به گزارش پردیسان آنلاین، دهم شهریور به‌عنوان سالروز تشکیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیای ارتش جمهوری اسلامی نام‌گذاری شده است، قرارگاهی که با هدف هماهنگی و بهره‌برداری از فعالیت‌های پدافند هوایی ارتش و سپاه به‌منظور تقویت شبکه یکپارچه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی کشورمان و نیز هدایت و کنترل عملیاتی یگان‌های پدافند هوایی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به فرمان فرمانده معظم کل قوا در دهم شهریور ۱۳۸۷ تشکیل شد.

تا پیش از این تاریخ، پدافند هوایی کشورمان ذیل مجموعه نیروی هوایی تعریف می‌شد، اما با در نظر گرفتن تهدیدات امنیتی روزافزون علیه آسمان ایران، ضرورت انتزاع پدافند هوایی از نیروی هوایی و تمرکز بیشتر بر ارتقای توانمندی‌های پدافندی کشور حس می‌شد.

امروز از دهم شهریور ۱۳۸۷، ۱۶ سال می‌گذرد، اما در همین مدت زمان اندک، صنعتگران دفاعی حیطه پدافند هوایی، موفق شده‌اند با نگاه به داخل و بهره‌گیری از ظرفیت‌های ملی، سامانه‌ها و رادارهای متعددی را به توان پدافندی کشور اضافه کنند که در نتیجه آن، آسمان ایران بیش از هر زمان دیگری در طول تاریخ کشورمان، امنیت و ثبات را تجربه کرده است، علاوه‌بر این، ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر جهان در سطح بالایی از توانایی دفاعی قرار گرفته است و مطابق آخرین رده‌بندی‌های جهانی توان نظامی ایران در میان ۱۵ کشور اول جهان قرار دارد.

از جمله مهم‌ترین عملیات‌هایی که با حضور پدافند هوایی کشور با موفقیت به سرانجام رسیده است، می‌توان به عملیات نشاندن هواپیمای «عبدالمالک ریگی» در سال ۸۸، فرونشاندن پرواز ایساف حامل نیروهای نظامی ناتو در سال ۹۳ و رهگیری هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی «گلوبال هاوک» در سال ۹۸ اشاره کرد.

لازم به ذکر است که به گفته امیر سرتیپ دوم علی حدادی سامانی فرمانده پدافند هوایی شهید نصر اصفهانی، سایت‌های موشکی و مواضع پدافندی کشور به ۳۷۰۰ نقطه افزایش پیدا کرده است تا بتواند پهنه گسترده ایران را پوشش دهد و به‌طور مستمر و دقیق پایش انجام بدهد، علاوه‌بر این سیستم پدافندی کشورمان مجهز به انواع سامانه‌های برد بلند، متوسط و کوتاه است تا بتواند با انواع تهدیدها از جمله تهدیدهای موشکی یا حتی پهپاد و ریزپرنده‌ها مقابله کند.

در همین راستا امیر سرتیپ دوم علی حدادی سامانی اظهار کرد: از جمله اقدامات ما در پدافند هوایی مواردی از جمله بازسازی تمامی رادارهای قدیمی با تکنولوژی‌های جدید توسط متخصصان کشور، طراحی و ساخت انواع رادارهای جدید با فناوری‌های نوین و بومی همچون رادارهای آرش، کیهان، مراقب و نذیر که از ویژگی آن‌ها می‌توان به تنوع فرکانسی اشاره کرد که قابلیت جنگ الکترونیک دشمن را به حداقل می‌رساند، طراحی و ساخت سامانه‌های شنود الکترونیکی، تقویت توان جنگ الکترونیکی تمام سامانه‌های موشکی، تأسیس مراکز علمی، تولید نسل جدید سامانه‌های موشکی پدافند هوایی، طراحی سامانه موشکی شاهین، طراحی سامانه یازهرای ۳ که نمونه آن در دنیا وجود ندارد، طراحی سامانه قادر و تولید انواع شبیه سازهای صدا و رادارهای کشف ریزپرنده است.

وی افزود: رونمایی از انواع و اقسام پهپادها از جمله پهپاد رزمی ناصح را در پیش داشته‌ایم که به واسطه آن‌ها عمق استراتژیک و نظارت ما در دریای عمان و خلیج فارس افزایش پیدا کرده است، ساخت و بهره‌برداری از انواع رادارهای برد بلند همچون غدیر با برد ۱۱۰۰ کیلومتر و رادارهای سه بعدی بینا نیز عمق کشف ما را در مرزها افزایش می‌دهد، همچنین تولید سامانه موشکی برد متوسط مرصاد و ۱۵ خرداد از دیگر اقدامات پدافند هوایی است.

فرمانده پدافند هوایی شهید نصر اصفهانی با بیان اینکه همه این سامانه‌ها باید در قالب یک شبکه فرماندهی بومی تحت هدایت عملیاتی قرار بگیرد گفت: شبکه یکپارچه‌ای که در کشور بومی‌سازی شده است، سامانه‌ای است به نام پیامبر اعظم که در حال حاضر در کشور مستقر است، همچنین سامانه‌های موشکی پدافند هوایی به موشک‌های صیاد ۳ تجهیز شده و از سامانه‌های راداری و کمک ناوبری ناصر ۴۰ و معین ۴۰ و از سامانه موشکی برد بلند باور ۳۷۳ رونمایی شده که جمهوری اسلامی را به باشگاه کشورهای دارای سامانه برد بلند با بیش از ۳۰۴ کیلومتر تجهیز کرده است.

