پردیسان آنلاین، گروه استان‌ها: کرونا تأثیرات منفی بسیاری بر زندگی مردم استان سمنان گذاشت اما شاید یکی از بدترین آنها موضوع بیمه باشد بسیاری از مردم نتوانستند حق بیمه خود را پرداخت کردند از سوی دیگر به تعداد بیکاران بسیار بیشتر شده و بیمه‌ها نمی‌توانند تعهدات خودشان را برای این قشر به اجرا در بیاورند.

نکته قابل توجه اما این است که گویا بیمه‌ها نیز مانند بانک‌ها یک جاده یکطرفه دارند یعنی فقط در جاهایی که قرار است پول دریافت کنند به شدت با نظم و ترتیب عمل خواهند کرد اما جایی که قرار است پول بدهند، مشکل دارند! کافی است شما یک روز در پرداخت‌های خودتان به تأمین اجتماعی تأخیر کنید تا زمین به آسمان دوخته شود اما تأمین اجتماعی حق خود می‌داند تا سه ماه پرداخت به شما را بدون دلیل به تأخیر بیندازد.

اتفاقی که در سال جاری روی داد و بسیاری از کارگران را دچار مشکلات زیادی کرد کرونا بود که توانست نظم همیشگی بازار کار را بهم بریزد. بسیاری از کارگران به صورت موقت و یا دائمی کار خود را از دست دادند و در نهایت امید آنان به سازمان تأمین اجتماعی بود تا با توجه به قانون و البته وعده‌های داده شده بلافاصله حمایت خود آغاز کند.

عدم همراهی تأمین اجتماعی

یک کارشناس اقتصادی درباره تشریح شرایط می‌گوید: تورم افسار گسیخته، پایین آمدن ارزش پول ملی عرصه را به شدت حتی برای شاغلان نیز تنگ نموده بود چه رسد به کارگرانی که اکنون حتی شغل هم نداشتند طبق نتایج نظرسنجی مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی بیش از ۹۳ درصد از بیکار شدگان ابراز داشته‌اند که در ایام بیکاری مجبور شده‌اند هزینه‌های زندگی خود و خانواده‌شان را کاهش دهند.

محمد رضایی بیان کرد: بیش از ۷۶ درصد آنان مجبور به کاهش هزینه‌های مواد خوراکی خانواده‌شان در این دوره زمانی شده‌اند. مطابق نتایج این پژوهش، مصرف گوشت قرمز حدود ۷۲ درصد از خانواده‌های افراد بیکار شده، به صورتی کاهش جدی پیدا کرده‌است و حدود ۱۵ درصد از خانواده‌های بیکار شدگان، حتی پیش از دوره بیکاری نیز توان خرید گوشت قرمز به صورت ماهانه را نداشته‌اند.

وی افزود: حدود ۷۶ درصد از خانواده‌ها، دچار کاهشی محسوس در مصرف مرغ، حدود ۷۱ درصد از خانواده‌ها کاهش در مصرف برنج، ۶۱ درصد خانواده‌ها دچار کاهش مصرف در لبنیات و حدود ۴۲ درصد خانواده‌های بیکار شدگان، کاهش در مصرف تخم مرغ را در این دوره شیوع ویروس کرونا تجربه کرده‌اند. حدود ۷۰ درصد از خانواده‌ها، کاهش در مصرف ماهانه‌ی میوه را نیز گزارش کرده‌اند. در این شرایط توقع کارگران این بود پس اندازی که طی سال‌های زیادی به عنوان سه درصد بیمه بیکاری در قلک سازمان انداخته بودند در اینجا به کمک آن‌ها آمده و دست آنان را بگیرد.

عدم پرداخت بیمه بیکاری

این کارشناس گفت: سازمان تأمین اجتماعی قانونی را رو کرد که در هیچ کجا ثبت نشده بود و با استناد به همین گفته‌ها از پرداخت بیمه بیکاری خودداری کرد. این سازمان اعلام کرد پرداخت بیمه بیکاری به افرادی که بخاطر کرونا کار خود را از دست داده‌اند زمان می‌برد و منوط به پرداخت سهمی است که دولت تقبل کرده است و تا آن پرداخت نشود بقیه ایام نیز پرداخت نخواهد شد.

رضایی بیان کرد: ثبت نام در سامانه جامع روابط کار با مشکلات عدیده این سامانه، ثبت نام در دفاتر پیشخوان، تشکیل هیئت‌های اداره کار و صدور حکم مدت‌ها زمان برد و بعد از آن نیز سازمان تأمین اجتماعی پرداختی را به کارگران انجام نمی‌داد و هیچ پاسخی نیز به کارگران که هر روز بین ادارات کار و سازمان تأمین اجتماعی سر گردان بودند نمی‌داد.

