به گزارش پردیسان نوین/زهرا ملکوتی شاد؛ پسماند و مدیریت آن یکی از شاخص‌های مهم زیست‌محیطی در هر شهر است؛ این موضوع به‌دلیل ارتباط نزدیک با شهروندان، از مسائل کلیدی در شهرها محسوب می‌شود، بنابراین سازمان‌هایی همچون سازمان بهداشت جهانی نیز اهمیت ویژه‌ای به این مسئله داده‌اند و تحقیقات گسترده‌ای را در این زمینه انجام می‌دهند.
بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، میانگین سرانه تولید پسماند در جهان حدود ۷۴۰ گرم در روز است؛ این مقدار در شرق آسیا و اقیانوس آرام از ۲۰۰ گرم تا ۲.۵ کیلوگرم، در اروپا و آسیای مرکزی حدود ۱.۲ کیلوگرم و در آمریکای لاتین حدود یک کیلوگرم در روز متغیر است، میانگین تولید پسماند در ایران نیز ۶۰۰ گرم است که پایین‌تر از میانگین جهانی است، اما این مقدار در شهرهای مختلف متفاوت است.
در کلان‌شهر اصفهان سرانه تولید پسماند ۵۰۰ گرم، در شیراز ۵۶۰ گرم، در مشهد ۵۸۰ گرم در قم 650 گرم و در تهران ۸۰۰ گرم است؛ مقایسه این آمار نشان می‌دهد که ایران در سطح پایین‌تری از تولید پسماند نسبت به برخی کشورهای دیگر قرار دارد.
مدیریت پسماند بر اساس یک ساختار هرمی شامل مراحل مختلفی است؛ در بالای این هرم کاهش تولید پسماند در مبدأ قرار دارد که بیشتر به رفتار شهروندان وابسته است؛ پس از آن استفاده مجدد از مواد، بازیافت به محصولات قابل استفاده، تبدیل پسماند به انرژی و در نهایت دفع به‌عنوان بدترین گزینه در این هرم مطرح است.
میثم رضایی از شهروندان خیابان سمیه درباره جمع‌آوری پسماندها توسط شهرداری می گوید: جمع‌آوری پسماندها در محله ما خیلی منظم است. شهرداری به موقع پسماندها را جمع‌آوری می‌کند و بوی آن هم کمتر از قبل شده. اما هنوز هم نیاز است تا مردم بیشتر به تفکیک پسماندها توجه کنند تا پسماند‌های بازیافتی به درستی جمع‌آوری شوند.
خانم صبوحی یکی دیگر از شهروندان خیابان بنیاد با انتقاد از شهروندانی که پسماند های خود را در ساعت روز سر کوچه قرار می دهند گفت : متاسفانه در بعضی روزها پسماندها در نیمه شب جمع‌آوری می‌شوند و این موضوع باعث ایجاد بوی نامطبوع و تجمع حشرات می‌شود. امیدوارم شهرداری برنامه‌ریزی بهتری داشته باشد تا این مشکلات کاهش پیدا کند.
آقای رضایی از دانشجویان می باشد که در قم در حال تحصیل می باشد نیز به خبرنگار ما می گوید: به نظرم شهرداری تلاش‌های خوبی کرده، اما هنوز باید در زمینه آگاهی‌بخشی به مردم کار کنند. بسیاری هنوز پسماندها را تفکیک نمی‌کنند و این موضوع به جمع‌آوری و تصفیه پسماندها آسیب می‌زند. نیاز به کمپین‌های آموزشی بیشتری داریم.
خدمات مکانیزه جمع‌آوری پسماندها در قم بر پایه به کارگیری فناوری‌های نوین و ماشین‌آلات پیشرفته طراحی شده است و تلاش می‌کند تا علاوه بر سادگی و کارایی، به نیازمندی‌های مختلف شهروندان پاسخ دهد.
