پردیسان آنلاین، گروه سیاست: پایگاه زیرزمینی و سری پهپادی ۳۱۳ ارتش جمهوری اسلامی ایران هفته جاری برای نخستین بار با حضور سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به نمایش درآمد. در جریان این بازدید ظرفیت جدید در حوزه قدرت پهپادی در داخل و خارج کشور مورد توجه قرار گرفت.

«آجا» با ورود جدی به حوزه پهپادی، قدرت‌افزایی خود در این عرصه را آغاز کرد و در این چند سال آن را افزایش داد و به یک قدرت اثرگذار تبدیل شد به طوری که توان پهپادی آن به سایر نیروهای ارتش (زمینی، پدافند هوایی و دریایی) نیز تسری یافت و سایر نیروها نیز به صورت مستقل از توانمندی‌های منحصر به فردی در این حوزه برخوردار هستند، در این راستا به تشریح مهمترین دستاوردهای پهپادی نیروی دریایی ارتش پرداخته‌ایم. نیروی که امروز در حوزه پهپاد صاحب توانمندی‌های منحصر به فرد است.

برخورداری جمهوری اسلامی ایران از سواحل طولانی در جنوب و شمال کشور، حضور نیروهای فرامنطقه‌ای در آب‌های خلیج فارس و دریایی عمان و همچنین مأموریت‌های تأمین امنیت تردد دریایی نیروی دریایی ارتش در آب‌های دوردست و … همه و همه از جمله دلایلی است که ضرورت اشراف و تسلط اطلاعاتی بر آب‌های سرزمینی و همچنین آب‌های تحت نظارت و بین‌المللی را برای کشورمان دوچندان کرده است.

طی سال‌های گذشته آب‌های منطقه خلیج فارس و دریای عمان به دلیل حضور بیگانگان و در رأس آنها ناوگان پنجم دریایی ایالات متحده آمریکا، بستر بروز ناامنی‌هایی در حوزه دریا بود که طبیعتاً جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای اثرگذار حوزه خلیج فارس که بیشترین سواحل را در این منطقه دارد، ملزم به ایجاد آرایه‌هایی برای تسلط و اشراف اطلاعاتی در این منطقه است.

به طور قطع یکی از ابزارهای بسیار کاربردی به منظور رصد و پایش تحرکات در حوزه دریا، پهپادها هستند چراکه وسعت دریاها سبب شده تا پایش کامل و دائم آنها بدون اتکا بر تجهیزات مدرن و پیشرفته غیرممکن باشد.

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به عنوان حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در آب‌های سرزمینی و بین‌المللی، از جمله نیروهایی است که طی سال‌های گذشته تلاش کرده است با دستیابی به پهپادهایی که قابلیت نشست و برخاست از روی یگان‌های سطحی را داشته باشند، توان پهپادی خود را برای تسلط و اشراف اطلاعاتی بر دریاها تقویت کند.

پلیکان؛ نخستین عمود پرواز ارتش

یکی از دستاوردهای مهم پهپادی نیروی دریایی ارتش که آذرماه سال ۱۳۹۸ از آن رونمایی شد؛ پهپاد عمودپرواز پلیکان است که از جمله پهپادهای با طراحی خاص کشورمان محسوب می‌شود. می‌دانیم که پیش از هر شلیکی نیازمند موقعیت‌یابی و هدفگیری هستیم اما این موضوع در شناورهایی که در دریا حضور دارند با چالش‌هایی روبروست که از جمله آنها وضعیت «کروی زمین» است که باعث می‌شود رادارها و سیستم‌های شناسایی «اپتیکی» تا حد مشخصی قابلیت کار کردن داشته باشند و از آن حد دورتر نیازمند تجهیزاتی است که اصطلاحاً به آنها OTH یا ماورأ افق گفته می‌شود و این دقیقاً همان کاری است که پلیکان انجام می‌دهد.

پلیکان از چهار موتور عمودپرواز به منظور نشست و برخاست و یک موتور پیشران اصلی برای پرواز در فاز پیمایشی برخوردار است که در نوع خود راهکاری خلاقانه و کم‌هزینه محسوب می‌شود. بر اساس تصاویری که از این پرنده منتشر شده است، پلیکان با استفاده از سامانه هدایت خودکار بلافاصله پس از برخاستن و بدون آنکه دچار عدم تعادل شود، وارد فاز پرواز پیمایشی یا کروز می‌شود که این فرآیند در زمان بازگشت پرنده و نشستن روی عرشه کشتی نیز انجام می‌شود.

در کنار موضوع شناسایی و اشراف اطلاعاتی در آب‌های تحت نظارت، یکی از کارویژه‌هایی که پهپاد پلیکان دارد، به گفته فرمانده وقت نیروی دریایی ارتش، موضوع هدفگیری اهداف در فواصل دور است. موضوعی که در بسیاری از نیروهای مسلح دنیا متداول بوده و با استفاده از پهپادها می‌توان در منطقه‌ای فراتر از افق دید عملیات شناسایی و ارسال زنده اطلاعات به واحد عمل‌کننده را برای هدف‌گیری و شلیک انجام داد.