لایه‌های سیستم‌های دفاع موشکی ایران

سامانه باور ۳۷۳، دوربردترین سامانه دفاع موشکی پدافند هوایی است که موشک‌های صیاد ،۲، ۳ و ۴ موشک‌های مورد استفاده در این سامانه هستند و می‌توانند اهداف مشخص شده را در ارتفاع ۳۲ کیلومتری و برد ۳۰۶ کیلومتری منهدم کنند، علاوه‌بر این رادار بهینه شده این سامانه می‌تواند هم‌زمان ۳۰۰ هدف را در فاصله بیش از ۴۵۰ کیلومتری کشف کرده و برد رادار ردگیری این سامانه به ۴۰۵ کیلومتر ارتقا یافته است.

پدافند هوایی کشورمان طیف گسترده‌ای از سیستم‌های دفاع موشکی را به کار می‌گیرد که از مجموعه‌ای از موشک‌ها برای ایجاد لایه‌های دفاعی در پشت سامانه‌های دوربرد (همچون باور ۳۷۳) استفاده می‌کنند.

چندین سامانه پدافندی میان‌برد از جمله آرمان، سوم خرداد و ۱۵ خرداد می‌توانند از آسمان ایران در برابر اهدافی تا برد ۲۰۰ کیلومتر (۱۲۴ مایل) در ارتفاعات مختلف دفاع کنند.

آرمان که در نوامبر ۲۰۲۲ رونمایی شد، در پشت کامیون‌های نظامی نصب شده و در عرض سه دقیقه آماده استقرار است. توانایی در کشف اهداف مدنظر در ۱۸۰ کیلومتری، قابلیت رهگیری اهداف تا فاصله ۱۶۰ کیلومتری، دارای توانایی در پوشش ۳۶۰ درجه‌ای و درگیری به‌صورت هم‌زمان با شش هدف مختلف از جمله ویژگی‌های این سامانه موشکی است که برای مبارزه با موشک‌های بالستیک تاکتیکی که برای استفاده در میدان جنگ در کمتر از ۳۰۰ کیلومتر (۱۸۶ مایل) طراحی شده‌اند، به کار می‌رود.

تهدیدهای ورودی به آسمان ایران که موفق به دور زدن سامانه‌های میان‌برد می‌شوند، با سامانه‌های کوتاه‌برد ایرانی از جمله آذرخش، مجید و زوبین مواجه خواهند شد.

سامانه آذرخش که هم‌زمان با آرمان رونمایی شد، سامانه فشرده‌ای است که برای درگیری در ارتفاع پایین برای مقابله با تهدیداتی همچون پهپادها و کوادکوپترها طراحی شده است و می‌تواند اهداف را در برد ۵۰ کیلومتری با یک ردیاب نوری تعقیب کند و اهداف را تا ۲۵ کیلومتر شناسایی کند.

سامانه موشکی بردکوتاه زوبین نیز با قابلیت تاکتیکی و تحرک بسیار بالا و قابلیت دفاع ۳۶۰ درجه، می‌تواند ۱۰۰ هدف را کشف و با استفاده از موشک‌های عمود پرتاب خود، به صورت هم‌زمان با هشت هدف درگیر شود. برد کشف رادار این سامانه برای کشف انواع اهداف با سطح مقطع راداری کم و متوسط، ۳۰ کیلومتر و برد درگیری آن با اهداف متخاصم ۲۰ کیلومتر است.

لازم به ذکر است که چندین سامانه دفاع موشکی کشور می‌توانند به صورت عمودی پرتاب شوند که انعطاف‌پذیری و فضای بیشتری را ارائه می‌دهد و به این معنی است که می‌توانند روی کشتی‌های جنگی نیز مستقر شوند.

از سامانه پیامبر اعظم چه میدانیم؟

پیامبر اعظم (ص) یک سامانه مبتنی‌بر دانش ایرانی است که مرکز عملیات منطقه‌ای برای سامانه‌های یکپارچه پدافندی محسوب می‌شود و همه رادارها، سامانه‌های پدافندی و موشکی را به هم متصل می‌کند و می‌تواند به صورت هوشمند تصمیم‌گیری کند. درواقع همه ابزارها، سامانه‌ها، جنگنده‌ها، موشک‌ها و دیده‌بان‌های پدافند هوایی کشور از سامانه پیامبر اعظم دستور می‌گیرند که این کنترل واحد سبب افزایش دقت و سرعت پاسخ‌دهی به تهدیدات گوناگون می‌شود.

نکته جالب توجه این است که تمام نرم‌افزارها و اجزای سامانه هوشمند فرماندهی و کنترل پدافند پیامبر اعظم به دست دانشمندان ایرانی طراحی و ساخته شده است.

به گفته امیر سرتیپ الهامی، جانشین نیروی پدافند هوایی ارتش، در حال حاضر سامانه پیامبر اعظم (ص) به‌روزترین، گسترده‌ترین و پویاترین شبکه فرماندهی و کنترل در کل کشور است.

به گفته وی موضوع ارتقای این سامانه نیز در دستور کار است و قرار است به‌زودی خبرهای خوبی در این حوزه به اطلاع مردم برسد.