به گزارش پردیسان آنلاین، نظام بانکی در هر کشوری، به عنوان یکی از ارکان اصلی و زیربنایی اقتصاد، وظایف متعددی را بر عهده دارد. از جمله این وظایف می‌توان به تجهیز و تخصیص بهینه منابع مالی، ارائه خدمات پرداخت متنوع و کارآمد، مدیریت ریسک‌های مالی و اعتباری، اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری و کمک به تحقق اهداف کلان اقتصادی اشاره کرد. بانک‌ها با ارائه خدمات مالی ضروری و تسهیل دسترسی آحاد جامعه، بنگاه‌های اقتصادی و دولت‌ها به این خدمات، نقش بی‌بدیلی در حمایت از فعالیت‌های اقتصادی، رشد تولید و بهبود فضای کسب‌وکار ایفا می‌کنند.
در واقع، بانک‌ها با ایفای نقش واسطه‌گری مالی، منابع مالی را از سپرده‌گذاران خرد و کلان جمع‌آوری نموده و با تخصیص این منابع به پروژه‌ها و فعالیت‌های مولد، به ایجاد ارزش افزوده، افزایش اشتغال و بهبود رفاه اجتماعی کمک می‌کنند.با توجه به ساختار مالی بانک‌محور حاکم بر اقتصاد ایران، نظام بانکی از اهمیت دوچندانی برخوردار است. عمده تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی، چه کوچک و متوسط و چه بنگاه‌های بزرگ، از طریق تسهیلات و اعتبارات بانکی صورت می‌گیرد. از این رو، عملکرد صحیح، کارآمد و مسئولانه بانک‌ها، تأثیر مستقیمی بر پویایی اقتصاد کلان، ارتقای بهره‌وری، رشد تولید، افزایش اشتغال و بهبود شاخص‌های رفاه اجتماعی دارد. در این راستا، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان نهاد ناظر و سیاست‌گذار پولی و اعتباری، با تنظیم قوانین و مقررات، نظارت مستمر بر فعالیت بانک‌ها و هدایت جریان نقدینگی به سمت فعالیت‌های تولیدی و مولد نقش مهمی در ایفای هر چه بهتر نقش بانک‌ها در اقتصاد ملی ایفا می‌کند. با این حال، تحقق این کار مستلزم همکاری و هماهنگی تنگاتنگ بین بانک مرکزی، دولت، نظام بانکی و سایر ذی‌نفعان اقتصادی است.
بانک‌ها در اقتصاد ایران نقش‌های متعددی را بر عهده دارند که هر یک از آنها به نحوی در توسعه و پیشرفت کشور مؤثر است. در ادامه، به تشریح برخی از مهم‌ترین این نقش‌ها می‌پردازیم:
-تسهیل رشد اقتصادی و رونق تولید: بانک‌ها با ارائه تسهیلات و اعتبارات به بخش‌های مختلف اقتصادی، به ویژه بخش‌های تولیدی، کشاورزی و خدمات، به افزایش تولید، ارتقای بهره‌وری، نوسازی صنایع و توسعه صادرات کمک می‌کنند، همچنین بانک‌ها با تأمین مالی طرح‌های سرمایه‌گذاری جدید و حمایت از کارآفرینان و نوآوران نقش مهمی در ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و تحریک رشد اقتصادی ایفا می‌نمایند.
-تضمین ثبات مالی و مدیریت ریسک: نظام بانکی با ایجاد و توسعه سیستم‌های پرداخت کارآمد و ایمن، جریان روان پول در اقتصاد را تضمین نموده و از بروز اختلال در فعالیت‌های اقتصادی جلوگیری می‌کند و بانک‌ها با مدیریت ریسک‌های مالی و اعتباری، به حفظ ثبات نظام مالی و جلوگیری از بحران‌های مالی کمک می‌کنند.
-اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری: بانک‌های مرکزی در سراسر جهان، از جمله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، از نظام بانکی به عنوان ابزاری برای اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری خود استفاده می‌کنند و بانک مرکزی با تنظیم نرخ‌های بهره، تعیین نسبت سپرده قانونی، انجام عملیات بازار باز و اعمال سایر ابزارهای سیاست پولی، بر حجم پول، نرخ تورم، نرخ ارز و سایر متغیرهای کلان اقتصادی تأثیر می‌گذارد.
-تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی و حمایت از کسب‌وکارهای نوپا: نظام بانکی، به عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی در ایران، نقش حیاتی در رشد و توسعه این بنگاه‌ها ایفا می‌کند. بانک‌ها با ارائه تسهیلات سرمایه در گردش، تسهیلات خرید تجهیزات و ماشین‌آلات، تسهیلات صادراتی و سایر خدمات مالی، به بنگاه‌های اقتصادی کمک می‌کنند تا فعالیت‌های خود را گسترش داده، بهره‌وری خود را افزایش داده و در بازارهای داخلی و بین‌المللی رقابت نمایند. همچنین، بانک‌ها با ارائه تسهیلات و خدمات مشاوره‌ای به کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها، به توسعه اکوسیستم کارآفرینی و نوآوری در کشور کمک می‌کنند.
-توسعه اقتصادی و اجتماعی و کاهش فقر: بانک‌ها با ارائه خدمات مالی به اقشار مختلف جامعه، به ویژه افراد کم‌درآمد و مناطق محروم، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی و کاهش فقر ایفا می‌کنند. بانک‌ها با ارائه تسهیلات خرد، تسهیلات مسکن، تسهیلات ازدواج و سایر خدمات مالی، به بهبود سطح زندگی مردم و کاهش نابرابری‌های اجتماعی کمک می‌کنند.
راهکارهای پیشنهادی برای تقویت نقش بانک‌ها در اقتصاد ایران و امیدآفرینی
برای تقویت نقش بانک‌ها در اقتصاد ایران و امیدآفرینی در جامعه، لازم است راهکارهای جامع و عملیاتی در زمینه‌های مختلف گرفته شود. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین این راهکارها اشاره می‌کنیم:
-اصلاح ساختاری نظام بانکی و افزایش کارایی و شفافیت آن: اصلاح ساختاری نظام بانکی، شامل اقداماتی نظیر ادغام بانک‌های کوچک و زیان‌ده، افزایش سرمایه بانک‌ها، بهبود مدیریت ریسک، تقویت حاکمیت شرکتی و توسعه بانکداری الکترونیک است. این اقدامات، باعث افزایش کارایی، شفافیت و رقابت‌پذیری نظام بانکی می‌شود.
-کاهش مطالبات غیرجاری و بهبود کیفیت دارایی‌ها: بانک‌ها باید با اتخاذ تدابیر جدی و قاطع، نسبت به کاهش مطالبات غیرجاری خود اقدام کنند. این تدابیر می‌تواند شامل مذاکره با بدهکاران، تقسیط بدهی‌ها، فروش دارایی‌های تملیکی، استفاده از روش‌های حقوقی برای وصول مطالبات و ایجاد واحدهای تخصصی مدیریت مطالبات غیرجاری باشد.
-تعدیل نرخ سود و بهبود مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌ها: بانک‌ها باید با تعیین نرخ سود متناسب با شرایط اقتصادی و بازدهی فعالیت‌های تولیدی، از جذب سپرده‌های پرهزینه و پرداخت تسهیلات کم‌بازده خودداری کنند. همچنین، بانک‌ها باید با بهبود مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌های خود، از عدم تطابق سررسید و نرخ سود دارایی‌ها و بدهی‌ها جلوگیری کنند.
-کاهش بنگاه‌داری بانک‌ها و تمرکز بر وظایف اصلی: بانک‌ها باید با واگذاری سهام شرکت‌های خود، از ورود به فعالیت‌های غیربانکی خودداری کرده و بر وظایف اصلی خود (تأمین مالی، واسطه‌گری وجوه و مدیریت ریسک) تمرکز کنند.
