دکتر امین کوشکی روز پنجشنبه با گرامیداشت سالروز قیام ۱۵ خرداد در گفت و گو با خبرنگار پردیسان نوین افزود: دانشجویان با حضور پررنگ خود در وقایع خرداد ۴۲ نقش مهمی در هدایت افکار عمومی، مردم و بازاریان علیه رژیم ستمشاهی داشتند.
وی ادامه داد: حضور دانشجویان در عرصه تحولات سیاسی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از آذر ۳۲ و با ایستادگی در برابر استعمار غرب و خودکامگی آغاز شد و از آن پس این حضور در حوادث و اتفاقات ایران پررنگ شد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه حکیم سبزواری گفت: در بهمن ۴۱ در پی اعلام اصول ۶ گانه انقلاب سفید شاه، دانشجویان اعتصاب گسترده ای در دانشگاه تهران و چند دانشگاه دیگر به راه انداختند که با سرکوب گروه‌های نظامی مواجه شد.
کوشکی افزود: دانشجویان به تدریج با مراجع عالیقدر به ویژه امام راحل ارتباط برقرار نموده و به دیدار ایشان در قم رفتند لذا ارتباط نزدیک دانشجویان با رهبر فکری و مذهبی مردم ایران که در آن مقطع امام خمینی (ره) بودند برقرار شد.
به طوری که در ۱۳ خرداد ۴۲ دانشجویان تجمع بزرگی در دانشگاه تهران به راه انداخته و حدود دو هزار دانشجو با شعار “خمینی، خمینی خدانگهدار تو بمیرد، بمیرد، دشمن خونخوار تو” بار دیگر مخالفت خود با رژیم پهلوی را اعلام کردند.
وی ادامه داد: در ۱۴ خرداد همان سال نیز دانشجویان دوباره علاوه بر تجمع، با مردم و بازاریان همراهی کردند چنانکه در آن روز بازاریان از حضور و همراهی دانشجویان تشکر کردند.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه حکیم سبزواری گفت: در ۱۵ خرداد ۴۲ با اطلاع از دستگیری امام(ره) کلاس های درس دانشگاه تهران تعطیل و تجمع بزرگی در حمایت از امام برگزار شد و سپس دانشجویان به خیل تظاهرات کنندگان بیرون دانشگاه پیوستند.
کوشکی با اشاره به اینکه قیام ۱۵ خرداد طلیعه انقلاب اسلامی بود افزود: در آن وقت شعار مرگ بر شاه توسط دانشجویان و عموم مردم مطرح و مورد توجه قرار گرفت و تجمعات آن مقطع تا یک هفته پس از ۱۵ خرداد ادامه داشت.
و بدین ترتیب قیام مردمی ۱۵ خرداد آغازی بر جدی تر شدن و انسجام بخشی حرکات پراکنده علیه حکومت پهلوی شد.
وی ادامه داد: قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران و سرآغاز حرکت فراگیری بود که از طرف عموم مردم آغاز شد و در بهمن ۵۷ با انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی به پیروزی رسید و منشا تحولات بزرگی در کشور و جهان شد.
امام خمینی ۱۴ خرداد ۱۳۴۲ مصادف با عاشورای حسینی در جمع مردم قم در محل مدرسه فیضیه این شهر طی سخنانی کوبنده با سیاستهای شاه مخالفت کرد و او را نوکر اربابان آمریکایی و اسراییلی دانست.در واکنش به این سخنرانی سحرگاه روز بعد یعنی ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ عوامل رژیم شاه مخفیانه به خانه امام (ره) در قم یورش برده و ایشان را دستگیر و به تهران منتقل کردند.
با انتشار این خبر، مردم قم به منزل امام رفته و از آنجا یا فریادهای “یا مرگ یا خمینی” به سمت حرم مطهر حضرت معصومه (س) راهپیمایی اعتراضی برپا کردند اما با ورود سرکوبگران رژیم به قم تیراندازی شروع شد و تعداد زیادی از مردم زخمی شده یا به شهادت رسیدند. این درگیری در قم تا ساعت پنج عصر روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ ادامه یافت.
مردم در تهران، مشهد، تبریز، شیراز و بسیاری از دیگر شهرهای کشور نیز همان روز در اعتراض به دستگیری امام خمینی (ره) به خیابانها آمدنده و با عمال مسلح رژیم درگیر شدند که به شهادت، جراحت و دستگیری تعداد زیادی انجامید و بدین ترتیب قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شکل گرفت.
شاه در برابر این قیام گسترده و نیز اقدام موثر مراجع تقلید، علمای طراز اول قم و نجف که با صدور اعلامیه‌ای امام خمینی (ره) را مجتهد جامع‌الشرایط و مرجع تقلید دانسته و ایشان را از محاکمه و تعرض مصون اعلام کردند دست به عقب‌نشینی زد و امام را روز هجدهم فروردین سال ۱۳۴۳ آزاد کرد.
از آن زمان یوم‌الله ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به جنبشی ماندگار، اثرگذار و نقطه عطفی در روند شکل‌گیری انقلاب اسلامی مبدل شد که سرانجام در روز بهمن سال ۱۳۵۷ به حکومت دو هزار ۵۰۰ ساله شاهنشاهی در ایران خاتمه داد.