شهر قم، الگویی برای مدیریت پسماند
سید محسن میرهادی مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری قم در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان نوین به تشریح فعالیت‌های نظافتی و مدیریت پسماند در این شهر پرداخت و اظهار داشت :شهر قم با وجود همه مسائل مختلف محیط زیستی و اجتماعی و از طرفی زائرپذیر بودن، با افتخار یکی از شهرهای پاک و منظم برای زائران و مجاوران محسوب می‌شود.
وی افزود: فعالیت مجموعه خدمات شهری شهرداری قم 24 ساعته است که از نظافت شهری تا مسائل زیست محیطی ایمنی، فرهنگی سیما، منظر، فضای سبز و مدیریت بحران، موضوعات متنوعی را در بر می‌گیرد.
میرهادی تفکیک از مبدأ پسماند توسط شهروندان را امری ضروری دانست و خاطرنشان کرد: شهر قم نخستین شهری است که پسماند را به‌صورت مستقیم دفن نمی‌کند و جداسازی پسماندها با ایجاد زیرساخت‌ها و کارخانه‌ها انجام می‌شود.
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری افزود: نظافت و نگهداشت شهر قم، با مساحت 28 میلیون متر مربع، به طور روزانه توسط 1050 نفر پاکبان از ساعت 22 تا 6 صبح انجام می‌شود که متوسط هزینه نظافت یک متر مربع 440 ریال است. به‌طور میانگین هر کارگر خدمات شهری روزانه 25 هزار مترمربع از سطح شهر را نظافت و نگهداری می‌کند که خروجی این اقدامات شهری پاکیزه برای شهروندان است. یکی از موضوعات مهم در خصوص نظافت و رفت و روب شهر استفاده از 17 دستگاه خودروی مکانیزه جاروب خیابانی در سطح مناطق هشتگانه و افزایش تعداد 6 دستگاه جاروب محلی و پارکی در پیمان های جدید با هدف افزایش مکانیزاسیون رفت و روب، سرعت و دقت کار، ایمنی کارگران و مباحث زیست محیطی می باشد.
روزانه بیش از 720 تن پسماند از شهر قم جمع‌آوری می‌شود
وی از فعالیت 226 نفر نیروی پیک بهداشت در مناطق مختلف شهر خبر داد و افزود : روزانه بیش از 720 تن پسماند تر و حجیم از سطح مناطق هشتگانه با 160 دستگاه ماشین آلات مکانیزه جمع‌آوری و به سایت های موقت منتقل می‌شود. سپس این پسماندها با 7 دستگاه سیمی تریلر به سایت البرز برای پردازش و دفن بهداشتی با هدف کاهش میزان تردد، کاهش مصرف سوخت، کاهش آلودگی های زیست محیطی و کاهش هزینه های جمع آوری پسماند انتقال می‌یابند. متوسط هزینه جمع‌آوری هر کیلوگرم پسماند 5300 ریال بوده و سرانه تولید پسماند هر شهروند با توجه به جمعیت حدود 1,100,000 نفری قم، 650 گرم است.
وی ارتقا کیفیت خدمات شهری ارائه شده به شهروندان با افزایش استانداردهای زیست محیطی و بهبود بهداشت شهری از طریق به کارگیری ماشین آلات و تجهیزات مدرن و پیشرفته با مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی و در نتیجه بهبود سیستم های خدمات شهری ضمن کاهش هزینه های غیر متعارف با افزایش راندمان و بهره وری سرمایه با نیروی کار ماشین آلات را میتوان از جمله مهمترین تحولات انجام گرفته در بخش مکانیزاسیون خدمات شهری شهری شهرداری دانست.
مکانیزاسیون خدمات شهری، گام بلندی برای بهبود بهداشت و محیط زیست
میرهادی در ادامه به مهمترین اهداف کیفی مکانیزاسیون خدمات شهری اشاره کرد و افزود: این اهداف شامل افزایش سرعت عملیات، بهبود ایمنی و بهداشت، کاهش آلودگی‌های صوتی و زیباسازی منظر عمومی می‌باشد. همچنین با استفاده از ماشین آلات و نظارت و خصوصی‌سازی کار، به دنبال افزایش بهره‌وری نیروی کار و سرمایه هستیم.