این در حالی بود که طبق ماده ۳ قانون بیمه بیکاری بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایت‌های تأمین اجتماعی است و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به بیمه شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می‌شوند، مقرری بیمه بیکاری پرداخت نماید و همچنین در ماده ۲ قانون بیمه بیکاری به صراحت آورده شده است بیکار از نظر این قانون بیمه شده‌ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد.

قانون چه می‌گوید؟

تحقیقات خبرنگار پردیسان آنلاین نشان می‌دهد که در تبصره یک از قانون بیکاری آمده است بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذی‌ربط و تأیید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات این قانون خواهند بود در تبصره دو نیز آمده است: بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه از قبیل سیل، زلزله جنگ، آتش‌سوزی و … بیکار می‌شوند با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل، از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد.

کارفرمایان هر ماه موظف به پرداخت حق بیمه سهم خود هستند چنانچه این پرداخت یک روز از موعد مقرر تأخیر داشته باشد مشمول جریمه خواهد شد. جریمه تأخیر ارسال لیست با توجه به میزان حق بیمه متعلقه و بر اساس قانون جرایم مصوب ۷۳ مجلس شورای اسلامی محاسبه و جریمه تأخیر تاییدیه پرداخت حق بیمه، به میزان دو درصد حق بیمه ماهیانه برای هر ماه تأخیر پرداخت و بر اساس قانون نوسازی صنایع مصوب سال ۸۲ محاسبه و مطالبه خواهد شد پرداخت حق بیمه کارگری چند دلیل مختلف دارد که بهره‌مندی از مزایا درمان، بازنشستگی و بیمه بیکاری از دلایل مهم آن هستند.

همانگونه که این قوانین آمده است در هیچ کجا اشاره‌ای به اینکه سازمان تأمین اجتماعی می‌تواند با دلایل سیستم اداری خود، که در همان زمان وضع کرده است پرداخت بیمه بیکاری بعد از طی مراحل پیش بینی شده در قانون را به تعویق بیندازد و یا آن را منوط به دستگاه دیگری نماید نشده است.

شرایط دشوار شد

هرچند با فشار و اعتراض‌های کارگان بیکار شده که دچار مشکلات اقتصادی زیادی شده بودند پس از حدود هفت ماه این واریزی انجام شد ولی برخی از کارگران با کمال تعجب متوجه شدند که مقداری از زمان بیکاری در پرداختی‌ها منظور نشده است و سابقه آن مدت نیز در سوابقشان درج نشده است.

مراجعات آنان به سازمان تأمین اجتماعی فقط یک پاسخ در بر داشت. آن ماه‌ها مربوط به دولت است و هر وقت دولت پرداخت کرد سوابق شما هم درج می‌شود. این در حالی است که حتی برخی از کارگران که بیکاری آنان هیچ ربطی به کرونا نداشته و به دلیل مشکلات شخصی کارفرما یا پایان قرارداد بیکار شده و این در رأی هیئت‌های اداره کار نیز آمده است نیز نتوانستند آن مقدار را دریافت نمایند و سابقه آن نیز در سوابق شأن درج نگردیده است.

یکی از بیمه شدگان به خبرنگار پردیسان آنلاین، می‌گوید: از اردیبهشت ماه به خاطر پایان قرارداد و تعطیلی کارگاه به دلیل مشکلات شخصی کارفرما که در رأی هیئت تشخیص این موضوع ذکر و تأیید شده است، بیکار شدم. حدود ۶ ماه زمان برد تا پرداخت انجام شد. ولی متأسفانه اردیبهشت ماه من واریز نشد و سابقه آن هم درج نشده است. با مراجعه به سازمان، آنها اعلام کردند اردیبهشت مربوط به دوره کرونا است و پرداخت آن ربطی به ما ندارد و دولت باید پرداخت کند. هرزمان آنها واریز کردند سابقه‌اش هم درج می‌شود.

این خانم با اشاره به شرایط نامناسب معیشتی و همچنین مسائل یکه بیمه بیکاری برای خانواده وی پدید آورده است، می‌افزاید: مگر تأمین اجتماعی یک سیستم غیر دولتی است و یا اینکه در طی حدود دو دهه من سه درصد بیمه بیکاری را به خزانه دولت واریز می‌کردم که الان باید دولت پرداخت کند.

مشکل پشت مشکل

پردیسان آنلاین استان سمنان در ماه‌های اخیر پیام‌های متعددی از مردم و مخاطبان خود در سطح استان سمنان دریافت کرده است مردم که در پیام‌های خود از طولانی شدن مدت انتظار دریافت بیمه بیکاری به مدت چندین ما در این وضعیت گران معیشتی به شدت گلایه مند بودند و از اینکه حتی بعد از واریز، چند ماه از حقوقشان واریز نشده آشفته هستند.

