباسازی شهر کمک می‌کند.
وی تصریح کرد: هر سردیس شهید می‌تواند یادآور رویدادها و شخصیت‌های دفاع مقدس باشد و حس تعلق و غرور ملی را در شهروندان تقویت کند. طراحی منحصربه‌فرد این المان‌ها نیز به جذابیت بصری شهر می‌افزاید.
المان‌های شهری؛ جاذبه‌ای برای گردشگران
رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر قم، المان‌های شهری را عاملی مهم در معرفی هویت شهر و جذب گردشگر دانست و گفت: المان‌ها نه‌تنها به عنوان سازه‌های فیزیکی، بلکه به عنوان نمادهای انتقال‌دهنده فرهنگ و تاریخ شهر عمل می‌کنند و می‌توانند به جذب گردشگران کمک کنند.
نقش نیمکت‌های شهری در رفاه شهروندان
ملایی به اهمیت نصب نیمکت و مبلمان شهری متناسب با محیط اشاره کرد و گفت: نیمکت‌ها در مجاورت مدارس و مراکز عمومی، فضایی برای استراحت و تعاملات اجتماعی فراهم می‌کنند و به رفاه شهروندان، به‌ویژه دانش‌آموزان و سالمندان، کمک می‌کنند.
وی در پایان با اشاره به تأثیر مبلمان شهری بر سیاست‌های جوانی جمعیت، خاطرنشان کرد: طراحی مناسب فضاهای شهری با نیازهای خانواده‌ها می‌تواند به افزایش فرزندآوری و بهبود کیفیت زندگی در شهر مقدس قم کمک کند.
