به گزارش پردیسان آنلاین؛ خیابان انقلاب اسلامی که در اصطلاح قمی ها به چهارمردان معروف است بعد از انقلاب اسلامی به خیابان انقلاب شهرت یافت خیابان و محله‌ای که قلب تپنده انقلاب اسلامی است و به‌عنوان پاتوق انقلابی‌ها از آن یاد می‌شود.
اگر در گوشه گوشه این محله زیبا و با اصیل قدم برداری گویی کتاب تاریخ معاصر ایران زمین به‌ویژه مبارزات مردمی قم را باز کرده و در جای جای آن خاطراتی از انقلاب اسلامی و معمار بزرگش خمینی کبیر زنده خواهد شد محله‌ای که در هر نقطه از آن بوی انقلاب جاری است و با وجود جهش‌های فرهنگی و تغییر سبک زندگی شهری کنونی، هنوز اهالی با اصالت آن ارزش‌های فرهنگی و مذهبی خود را حفظ کرده‌اند.
خیابان چهارمردان از خیابان‌ها و معابر اصلی کلان‌شهر فرهنگی و مذهبی شهر قم است که از نزدیکی بارگاه حضرت معصومه (سلام الله علیها) روبه‌روی قبرستان شیخان شروع و تا گلزار شهدای این شهر که به حدود ۲ کیلومتر طول دارد ختم می‌شود به نظر تاریخ این محله و خیابان به دوره پهلوی اول برمی گردد.
طبق روایت تاریخ؛ زمانی که رضا شاه به قم می‌آید و در هنگام برگشت کاروان وی از کوچه پس کوچه‌های تنگ این منطقه گذر کرده در دو جا به زمین زده شده و باعث عصبانیت او می‌شود لذا دستور می‌دهد بار دیگر که به قم می‌آید در این مسیر و دو مکان تا انتهای شهر خیابانی کشیده شود.
اما در دل این محله تاریخی دفاتر و بیوت علما و مراجع بزرگ و عالی‌قدر تشیع از جمله؛ آیت الله بروجردی؛ گلپایگانی و صافی و هم چنین آرامگاه‌های مهمی مانند امامزاده علی بن جعفر و امامزاده ابراهیم (ع) و مقابر معروف مانند گنبد سبز وجود دارد از سویی محله‌های تاریخی دیگری مانند سلطان محمد شریف، سیدان، پنجعلی و عشعلی ،میدان میر، گذر قلعه و گذر صادق و سجادیه و علاوه بر همه اینها سنگ‌بند و خندق، دروازه کاشان و باب الجنه و آخوندی‌ها قرار دارد.
در برخی کوچه‌های این محله آب انبارهایی است که ویران شده و برخی هرچند ثبت ملی هم هستند اما آن‌طور که باید و شاید محافظت نشده‌اند اما جدای از بحث تاریخی بودن این منطقه محله چهارمردان به‌دلیل ارتباط آن با انقلاب اسلامی و این که پایه‌های انقلاب در ابتدا از این مسیر و منطقه و خیابان شروع شده است در تاریخ معاصر این شهر اهمیت دارد در گوشه این خیابان مسجدی زیبا و بزرگ به‌نام «چهارمردان» با گلدسته‌های زیبا در خیابان خودنمایی می‌کند .
مسجدی که دیوار نگاره آن عکسی از معمار کبیر انقلاب دارد که نخستین رأی خود را در فرودین سال ۵۸ برای جمهوری اسلامی در همین مسجد به صندوق می‌ریزند در اطراف این خیابان طبق گفته‌های اهالی خون‌های بسیاری ریخته می‌شود این محله هنوز که هنوز است پاتوقی برای برگزاری مراسم‌های مهم سیاسی و مذهبی در قم است.
ایام الله دهه فجر و سالروز پیروزی انقلاب اسلامی بهانه‌ای می‌شود که از نزدیک و با دیدی عمیق‌تر به این خیابان قدم گذاشته و با قدیمی‌های این محله هم صحبت شوم یکی دو نفر از قدیمی‌ها را در اطراف مسجد مهم چهارمردان می‌بینم و از ویژگی این محله می‌پرسم.

