به گزارش گروه دیگر رسانه‌های پردیسان آنلاین، روزنامه فرهیختگان در گزارشی به تبعات کاهش کاغذ و افزایش دو برابری قیمت کتاب نسبت به سال گذشته پرداخته است که بخش‌های مهم آن در ادامه می‌آید.
چند روزی است که در خبرها زیاد شنیده‌ایم که روزنامه‌ها، کاغذی برای چاپ ندارند و همین باعث‌شده تا برخی از روزنامه‌ها منتشر نشوند، البته با توجه به سیاست‌های جدید دولت در حوزه کاغذ، خیلی طبیعی بود که این اتفاق بیفتد و دوباره پای دلالان به بازار کاغذ باز شود و اینچنین شاهد کمبود کاغذ در بازار نشر باشیم.
در گزارش امروز به این موضوع مهم پرداختیم و از تبعات کاهش کاغذ و بعد هم گرانی احتمالی کتاب گفتیم در کنارش به این موضوع هم پرداختیم که چه کارهایی می‌توان انجام داد که با فرض اینکه گرانی کتاب، اجتناب‌ناپذیر است، چند نمونه از سیاست‌های حمایتی در حوزه نشر و کتاب را پیشنهاد کردیم.
نگاهی به نقشه راه جدید بازار کاغذ
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر ارشاد از همان ابتدای شروع کارش تاکید داشت که دولت عزم این را دارد که مشکل تامین کاغذ را در کشور حل کند، این خبر برای خیلی‌ها مسرت‌بخش بود و از طرف دیگر کمی هم آنها را دچار نگرانی می‌کرد، احمدوند در اوایل مهرماه از اختصاص ارز برای واردات کاغذ خبر داد و گفت: «اختصاص ارز ترجیحی به‌جز در بخش دارو و گندم، میسر نیست اما با این حال، ۴۰ میلیون دلار برای واردات کاغذ نشر درنظر گرفته شده است، از سوی دیگر مقداری کاغذ که از پرونده‌های قضایی به‌دست آمده است به‌زودی توزیع خواهد شد. به‌نظر می‌رسد که این کاغذها بتواند تا زمان رسیدن به نتیجه درست برای تولید کاغذ داخلی، پاسخ مناسبی باشد.»
معاون فرهنگی وزیر ارشاد همچنین درمورد تولید کاغذ داخلی معتقد است: «الان شرایطی است که امکان و زمینه حمایت از تولید داخلی فراهم است. ما فکر می‌کنیم اگر برخی مشکلات تولیدکنندگان داخلی حل شود بخش قابل‌توجهی از نیاز کشور را می‌توانیم در داخل با شرایط موجود تولید کنیم. حرف تخیلی‌ای نیست و بر اساس گزارش میدانی و جلسات بیان می‌کنم. فرآیند تولید را بررسی کردیم. معتقدیم می‌شود بخش زیادی از کاغذ موردنیاز فرهنگی کشور چه مطبوعات و چه نشر را در داخل تولید کرد. الان دولت اراده این کار را دارد. امید است مسیر تولید داخلی کاغذ هموار شود. تغییر در تعرفه واردات، رفع موانع تامین مواد اولیه و الزام مصرف‌کنندگان دولتی به استفاده از کاغذ داخلی ضروری است. اگر این اتفاقات بیفتد می‌توانیم حداقل ۱۵۰ هزار تن کاغذ در سال نخست تولید کنیم.»
پیش‌بینی می‌شود مسیری که مدیران فرهنگی دولت درجهت تامین کاغذ داخلی درنظر گرفتند بتواند وضعیت کاغذ را در آینده‌ای نه‌چندان دور بهبود بخشد، به‌گونه‌ای که کاغذ تولیدی جوابگوی نیاز داخلی باشد. با این وجود تا اجرایی شدن و به سرانجام رسیدن این تصمیمات مدیریتی، راه زیادی باقی است و یکی از دشواری‌ها این است که در این مسیر باید بازار کاغذ را کنترل کنند.
نبود کاغذ بر چه بخش‌هایی اثر می‌گذارد؟
چندین سال است که تا حرف تامین کاغذ در داخل کشور مطرح می‌شود، سوداگری‌ها از بازار سیاه کاغذ نمایان می‌شود و دلالان کاغذ به جنب‌وجوش می‌افتند تا کار را خراب کنند، درست مثل الان که با شنیدن دوباره راه افتادن کارخانه‌های کاغذ و تولید داخلی، به‌یکباره این کالای مهم در بازار نشر ناپدید شد و کاغذها احتکار شدند و در امتداد چنین فرآیندی، جو گرانی هم در کشور پدیدار و درنتیجه کتاب گران شود.
