به گزارش پردیسان آنلاین از اصفهان، جریده نوعی علم یا نشانه است که نماد آئین سوگواری بر حضرت عباس (ع) محسوب می‌شود، برخی جریده را نوعی روزنامه عنوان کرده‌اند که می‌توان در آن وقایع مختلف کربلا را دید.

ریشه‌های کهنی می‌توان برای جریده پیدا کرد که نماد عزاداری است و به علت شباهتی که با برگ درخت خرما دارد به «جریده النخل» مشهور است.

جریده را به دلیل مجموعه نشان‌ها و نمادهایی که در آن است به جریده (روزنامه) تشبیه کرده‌اند که تبلور دهنده وقایع کربلا است، نمادهایی همچون کشکول (مشک)، خیمه، دست (پنجه)، پارچه‌های رنگارنگ، مهرهای بلورین یا نمکین، تیغه یا علم، چراغ، آئینه و پنجه که هرکدام نشان و نمادی از وقایع کربلا است.

جریده همراه با آداب و پیوست‌هایی از جمله نذری و موقوفات همراه است، از جمله «بابا» که به عنوان متولی و صاحب جریده است و اجازه نامه داشتن برای جریده‌برداری و رعایت کسوت را بر عهده دارد؛ جریده عجین با نام حضرت عباس (ع) (نمادهای جریده، زمان جریده برداری و نذری جریده) است و حرمت نگه داشتن و روشن بودن چراغ جریده در طول سال، تبرک آب ریخته شده در داخل کشکول جریده، آذین‌بندی و شستن جریده بر عهده بابا است.

در قدیم کاشان حدود ۱۵۰ جریته بوده است که اکنون حدود ۴۲ جریته مستندنگاری شده است. در آران و بیدگل جریته‌های متعددی همراه دسته‌های عزاداری برداشته می‌شود.

محمدجواد عبدلی، رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی آران و بیدگل در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین در خصوص آئین مذهبی جریده‌برداری، اظهار می‌کند: جریته شویی و جریته‌برداری شهر نوش آباد در شب‌ها و روزهای خاص از ایام محرم به ویژه شب تاسوعا و عاشورا برافراشته می‌شود.

وی می‌افزاید: در شب ششم محرم هر سال جریته توسط بابا به محل حسینیه انتقال داده می‌شود، در صبح روز ششم بانوان نوش‌آبادی از محله‌های مختلف حضور پیدا می‌کنند و با قرائت قرآن، ادعیه عاشورا و عرفه به ذکر می‌پردازند و ادوات و پارچه‌های جریده را شسته و تمیز می‌کنند؛ در پایان مراسم خود صاحب‌خانه پارچه‌های تمیز شده را به علم آویزان و تزئینات دیگری را اضافه می‌کند.

رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی آران و بیدگل ادامه می‌دهد: در ادامه این مراسم، کشکول زرین جریته نیز با گرد آجر ساییده، در همان روز تمیز و با سرکه صیقل داده می‌شود.

عبدلی خاطرنشان می‌کند: با اتمام این مراسم در شب تاسوعا، هیئت قاسم بن الحسن به همراه چهل‌چراغ و توغ به در منزل صاحب عزا در مرکز محله منطقه درب ریگ (زمین وقفه) می‌آیند و به عزاداری می‌پردازند.

وی تصریح می‌کند: در پایان مراسم، صاحب خانه با نان سنتی نوش‌آباد (نان عباسعلی) از هیئت پذیرایی و علم شسته شده را تحویل آن‌ها می‌دهد، سپس هیئت به همراه جریته به حسینیه منطقه درب ریگ می‌رود و علم را تحویل آن حسینیه می‌دهد.

جریته (جریده) نوعی از علم و نماد کهن عزاداری است

محمد خداداد، پژوهشگر آئینی و فرهنگ و ادب عامه نیز در این خصوص می‌گوید: دوام و قوام ماندگاری آئین جریده فرهنگ ناب عاشورا، برخاسته از احساسات پاک و نیت بانیان آن علاوه بر اخلاص بی‌بدیل مردم نوش‌آباد، احساس ناب و نیت نیاکان، تلاش و توسل قطره قطره اشک چشم آن‌ها برای کسانی است که در هزاره‌های تاریخ علاقه‌مند بیداری، روشنگری و حقیقت طلبی هستند.

وی می‌افزاید: امام حسین (ع) نام ماندگاری تمام قرون و اعصار برای تمام جست‌وجوگران فطرت، فضیلت و حقیقت است.

این پژوهشگر با تاکید بر اینکه عاشورا دانشگاهی است که انسانیت در آن موج می‌زند، تصریح می‌کند: پس از ۱۴۰۰ سال هنوز هم زمانی که نام حضرت زینب (س) می‌آید کسانی جان در طبق اخلاص می‌گذارند و به نام مدافعان حرم، عاشقانه، خالصانه و صادقانه آواز ماندگاری را با تبعیت از فیلم کربلا معنا می‌کنند.

خداداد می‌گوید: ماندگاری عاشورا و آئین‌های آن برگرفته از شعور حسینی در کنار شور حماسی و معنوی آن در تمام تاریخ است.

وی با بیان اینکه جریته (جریده) نوعی علم است که می‌توان ریشه‌های کهنی برای آن جست‌وجو کرد، اضافه می‌کند: جریده نماد عزاداری است که به علت شباهت با برگ درخت خرما به «جریده النخل» نیز مشهور است.

این پژوهشگر آئینی می‌افزاید: جریده را به دلیل مجموعه نشان‌ها و نمادهای در آن به جریده (روزنامه) تشبیه کرده‌اند که تبلور دهنده وقایع کربلا است.

به گفته او، کشکول، (مشک) خیمه، دست (پنجه)، پارچه‌های رنگارنگ، مهرهای بلورین یا نمکین، تیغه یا علم، چراغ و آئینه از نمادهای جریده است.

مدیر اجرایی مرکز کاشان شناسی دانشگاه کاشان ادامه می‌دهد: جریده در پیرامون خود آداب و پیوست‌هایی از جمله بابا (متولی و صاحب جریته)، اجازه نامه داشتن برای جریته‌برداری، دیگ جوش دادن (نذری دادن)، داشتن موقوفات و رعایت کسوت دارد.

خداداد تاکید می‌کند: پیوستگی با مراسم سنگ‌زنی، عجین بودن با نام حضرت عباس (نمادهای جریته، زمان جریته‌برداری و نذری جریته)، حرمت نگه داشتن و روشن بودن چراغ جریته در طول سال، تبرک آب ریخته شده در داخل کشکول جریته و آذین‌بندی و شستن جریته از دیگر آداب و پیوست‌های جریده است.

وی با اشاره به اینکه در قدیم در کاشان حدود ۱۵۰ جریته وجود داشته که اکنون حدود ۴۲ جریته آن مستندنگاری شده است، می‌گوید: جریته‌های متعددی همراه دسته‌های عزاداری در آران و بیدگل وجود دارد

این پژوهشگر معتقد است: جریته در آران و دیگر بخش‌های منطقه نیز وجود دارد، اما آئین جریته شویی در نوش‌آباد در ششم محرم و جریته‌برداری در شب تاسوعا در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است.

جریته شعری خاص از جمله این بیت دارد:
چون عزای حسین شود برپا
گو بیا این جریته را بردار

آئین «جریده‌شویی و جریده‌برداری» در نوش‌آباد به شماره ۱۷۱۷ دی ۱۳۹۷ در فهرست آثار ناملموس میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده است.