چهارمردان محله‌ای است که اصالت خود را حفظ کرده است

یکی از قدیمی‌های محله چهارمردان که شغلش میوه فروشی است از او درباره محله چهارمردان می‌پرسم می‌گوید: این محله هنوز اصالت خود را حفظ کرده است مردم آن اصیل و علاقه بسیاری به مراسم‌های مذهبی و فرهنگی دارند این اهالی در شکل گیری انقلاب اسلامی نقش مهمی را ایفا کرده‌اند.
سید امیررضا حسینی می‌افزاید: در هرگوشه از این خیابان خاطراتی از انقلاب را می‌توان حس کرد چه جوانانی در نزدیکی این مسجد به شهادت رسیدند این محله باعث شکل گیری انقلاب شد و این مسجد هنوز خاطرات حضور حضرت امام‌خمینی (ره) در آن حس می‌شود .

چهارمردان پاتوق انقلاب با فراز و نشیب‌هایی از مشکلات

به کوچه‌های تنگ جنب مسجد چهارمردان قدم می‌گذارم عمیق به عکس و دیوار نگاره رأی دادن معمار کبیر انقلاب نگاه می‌کنم به ذهنم این سئوال پیش می‌آید چرا در این مسجد مدیریت شهری قم از نصب المان و تندیس هایی از شهدای این منطقه غفلت کرده است؟ یا این که چرا نباید میراث فرهنگی مسیری برای گردشگری مقاومت و معرفی مقاومت و مبارزه مردمی که با سلاح ایمان با طاغوت مقابله کردند کاری نکرده‌است.
یکی دیگر از قدیمی‌های این محله به‌نام سید عباس برقعی که مغازه لبنیات فروشی دارد می‌گوید: این محله قدیمی و با اصالت مشکلات فراوانی دارد برخی دیوارها در این کوچه‌ها سست هستند و هر لحظه ممکن است بر سر و روی رهگذران بریزد نیاز به توجه ویژه دارد گردشگران بسیاری از این محله تردد می‌کنند اما وقتی نه اِلمانی و نه مسیر فرهنگی تعریف شود چهارمردان برای آنها نا آشنا است.
این پیرمرد قدیمی در ادامه می‌افزاید: این محله نیاز به بهسازی و زیباسازی دارد حیف این محله نیست که ساکنان آن با گذشت چندین سال که فرهنگ قم را حفظ کرده‌اند به‌خاطر کمبودها مهاجرت و جای خود را به افراد غیر بومی داده تا طبعات فرهنگی به‌همراه داشته‌باشد.

چهارمردان در حسرت فضای سبز

یکی از بانوان ساکن در محدوده محله سیدان که در خیابان چهارمردان قرار دارد بیان می‌کند: شهرداری در بیشتر محله‌های قم فضای سبز و بوستانی را احداث کرده است این محله با توجه به این که جمعیت زیادی هم دارند و دینی گردن مسئولان دارد در حسرت فضای سبز به سر می‌برد در هرکدام از کوچه‌ها زمین‌های بایر وجود دارد که می‌توان به بوستان کوچک تبدیل کرد.
محدثه ایمانی می‌افزاید: باید سیما و منظر این محله مورد توجه قرار گیرد برخی خرابه‌های متروکه به‌دلیل بی توجهی مالکان در این محله وجود دارد که باید تغییر کاربری شوند این محله از خدمات و امکانات شهری من جمله پارکینگ محروم هستیم.

اجاره خانه به گردشگران خارجی چالش ساکنان محله چهارمردان

یکی از شهروندان ساکن در این محله می‌گوید: بسیاری از اهالی این محله خانه‌های خود را به گردشگران خارجی که بیشتر عراقی هستند اجاره می‌دهند و با توجه به این که مبلغ اجاره هم‌بالا است این امر در این محله بین ساکنان باب شده است اگر این امر ادامه دهد طبعات فرهنگی و اجتماعی به بار می‌آورد.
لیلا نوروزی اظهار می‌کند: این محله تاکسی رو نیست و با توجه به این که تاکسی‌های زیادی از اینجا تردد می‌کنند مسافر سوار نمی‌کنند و یا دربستی فعالیت می‌کنند محله چهارمردان از محلات قدیمی و سنتی قم می‌باشد و نیاز به توجه مسئولان دارد.

مدرسه‌ای که امام در آن سخنرانی کرد و از دید مسئولان دورماند

بمانی فعال رسانه‌ای که در زمینه دفاع مقدس فعالیت دارد می‌گوید: در محله چهارمردان کوچه ۴۰ مدرسه‌ای وجود دارد که در سال ۵۷ به‌نام فیض کاشانی شهرت داشت و حضرت امام خمینی (ره) در این مدرسه سخنرانی کردند جا دارد در دهه فجر برای یادآوری خاطرات برای نسل جدید اِلمان، ماکت و سردیس هایی نصب شود مسئولان از این محله غافل هستند در حالی که اگر مسیری برای این منطقه تعریف کنند پاتوقی برای جذب گردشگر فرهنگی ایجاد می‌شود که در رونق گردشگری نقش ایفا می‌کند.
حلقه محافظین حضرت امام (ره) از بچه‌های همین خیابان و محله بود و از آنجا که این خیابان کانون مبارزات در شهر قم بود به همین دلیل بچه‌های انقلابی چهارمردان را به‌نام «حزب الله چهارمردان جماران» نامیدند و این محله افتخار دارد که حضرت امام‌خمینی (ره) بعد از پیروزی انقلاب نخستین رأی خود را در این محله به صندوق انداختند.
ولی با وجود این که این محله چندین بار در دهه فجر ظرفیت‌های فرهنگی آن معرفی می‌شود هیچ تلنگری از سوی مسئولان برای تعریف مسیری فرهنگی و یا توجه به سیما و منظر آن و حداقل برگزاری جشن‌های دهه فجر در این مکان به‌صورت تجمعی غافل هستند محله‌ای که روزگاری تیتر یک روزنامه‌های خارجی درمبازرات بود.
مبارزات انقلابی شهر قم به‌ویژه محله چهارمردان آن به قدری سر زبان‌ها افتاد که به تیتر یک روزنامه مهم فیگارو و هم‌چنین جزو خبرهای دست یک شبکه خبری بی بی سی بود از این رو مشاوران آمریکایی رژیم شاه به این نتیجه رسیده‌بودند که اگر انقلابی‌های شهر قم را ساکت کنند بر انقلاب اسلامی مسلط خواهند شد.

چهارمردان قلب تپنده انقلاب اسلامی

مدیر منطقه یک شهرداری قم با اشاره به جایگاه محله چهارمردان در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار پردیسان نوین می‌گوید: خیابان چهارمردان که معروف به خیابان انقلاب است از معابر مهم شهر قم است که به دوره پهلوی برمی گردد این محله از قبرستان شیخان شروع و به گلزار شهدای قم ختم می‌شود محله قدیمی و پر خاطره از گذر قلعه گرفته تا گذر صادق و کوچه سیدان نیز و مسجد چهارمردان در این محور قرار گرفته است این محله محوری است که اکثر علما و مراجع در این مجموعه و محدوده دفاتر و کلاس درس داشتند و هنوز هم از آن آثاری وجود دارد.
مجید محمدرضا خانی می‌افزاید: خیابان به‌واسطه وجود مساجد متعدد و مهم محلی برای برگزاری جشن‌های ملی و مذهبی بوده است مانند جشن نیمه شعبان زبانزد این شهر است و هنوز فرهنگ و مذهب خود را حفظ نگه داشته‌اند و مراسم‌های مذهبی در این خیابان به‌خوبی حفظ و برگزار می‌شود این محله باعث شکل گیری هسته‌های اولیه انقلاب است بازاریان و بیوت علما و هم چنین مراجع بزرگوار همگی در این منطقه زندگی می‌کردند و شاخص‌های آنها انقلابی و پاتوق انقلابی‌ها است طول خیابان ۲ کیلومتر و با محدوده محلات چهارمردان ۸ هکتار وسعت دارد.
به گفته وی؛ سال ۹۸ بحث طراحی شهری محور چهارمردان مطرح شد و مجموعه شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی و سازمان بهسازی اطراف حرم فعالیت‌هایی برای طراحی شهری محله چهارمردان وارد عمل شدند و با هدف بهره گیری از ظرفیت تاریخی و ظرفیت این مجموعه و رویکرد بازآفرینی شهری کل محدوده چهارمردان در بافت مصوبه سال ۹۶ قرار گرفته و از نظر کاربری نیز همان طور که می دانید کل کوچه‌ها محدوده‌هایی از لحاظ کاربری فرسودگی‌هایی دارد. دو سوم آن در بافت تاریخی قرار دارد و محدودیت‌های ساخت و سازمرتبط با قوانین میراث فرهنگی دلیلی شده بر عدم توسعه یافتگی این مجموعه که باید بیشتر به آن توجه شود.