چنین مأموریتی دقیقاً آن چیزی است که برای پلیکان تعریف شده است؛ در حقیقت این پهپاد پس از برخاستن از یگان شناوری و پرواز به سمت منطقه‌ای که هدف شناسایی قرار گرفته است، اهداف را به دقت مورد رصد و پایش قرار می‌دهد و اطلاعات مربوط به آنها را به صورت لحظه‌ای و برخط برای یگان‌های عمل‌کننده که می‌تواند یک سایت موشکی در ساحل، آتشبارهای توپخانه دریایی و یا حتی یک یگان سطحی باشد ارسال کند تا به افزایش دقت آتش توپخانه و یا موشکی آنها کمک کند.

از آنجا که ساز و کار پرواز این پهپاد به گونه‌ای طراحی شده که نیازمند مکانی با کمترین ابعاد برای نشست و برخاست است، پلیکان می‌تواند از روی عمده یگان‌های شناوری موشک‌انداز نیروی دریایی ارتش به پرواز در بیاید و در محدوده‌ای که برای آن تعریف شده است به اجرای عملیات شناسایی و ارسال اطلاعات بپردازد.

پلیکان علیرغم آنکه ابعاد بزرگی نسبت به پهپادهای رزمی ندارد، اما در نوع خود یکی از اثرگذارترین پهپادهای ساخت ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود چراکه با یک طرح ابتکاری بازویی قدرتمند برای دست قوی موشکی نیروی دریایی ارتش ایجاد شده است؛ شاید به همین دلیل باشد که نشریه صهیونیستی اسرائیل «دیفنس» رونمایی از این پهپاد را نشانه تغییر مفهومی در راهبرد نظامی ایران عنوان کرده و تاکید می‌کند: این توانایی مانند سایر قابلیت‌ها، نشان‌دهنده یک تغییر در مفهوم راهبردی ایران است که اکنون نیروی دریایی را یک بازوی راهبردی می‌داند که برای فعالیت در مسافت‌های دور از ساحل به کار گرفته شده و این امکان را فراهم می‌کند که بتوان با تهدید ایالات متحده در مناطقی دور از سواحل ایران مقابله کرده و همچنین در مناطقی بسیار دور مانند دریای سرخ و در آینده شاید در دریای مدیترانه فعالیت کند.

خلیج فارس و تنگه هرمز تحت تسلط ابابیل‌ها

از دیگر اقدامات پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران برای تسلط بر دریاها، انجام پروازهای شناسایی و مراقبتی در محدوده آب‌های سرزمینی و تحت نظارت با استفاده از پهپادهای ابابیل -۳ نیروی هوایی ارتش است که از پایگاه‌های خود در جنوب کشور به پرواز در می‌آیند و در مدت زمانی طولانی عملیات شناسایی و مراقبت هوایی را بر فراز دریا انجام می‌دهند.

نکته بارز در اجرای چنین عملیاتی، مسلح بودن پهپادهای ابابیل -۳ است که با بمب‌های قائم و یا موشک‌های الماس تجهیز شده‌اند. این به معنای آن است که در صورت کشف تهدیدی در خلال اجرای عملیات مراقبتی، این پهپادها قادرند با آن تهدید در آنِ واحد مقابله کنند.

پهپاد «سیمرغ» مجهز به بمب‌های «سدید»

پهپاد رزمی سیمرغ با برد بلند عملیاتی و مداومت پروازی ۲۴ ساعته که قابلیت اجرای عملیات‌های مختلفی از جمله گشت، شناسایی، اجرای عملیات رزمی و جنگال را دارد، یکی دیگر از اعضای توانمند و با قابلیت بسیار بالای یگان پهبادی نیروی دریایی ارتش است. پهپاد سیمرغ، آذرماه سال ۱۳۹۸ با حضور فرمانده نیروی دریایی ارتش به منطقه سوم دریایی نبوت نداجا در کنارک ملحق شد.‌

دریا مبدأ انتحاری‌ها

امروز با گسترش ناوگان سطحی نیروی دریایی ارتش که با افزودن ظرفیت‌های جدید شناوری بومی مانند ساخت ناوشکن‌ها و ناوبندر مکران ایجاد شده است، این قابلیت فراهم شده تا از مبدأ یگان‌های سطحی انواع پهپادهای انتحاری به پرواز در آمده و در هر نقطه‌ای که به عنوان هدف تعریف شود، عملیات پهپادی با استفاده از پهپادهای انتحاری انجام شود.

پهپادهای آرش به عنوان اصلی‌ترین خانواده پهپادهای انتحاری ارتش از جمله سامانه‌های بدون‌سرنشینی هستند که امروزه قابلیت برخاستن آنها از روی یگان‌های شناوری فراهم شده است. دستیابی به چنین توانمندی در حقیقت به معنای آن است که امروز در هر نقطه‌ای از کره زمین که تهدیدی از آن ناحیه متوجه جمهوری اسلامی ایران باشد، قابلیت اجرای عملیات پهپادی از مبدأ دریا وجود دارد.

آنچه گفته شد تنها بخشی از توانمندی پهپادی ارتش است. بدون شک نیروهای نظامی تمام توان و تجهیزات خود را آشکار نمی‌کنند تا در زمان مقتضی بتوانند دشمن را غافلگیر سازند.

پردیسان آنلاین را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید