به گزارش پردیسان آنلاین، تاب‌آوری موضوعی است که تقویت و توسعه آن می‌تواند در حل مسائل و چالش‌های زندگی زناشویی مؤثر واقع شود و به عبارت دیگر می‌توان گفت رشد خانواده نتیجه تاب‌آوری همسران است و بدون تاب‌آوری ارتباط همسران رابطه متزلزل خواهد بود.

تاب‌آوری در روانشناسی و زوج‌درمانی به‌عنوان یکی از راهکارهای تأثیرگذار بر روابط همسران جایگاه ارزشمندی دارد، تاب‌آوری نوعی حالت قابل توسعه در فرد بوده که بر اساس آن قادر است در رویارویی با ناکامی‌ها، مصیبت‌ها و تعارضات زندگی و حتی رویدادهای مثبت، پیشرفت‌ها و پذیرش مسئولیت‌ها به تلاش بیشتر ادامه دهد و برای دستیابی به موفقیت از پای ننشیند.

برخی افراد با تاب‌آوری بالا، پس از رو به رو شدن با بحران‌های زندگی، دوباره به سطح نرمال عملکرد خود بازمی‌گردند، در حالی که برخی دیگر، پس از مواجهه با ناکامی‌ها، شکست‌ها و دشواری‌ها نسبت به گذشته رشد پیدا می‌کنند.

تاب‌آوری زوجین به معنای برقراری روابطی است که به تقویت قدرت هر دو طرف رابطه و رشد زوجین در مواقع بحران، تجارب ناگوار، فشارهای اجتماعی کمک می‌کند، تاب‌آوری همسران در واقع به توانایی آنها در برقراری، بازسازی روابط و مقاومت در برابر شکست در برقراری روابط منجر می‌شود.

تاب‌آوری زوجین به آنها این اعتماد به نفس را می‌دهد تا واقعیت را بیان کنند، زوجین تاب‌آور به استحکام بالای رابطه خود واقف هستند و می‌دانند بیان افکار و احساسات واقعی رابطه آنها را در هم نمی‌شکند، رابطه مثبت میان والدین و فرزندان میزان تاب‌آوری فرزندان به خصوص نوجوانان را تعیین می‌کند.

زوجین با تاب‌آوری بالا توان اجتماعی بیشتری در مواجهه با مشکلات دارند، این زوج‌ها بهتر می‌توانند بر مشکلات‌شان غلبه کنند و در نتیجه اجازه نمی‌دهند تعارض و اختلافات آنها به سطح بالا برسد، با افزایش سطح تاب‌آوری در زوجین می‌توان افسردگی، اضطراب، خشونت و درگیری ناشی از تعارضات زناشویی را کاهش داد.

در واکاوی بیشتر این موضوع و اهمیت تاب‌آوری زوجین در زندگی خانوادگی، ویژگی‌های زوجین تاب‌آور، انعطاف پذیری و مهارت‌های آنها برای مقابله با چالش‌های زندگی به گفت‌وگو با مجتبی ناجی، روانشناس و مشاور خانواده نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

در مورد تاب‌آوری زوج‌ها و نقش آن در زندگی خانوادگی توضیح دهید؟

تاب‌آوری یک خصیصه ذاتی است و بر مبنای تکرار، تجربه و تمرین افراد از دوران کودکی در محیط خانواده به دست می‌آید، تاب‌آوری زوج‌ها توانایی و ظرفیتی برای مقاومت در برابر چالش‌ها و بحران‌های زندگی است، چرخه خانواده در هر مرحله‌ای از زندگی با دشواری‌ها و ناکامی‌هایی مواجه می‌شود و مقابله مؤثر با این موارد حائز اهیمت زیادی است.

زوج‌های تاب‌آور چه ویژگی‌هایی دارند؟

زوج‌هایی که توانایی مقابله با بحران‌های زندگی را دارند کیفیت زندگی زناشویی بهتری دارند، در واقع زوج‌هایی که تاب‌آوری دارند از سختی‌های زندگی گریزان نیستند و تلاش خود را هنگام مواجه با مشکلات زندگی مضاعف می‌کنند، افراد تاب‌آور وقتی از یک چالش عبور می‌کنند شخصیت، شکوفایی و رشد استعداد آنها نسبت به مرحله قبل از بحران بسیار پیشرفته‌تر می‌شود و زوجین تاب‌آور از زندگی احساس رضایت‌مندی و لذت بیشتری دارند.

مواجه افراد تاب‌آور با تهدیدها و بحران‌های زندگی چگونه است؟

هنگام ایجاد مشکلات و بحران‌های زندگی بسیاری از افراد و معمولاً انگیزه و تلاش آنها کاهش پیدا می‌کند، اما افراد تاب‌آور حتی در تهدیدها و بحران‌های زندگی به دنبال یک فرصت هستند و مسائل را دور می‌زدند و معتقدند در شرایطی که بحران ایجاد شده است باید خوب بسنجند که چه بهره برداری از شرایط و موقعیت موجود می‌توانند داشته باشند، افراد تاب‌آور منبع کنترل شأن درونی است و احساس می‌کنند که توانایی و اختیار تأثیرگذاری بر روی موقعیت و محیط زندگی خود را دارند، این افراد معتقدند که تلاش‌های آنها به نتیجه می‌رسد.