فردی بنام کرم در یکی از این پیام‌ها می‌نویسد: من اول اسفند ماه ۹۸ بیکار شدم شش ماه زمان برد تا واریزی انجام دادند اما سه ماه اول اسفند، فروردین و اردیبهشت را تا کنون واریز نکرده‌اند. نه تأمین اجتماعی پاسخگو است و نه اداره کار. چون می‌گویند دولت باید واریز کند. ولی هنوز هم خبری نیست. وی می‌نویسد: من در یک شهر کوچک زندگی می‌کنم و در تأمین اجتماعی تعداد زیادی را دیدم که این مشکل را دارند.

فرد دیگری می‌نویسد: دو ماه حقوق اولیه من واریز نشده و کسی پاسخگو نیست. سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید ماه‌های اولیه مربوط به دولت است آنجا پیگیری کنید. من بیشتر از حقوق نگران سابقه ام هستم و وقتی می‌گویند از دولت مطالبه کنید مفهومی برای ما ندارد. متوجه نمی‌شویم در این بدنه عریض و طویل دولت که اداره کار و سازمان تأمین اجتماعی آن پاسخگو نیست باید به کجا مراجعه کنیم.

ثبت نام لازمه کار بود

معاون منابع وصول حق بیمه اداره کل سازمان تأمین اجتماعی استان سمنان به خبرنگار پردیسان آنلاین، می‌گوید: با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی برخی از مشاغل از اول اسفند ۹۸ مقرر شد تا به افرادی که بر اثر بیماری فوق بیکار شده در این دوره زمانی توسط سازمان برنامه و بودجه کشور به صورت متمرکز مقرری بیمه بیکاری پرداخت شود و لازمه این کار این بود که افراد بیکار در سامانه وزارت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی ثبت نام نمایند و در صورت ادامه بیکاری از اول خرداد ۹۹ پرداخت توسط سازمان تأمین اجتماعی انجام گردد.

علی جنتی زاده می‌افزاید: این اقدام در صورتی عملیاتی می‌شد که پرداخت سه ماهه اول توسط سازمان برنامه و بودجه انجام و لیست پرداختی به این سازمان ارسال می‌شد که این امر با تأخیر چند ماهه از طرف سازمان برنامه و بودجه صورت پذیرفت اما به محض دریافت لیست فوق با تلاش مضاعف همکاران برای کلیه افرادی که تا آخر شهریور ماه اسامی آنان به این سازمان ارسال شد حکم حقوقی صادر و تمام مطالبات این قشر پرداخت گردید و برای سایر افراد با دریافت لیست مورد اشاره احکام آنان در همان ماه صادر و حقوق جاری و معوق آنان تا پانزدهم هر ماه بعد پرداخت خواهد شد.

وی در مورد ماه‌های اول دوره بیکاری کارگران و عدم پرداخت حقوق و سابقه بیمه تاکید کرد: پرداخت حقوق اسفند ۹۸ لغایت اردیبهشت از سوی سازمان برنامه و بودجه باید انجام شود لذا این سازمان هیچ نقشی در پرداخت حقوق ماه‌های فوق نداشته و از سوی سازمان مذکور باید پیگیری شود.

بازی نابرابر تأمین اجتماعی

معاون منابع وصول حق بیمه اداره کل سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به این سوال که چرا حقوق کارگرانی که بیکاری آنان ربطی به کرونا نداشته و حکم هیئت تشخیص اداره کار نیز بر این موضوع تاکید داشته پرداخت نگردیده و سابقه آنان نیز درج نمی‌شود؟ گفت: تمام افرادی که در آن مقطع زمانی بیکار شده مشمول همان قانون هستند و توسط سازمان برنامه و بودجه باید پرداخت شود.

درنهایت اینکه سازمان تأمین اجتماعی یک روز تأخیر را مشمول جریمه بداند و خود ماه‌ها در پرداخت حق قانونی کارگران مشمول تأخیر داشته باشد قطعاً قانونی نبوده و مصداق کامل پایمال شده حقوق کارگران است. ضمن اینکه این سازمان یا سازمان برنامه و بودجه و یا دولت که کارگران را برای پیگیری به آنجا پاس می‌دهند باید در نظر داشته باشند تأخیر در پرداخت بیمه بیکاری مشمولان به مدت چندین ماه می‌تواند آسیب‌های فراوانی را به بیمه شده و خانواده وی وارد نماید که قطعاً جامعه نیز در گیر آن خواهد شد.