وی از نتایج مطلوب مکانیزه شدن خدمات شهری به عنوان جلوگیری از تردد خودروهای غیر استاندارد، شفاف‌سازی آمار نیروی انسانی و جلوگیری از به کارگیری کودکان یاد کرد و گفت: مکانیزاسیون خدمات شهری منجر به افزایش مشارکت‌های مردمی و ارتقای فرهنگ شهرنشینی شده است.
نظارت بر سلامت کارگران؛ گام جدید شهرداری قم در ارتقاء بهداشت شهری
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری قم همچنین در مورد معاینات ادواری و سلامت شغلی 1470 نفر از پاکبانان و پیک‌های بهداشت گفت: این معاینات از ابتدای دی ماه آغاز شده و شامل آزمایشات خون و ادرار، معاینه بالینی، تست شنوایی، تست بینایی و نوار قلب خواهد بود که این روند تا اسفند ماه ادامه خواهد داشت.
وی افزود: هماهنگی‌های لازم با درمانگاه سید الشهداء(ع) برای ارائه خدمات پزشکی عمومی رایگان و تخفیف خدمات پزشک متخصص و تزریقات به پاکبانان و کارگران خدمات شهری انجام شده است.
میرهادی از اجرای برنامه‌های جدید برای پیمانکاران خبر داد و تاکید کرد: در قرارداد سه ساله جدید با پیمانکاران با هدف جذب پیمانکاران باکیفیت در شهر مقدس قم و توجه ویژه به وضعیت پاکبانان، پیمانکاران رتبه‌بندی می‌شوند.
وی اضافه کرد: تسهیلاتی همچون پرداخت کمک‌معیشتی، بیمه تکمیلی و پایه سنوات تجمعی برای پاکبانان پیش‌بینی شده است تا شرایط کاری و رفاهی بهتری برای آن‌ها فراهم شود.
ارتقاء فرهنگ شهروندی و بهداشت شهری در قم
میرهادی با تأکید بر اهمیت ارتقاء سطح فرهنگ شهروندی و مشارکت شهروندان و کارگران، از آموزش‌های چشم‌گیر به شهروندان به صورت چهره به چهره خبر داد و گفت: این آموزش‌ها در مکان‌های مختلفی مانند مسکونی، صنوف، ادارات، واحدهای درمانی، مدارس و مساجد صورت گرفته و بیش از 78,940 نفر را تحت پوشش قرار داده است.
وی افزود: همچنین، 36,854 نفرساعت آموزش به پاکبانان و کارگران خدمات شهری برگزار شده است. برگزاری دوره‌های آموزش تخصصی برای 1470 پاکبان، پیک بهداشت و سایر نیروهای خدماتی در سه بخش اصلی با موضوعات رعایت اصول ایمنی، بهداشت و سلامت پرداخته است که در این دوره هر نیرو به طور میانگین بیش از 3 ساعت آموزش دیده است.
توزیع اقلام آموزشی و راه‌اندازی سامانه جامع
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری همچنین به توزیع بیش از 116,000 عدد بروشور، لوح فشرده و کتابچه بین مدارس، مساجد و اصناف اشاره کرد و افزود: سامانه جامع اداره کل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری به نام “سجان” نیز تهیه و تکمیل شده است.
مرکز کنترل هوشمند نظارت بر خدمات شهری نیز با تجهیز بیش از 280 خودرو و موتورسیکلت بخش خصوصی و امانی به سیستم GPS راه‌اندازی شده و اکنون کنترل آنلاین تردد پرسنل، سرعت، مسافت و توقف خودروها نیز امکان‌پذیر است.
تشکیل کمیته‌های تخصصی
میرهادی در بخشی از اظهارات خود به تشکیل کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار اشاره کرد و گفت: این کمیته شامل اقدامات درون سازمانی، اندازه‌گیری عوامل زیان بار، نیازمندی‌های آموزشی پرسنل، واکسیناسیون و شناسنامه شغلی است. همچنین، سامانه نظارت بر تشخیص و ثبت حوادث شغلی نیز در حال اجراست.
تسهیل شناسایی پرسنل و محاسبات دقیق
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری با اشاره به ایجاد سامانه یکپارچه ثبت تردد پرسنل پیمانکاران در مناطق هشتگانه، گفت: «این سیستم نه تنها بر ثبت تردد پرسنل نظارت دقیق دارد، بلکه تسهیل شناسایی پرسنل پیمانکار توسط دستگاه‌های کارتکس و محاسبه دقیق کارکرد، تعداد شب‌کاری و مرخصی پرسنل را نیز امکان‌پذیر می‌کند.
نظارت بر فرآیند جذب و پایش پرسنل
میرهادی اظهار داشت: نرم‌افزارهای مربوط به فرآیند جذب پرسنل شرکت‌های بخش خصوصی و نرم‌افزار دریافتی فیش حقوقی آنلاین پاکبان‌ها و نیروهای خدمات شهری نیز تهیه شده است.
12 درصد پسماند‌های شهری قم در ساعات متفرقه جمع‌آوری می‌شود
مدیرکل نظارت و هماهنگی بر خدمات شهری شهرداری قم گفت: یکی از معضلات امروز این است که 12 درصد حجم پسماند‌های شهری در ساعاتی خارج از وقت مقرر جمع‌آوری می‌شود که برای حل این معضل باید بر فرهنگ شهروندی تاکید کرد.
وی با بیان اینکه در نگهداشت شهر باید تلاش بیشتری شود، اضافه کرد: پساب خاکستری که توسط برخی شهروندان داخل انهار رها می‌شود، آسیب‌های محیط زیستی را به همراه داشته است.
مدیرکل نظارت و هماهنگی بر خدمات شهری شهرداری قم با اشاره به اینکه تبلیغات محیطی که برخی از شهروندان انجام می‌دهند زیبایی شهر را برهم زده است، تاکید کرد: افرادی که ساخت‌وسازهایی را در سطح شهر انجام می‌دهند با تخلیه نادرست نخاله‌ها مشکلاتی را برای شهروندان ایجاد می‌کنند.
سید محسن میرهادی در پایان با تأکید بر تلاش‌های شهرداری برای ارتقاء سطح خدمات شهری به شهروندان، از همکاری و مشارکت مردم در این زمینه قدردانی کرد.
شهرداری در نظافت محلات عملکرد خوبی داشته است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مرتضی استقامت، رئیس کمیسیون خدمات شهری و امور زائرین شورای اسلامی شهر مقدس قم در گفتگو با خبرنگار پردیسان نوین به اهمیت نظافت و بهداشت در محلات و خیابان‌های این شهر اشاره کرد و گفت: شهرداری قم در زمینه نظافت خوب عمل کرده و در این راستا اقدامات مؤثری انجام شده است.
استقامت افزود: در قرارداد جدیدی که برای پیمان های امور خدمات شهری در سه سال آینده تدوین شده، مسائل نظارتی و جریمه‌های مربوط به تخلفات پیمانکاران به دقت گنجانده شده است. همچنین ما در تلاشیم تا با مکانیزه‌کردن خدمات شهری، به‌ویژه در حوزه رفت و روب، کیفیت خدمات را افزایش دهیم.
وی در پایان تأکید کرد: نظافت کلی شهر در وضعیت مناسبی قرار دارد و بهبود آن ادامه خواهد یافت. امیدواریم که نظرات و پیشنهادات شهروندان را در این زمینه گوش کنیم و به کار ببندیم، زیرا یکی از مزیت‌های شورای شهر، توانایی انتقال مستقیم نکات مردم به مسئولین است.