-تقویت نظارت و مقررات‌گذاری و افزایش شفافیت: بانک مرکزی باید با تقویت نظارت و مقررات‌گذاری بر فعالیت بانک‌ها و افزایش شفافیت در عملکرد آنها، از بروز تخلفات و سو استفاده‌ها جلوگیری کند. همچنین، بانک مرکزی باید با تدوین استانداردهای حسابداری و گزارش‌دهی دقیق و شفاف، امکان مقایسه عملکرد بانک‌ها را برای سرمایه‌گذاران و سپرده‌گذاران فراهم آورد.
-توسعه بانکداری دیجیتال و ارتقای سطح خدمات: بانک‌ها باید با سرمایه‌گذاری در توسعه بانکداری دیجیتال و ارائه خدمات نوین و مبتنی بر فناوری‌های روز، سطح خدمات خود را ارتقا دهند و رضایت مشتریان را افزایش دهند. توسعه بانکداری دیجیتال، علاوه بر کاهش هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها، باعث افزایش سرعت و سهولت دسترسی مشتریان به خدمات بانکی می‌شود.
-تسهیل دسترسی به منابع مالی برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SMEs): بانک‌ها باید با طراحی و ارائه محصولات و خدمات مالی متناسب با نیازهای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، دسترسی این بنگاه‌ها به منابع مالی را تسهیل نمایند. کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، نقش مهمی در ایجاد اشتغال، نوآوری و رشد اقتصادی ایفا می‌کنند و حمایت از این بنگاه‌ها می‌تواند به توسعه پایدار و متوازن اقتصاد کمک کند.
-توسعه بانکداری سبز و حمایت از پروژه‌های زیست‌محیطی: بانک‌ها باید با توسعه بانکداری سبز و ارائه تسهیلات و خدمات مالی ویژه به پروژه‌های زیست‌محیطی، نقش خود را در حفظ محیط زیست و ترویج توسعه پایدار ایفا نمایند.
-ایجاد و تقویت نهادهای تضمین اعتبار: ایجاد و تقویت نهادهای تضمین اعتبار می‌تواند با کاهش ریسک اعتباری بانک‌ها، انگیزه آنها را برای ارائه تسهیلات به طرح‌های تولیدی و اشتغال زا افزایش دهد.
به گزارش پردیسان آنلاین، نظام بانکی، به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد ایران، نقشی حیاتی در توسعه پایدار و پیشرفت اقتصادی کشور ایفا می‌کند. بانک‌ها می‌توانند با ایفای مسئولانه و هوشمندانه نقش خود در تأمین مالی، تجهیز و تخصیص منابع، مدیریت ریسک و اجرای سیاست‌های پولی، به تحقق اهداف کلان اقتصادی، از جمله رشد اقتصادی پایدار، ایجاد اشتغال مولد، کاهش نابرابری‌های اجتماعی و بهبود سطح زندگی آحاد جامعه کمک شایانی کند. برای تحقق این کار، ضروری است که نظام بانکی با چالش‌های متعددی که پیش رو دارد، به طور جدی مقابله نموده و با اصلاح ساختاری، افزایش کارایی و شفافیت، تقویت نظارت و مقررات‌گذاری، توسعه بانکداری دیجیتال و اتخاذ رویکردهای نوین، زمینه را برای ایفای هر چه بهتر نقش خود فراهم آورد.
در این راستا، حمایت همه‌جانبه دولت، مجلس شورای اسلامی، بانک مرکزی و سایر نهادهای ذیربط از نظام بانکی و ایجاد فضای مناسب برای فعالیت آن، کاری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. با امید به اینکه نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران بتواند با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، بهره‌گیری از تجارب موفق جهانی و همت و تلاش تمامی دست‌اندرکاران، نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور ایفا نموده و به ایجاد امید، نشاط و رفاه در جامعه کمک نماید.