افراد صبور و تاب‌آور چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

بسیاری از افراد به دنبال نتیجه‌های زود بازده و به دنبال تقویت‌کننده‌های فوری هستند، ممکن است تقویت‌کننده‌های دیرآیند برای برخی از افراد ارزش بیشتری داشته باشد، برای مثال تقویت‌کننده فوری برای دانش‌آموزان و دانشجویان در شب امتحان خوب خوابیدن و استراحت کردن است، اما مطالعه مداوم داشتن، تحمل بالا، آزمون دادن و مدرک گرفتن تقویت‌کننده دیرآیند است، بنابراین کسانی که به دنبال تقویت‌کننده فوری هستند، احتمال دارد تاب‌آوری آنها کمتر باشد و افراد صبور با تاب‌آوری بیشتر به دنبال اهداف و فایده‌های دیرآیند هستند.

میزان سازگاری و انعطاف‌پذیری افراد تاب‌آور در خانواده و اجتماع چگونه است؟

افراد تاب‌آور حمایت‌گیری اجتماعی انجام می‌دهند و شبکه‌های اجتماعی بسیار قوی دارند، این گروه به طور معمول صله رحم با اعضای خانواده، اقوام و آشنایان دارند و در موقع مواجه با چالش‌های زندگی از آنها هم کمک می‌گیرند، باید زوجین و اعضای خانواده در مقابله با چالش‌های زندگی پشتیبان همدیگر باشند و افراد تاب‌آور ویژگی توافق‌پذیری دارند و درجه سازگاری و انطباق آنها با دیگران و محیط زندگی و خانواده بیشتر است، انسان‌های تاب‌آور انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و حتی با کسانی هم که تعارض داشته باشند، یک راه مسالمت‌آمیز برای داشتن ارتباط را پیدا می‌کنند، افراد تاب‌آور تلاش می‌کنند تا دامنه تنش را محدود کنند، بر عکس افرادی که تاب‌آوری کمتری دارند به ایجاد تنش‌ها با دیگران دامن می‌زنند و به جای حل مسئله از راه صحیح سعی می‌کنند، از راه‌هایی وارد شوند که چالش‌ها را افزایش دهند.

زوج‌ها چطور می‌توانند مهارت تاب‌آوری در زندگی را کسب کنند؟

باید زوج‌ها مهارت مدارا کردن با چالش‌ها و بحران‌های زندگی را یاد بگیرند، از واقعیت‌ها فرار نکنند و توانایی مواجه شدن با آن را داشته باشند، برای مثال افراد در شلوغی‌ها باید پشت چراغ قرمز و صف عابر بانک صبر کنند و آستانه تحمل خود را بالا ببرند، صبوری را تمرین کنند و این موارد را به فرزندان خود هم یاد دهند تا آنها به مرو و با تمرین بیاموزند که برای کسب نیازهای روزمره اجتماعی باید تاب‌آوری داشته باشند، باید زوج‌ها در مقابله با مشکلات زندگی خودآگاهی هیجانی داشته باشند، یعنی نسبت به هیجان‌های خود بینش پیدا کرده و بتوانند آنها را کنترل کنند موردی که امروزه به عنوان هوش هیجانی مطرح است، یعنی تلاش کرده که این هوش هیجانی را کسب کنند.

تاب‌آوری گاهی حلقه مفقوده زندگی زناشویی و یکی از عواملی است که می‌تواند کارکردهای روانی خانواده در قالب خلق و رفتار را بهبود بخشد و به‌تبع آن پایداری زندگی زناشویی را افزایش دهد، زوجین با تاب‌آوری بالا توان اجتماعی بیشتری در مواجهه با مشکلات را دارند و بحران‌ها را با آسیب بسیار کمتری پشت سر می‌گذارند.

بهترین راهکار در رفع مشکلات و بحران زندگی زوج‌های تاب‌آور چیست؟

این گروه از زوج‌ها باید ببینند، چقدر می‌توانند رفتارهای ناملایم دیگران را تحمل و خودشان را ارزیابی کنند، بعد از آن به دنبال راهکارهای مؤثر برای رفع مشکلات زندگی باشند، بنابراین بهترین راهکار این است که از نظرهای شخص دیگری که بی‌طرف است استفاده کنند، احتمال دارد که تا حدودی حق با هر دو طرف باشد و در رفع بحران می‌توان از نظر فرد سوم بی‌طرف برای حل مسائل بهره‌مند شد.

گفت‌وگو از اکرم کیانی