دولت باید برای این موضوع راه‌هایی را درنظر بگیرد. چون گران شدن کاغذ تاثیر مستقیم بر بخش‌های مهم تولید محتوای فرهنگی مکتوب خواهد گذاشت و به غیر از کتاب، بخش‌های دیگری در حوزه مطبوعات دستخوش بحران و تنش‌های شدید خواهد شد. شاید نتوانیم کتاب را جزء کالاهای اساسی یا در سبد همیشگی انتخاب خانوار قرار دهیم، اما مطمئنا کسی که کتابخوان است و همیشه کتاب می‌خرد با گران شدن آن، خریدش را کمتر می‌کند یا احتمالا به‌سمت شکل‌های دیگری از دریافت محتوا رجوع خواهد کرد.
چند برابر شدن قیمت کتاب و از دسترس خارج شدن آن
احمد مدرسی، فعال حوزه کتاب و کتابفروش درمورد قیمت کتاب در یک سال اخیر می‌گوید: «افزایش قیمت‌ها از حدود یک‌سال‌ونیم قبل بسیار چشمگیر شد و در کتاب‌هایی که قرار بود تجدیدچاپ شوند خیلی به چشم می‌آمد. به‌عنوان مثال کتاب چاپ شده در سال ۱۳۹۵ که قرار بود در سال ۱۳۹۸ تجدیدچاپ شود، با افزایش سه‌برابری قیمت مواجه می‌شد. روند افزایشی قیمت‌ها برای کتاب‌فروشی‌ها، پیش از این اتفاق‌ها نمایان شده بود، اما مشتریان زمانی متوجه روند صعودی قیمت‌ها شدند که دامنه تغییرات قیمت‌ها به کتاب‌های پرفروش رسید و این کتاب‌ها در هر چاپ جدیدی که داشتند با افزایش قیمت مواجه بودند.»
او کتابی را نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۹ با قیمت حدودی ۴۰۰ هزار تومان عرضه شده، اما در سال ۱۴۰۰ به ۸۰۰ هزار تومان رسیده است. این فعال حوزه کتاب خاطرنشان می‌کند که افراد با ۲۰۰ هزار تومان در سال‌های گذشته شاید پنج جلد کتاب هم می‌توانستند بخرند، اما الان نهایتا پول دو کتاب می‌شود و مجبور به اولویت‌بندی در خریدها شده‌اند. مشتریانی که پیش از افزایش قیمت‌ها به‌صورت لیستی اقدام به خریداری چندین جلد کتاب می‌کردند، اکنون با اولویت‌بندی در خرید کتاب‌ها تعداد محدودی می‌توانند بخرند.
مدرسی با اشاره به عوارض گرانی کتاب می‌گوید: «افزایش قیمت‌ها سبب سوق دادن مردم به‌سمت کتاب‌های تقلبی و نامرغوب هم شده است، کتاب‌هایی که معمولا با تخفیف‌های ده‌ها درصدی در مکان‌هایی خاص عرضه می‌شوند و دارای مترجم خوب و معتبر، گرافیک و کیفیت چاپ مناسب هم نیستند. کتابی معروف از چند انتشارات معتبر دارای قیمتی در حدود ۱۷۰ هزار تومان است، اما همان کتاب با چاپ تقلبی با قیمتی کمتر از نصف، به قیمت ۸۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. البته باید این را بگویم که گاهی همین کتاب‌های کپی هم به فروش نمی‌رسد و مخاطب ترجیح می‌دهد به‌جای هزینه چندصد هزار تومانی خرید کتاب، دنبال کارهای دیگر زندگی‌اش برود و سراغ خرید کتاب نمی‌رود.»
مهدی سلیمانی، فعال حوزه کتاب : برای درد زایمان این نوزاد خوش یمن فکری کنید!
اگرچه همه مردم کشورمان کتابخوان حرفه‌ای نیستند و جمعیت قابل توجهی از مردم با ادبیات و داستان بیگانه هستند، اما کسی نیست که قصه مافیا را از بر نباشد. مافیایی که پشت‌پرده تصمیم خود را می‌گیرد و طراحی می‌کند و با فریب و نیرنگ سعی می‌کند ظرفیت و توان افراد مختلف را هم در راستای اهداف خود به‌کار گیرد. مافیا ابایی ندارد از اینکه منافع یک کشور را قربانی منافع شخصی خود کند. مافیا نیاز کاذب ایجاد می‌کند. طمع افراد را به جریان می‌اندازد. به مردم فشار می‌آورد تا پشت صدای بلند مردم پنهان شود.