بهسازی و تعریف مسیر پیاده راه سازی

مدیر شهرداری منطقه یک در ادامه بیان می‌کند: فعالیت‌هایی را شروع کردیم تا قدم به قدم برای توسعه این منطقه تلاش کنیم در این محدوده پروژه‌هایی اجرا شد؛ مانند پیاده راه کردن بخشی از محدوده خیابان چهارمردان با ۲ کیلومتر مربع اتفاق خوب برای ارتقای زندگی ساکنان به‌همراه داشته است از طرفی محورهای تاریخی بر آن تمرکز ویژه شد مانند گذر قلعه و چندین گذر برای بهسازی و کف سازی عملیات اجرایی در آن شروع شده است که عامل محرکی برای بهسازی منازل از سوی مالکان و اهالی صورت گرفت.
از نظر سیما و منظر طرح خیابان چهارمردان در سازمان بهساری اطراف حرم انجام و فاز اجرایی آن در آینده شروع می‌شود از اقدامات دیگر تمرکزبر محور اصلی و مسجد چهارمردان بازگشایی اطراف و فضای سبز با رویکرد بازآفرینی است که به زودی آغاز می شود.

ایجاد فضای سبز در اطراف مسجد چهارمردان

مدیر منطقه یک شهرداری قم در ادامه گفت وگوی خود در پاسخ به عدم ساخت فضای سبز در این محله می‌گوید: برای پروژه فضای سبز اطراف مسجد چهارمردان ۲۲ پلاک تملیکی دارد که ۱۷ پلاک تملک شده و ۵ پلاک دیگر باقیمانده است اجرای پروژه فضای سبز برای این محله شروع شده است وانشاالله تا سال آینده این ۵ پلاک به این فضا اضافه می‌شود. مجموعه فضای سبز اطراف مسجد شکل می‌گیرد فضایی برای پارکینگ خیابان چهارمردان روبه‌روی مسجد در نظر و به‌زودی به بهره برداری می‌رسد محور چهارمردان و آذر در منطقه یک که بافت تاریخی با تکیه بر ظرفیت تاریخی و مذهبی جلساتی در حال برگزاری است و طرح‌های مختلفی برای بهبود وضعیت این مناطق انجام خواهد یافت.

چهارمردان محروم از امکانات رفاهی و تفریحی

نایب رئیس شورای‌شهر اسلامی قم می‌گوید: محله چهارمردان از محله‌های قدیمی شهر قم می‌باشد که به‌دلیل بافت تاریخی آن در زیرساخت فضای سبز مشکل دارد محله با وجود تاریخی و با اصالت بودن آن از امکانات تفریحی و رفاهی محروم است که قرار است در اطراف مسجد چهارمردان فضای سبزی برای این محله تعریف شود.
محمود مسگری می‌افزاید: در این محله مشکل کمبود فضای آموزشی نیز وجود دارد به‌دلیل مشکلات برخی ساکنان محله مهاجرت و اتباع و ساکنان غیر بومی در آن ساکن هستند که طبعات اجتماعی و فرهنگی به‌همراه دارد با توجه به این که انقلاب در این محله شکل گرفته است اما برای مسافر و زائری که از بیرون قم می‌آید به‌دلیل نبود اِلمان و نماد غیر قابل لمس است که باید مورد توجه شهرداری قرار گیرد.
به گفته وی؛ در کوچه شماره ۴۰ این محله در مدرسه فیض کاشانی امام سخنرانی کردند اما نمادی در این مدرسه نصب نشده است در خود مسجد چهارمردان که امام رأی خود را در آن انداختند دیوار نگاره ساده‌ای وجود دارد که خود اهالی نصب کرده‌اند امید است مسئولان فرهنگی از جمله میراث فرهنگی در ایجاد مسیری فرهنگی و گردشگری در این محور توجه کنند.
گفتنی است؛ برای پیگیری عدم تعریف مسیری فرهنگی با اداره کل میراث فرهنگی تماس اما پاسخی دریافت نکردیم.