فرقی نمی‌کند کجای دنیا باشیم. در هر صنعت و حرفه‌ای که وارد شویم عده‌ای هستند که به‌دنبال انحصار منافع خود هستند و در این راه تمام توان خود را هم به کار می‌گیرند. این گروه در ظاهری آراسته و بزک‌شده شناخته می‌شوند، درحالی‌که باطنی به شدت خطرناک دارند. نمونه بارز آن را که برخی از مردم با گوشت خود و خون عزیزان‌شان لمس کرده‌اند، مافیای حوزه دارو است. دلالان و دستان پشت‌پرده به‌طور علنی درحال مبارزه با حیات مردم جامعه هستند. این گروه خطرناک، جان مردم را بازیچه مال‌اندوزی خود می‌کنند و حتی در پیشگاه وجدان خود خشنودند از زرنگی‌شان!
همان‌طور که گفتیم نه فقط در حوزه صنعت دارو، بلکه در تمامی صنایع این افراد وجود دارند و لحظه‌ای از اهداف خود کوتاه نمی‌آیند. پر واضح است که اگر دلالان بدون توجه به سلامتی و جان مردم جامعه اقدامات خود را ادامه می‌دهند، در حوزه‌هایی که دیدن عمق جنایت‌شان چشمان تیزبین‌تری را می‌طلبد، به طریق اولی جولان خواهند داد. یکی از این حوزه‌ها بی‌شک حوزه فرهنگ و صنعت نشر است. در سال‌های اخیر که ارز کشور دچار نوسان شد، هیچ بازاری همچون دلالی رونق نگرفت. دلالی که با گروگان‌گرفتن منافع مردم روزبه‌روز قیمت‌ها را افزایش می‌دهد و با ترفندهای مختلف ارز حمایتی را به جیب می‌زند. حالا اگر صدایی از درون کشور برخیزد و بنای اصلاح این روند را داشته باشد چنان فشاری به مردم و مصرف‌کننده وارد می‌کنند تا آن صدا را در همان نطفه خفه کنند. حال و روز این روزهای ما در صنعت کاغذ همین است. حال که بعد از سال‌ها مدیران فرهنگی کشور تصمیم گرفتند که به این چرخه پرخسران واردات کاغذ پایان دهند و به‌دنبال خودکفایی در این حوزه باشند، دلال بازار کاغذ و مافیایی که منافع خود را در خطر می‌بیند، تمام توان خود را بسیج کرده تا آنچنان فشاری به مردم و مصرف‌کننده وارد کند که مردم را علیه این سیاست عقلانی بشوراند. بسیاری از کارشناسان این حوزه، گرانی و افزایش قیمت این روزهای کاغذ را این‌گونه تحلیل می‌کنند و چه بد که برخی از مسئولان فعلی و قبلی نیز در همین مسیر گام برداشته‌اند!
آنچه مسلم است این است که وزارت ارشاد و صمت باید با شجاعت، تمام فشارهای موجود را تحمل کنند و نگذارند مصلحت کشور به‌پای منافع عده‌ای خاص ذبح شود. جدا از این نیاز داریم تا تدبیری شود که کمترین فشار به مصرف‌کننده کتاب وارد شود. مخاطبان وفاداری که کتاب را با زندگی خود گره زنده‌اند و حیات نیمه‌جان صنعت نشر به آنان وابسته است را نباید بیش از این تقلیل داد؛ بلکه باید اهالی فرهنگ و هنر را با ایجاد حمایت‌های گوناگون درقالب‌های مختلف، تشویق کرد. تلاش برای کم‌کردن فشار اقتصادی به مخاطب، ارائه توضیح دلایل گران‌شدن کاغذ به مردم و همچنین بیان راهکارها و اقداماتی که انجام شده می‌تواند تا حدی دوره سختی را تحمل‌پذیرتر کند.
همه می‌دانیم که اقدام وزارت ارشاد در خودکفایی کاغذ قابل تحسین است، اما به جد معتقدیم که حمایت و توجیه فعالان حوزه کتاب و مردمی که مصرف‌کننده کتاب هستند نیز بخشی از همین تلاش‌ها برای بهبود وضعیت است. امیدواریم مدیریت فرهنگی کشور به این باور و اعتقاد رسیده باشد که تولد نوزادی به نام کاغذ در کشور ما می‌تواند بسیاری از ناشران و حتی خوانندگان کتاب را خوشحال کند؛ به‌شرطی که فکری برای درد دوران زایمان این نوزاد خوش‌یُمن شود!
انتهای پیام/
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
