به گزارش پردیسان آنلاین، کشت سبزیجات گلخانه‌ای به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تولید محصولات کشاورزی، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی، بهبود بهره‌وری منابع، اشتغال‌زایی و توسعه صادرات غیرنفتی کشور ایفا می‌کند. با توجه به محدودیت منابع آبی، تغییرات اقلیمی و نیاز روزافزون به محصولات سالم و باکیفیت، توسعه گلخانه‌ها به ویژه در زمینه سبزیجات، از اولویت‌های راهبردی بخش کشاورزی ایران است.
طبق آمار رسمی، سطح گلخانه‌های احداث‌شده و در حال احداث کشور در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۷ هزار هکتار بوده که از این میزان، ۱۳ هزار و ۹۴۸ هکتار به سبزی و صیفی اختصاص یافته و تولیدی معادل ۳.۱ میلیون تن محصول داشته است. پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۱۴۰۳ به ۳.۷ میلیون تن برسد. این توسعه علاوه بر تأمین نیاز داخلی، زمینه‌ساز افزایش صادرات و ارزآوری برای کشور شده است.
مزایای کشت گلخانه‌ای سبزیجات
۱. صرفه‌جویی در مصرف آب: گلخانه‌ها با کنترل دقیق شرایط محیطی و استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و هیدروپونیک، مصرف آب را نسبت به کشت سنتی تا ۹۰ درصد کاهش می‌دهند.
۲. افزایش بهره‌وری و تولید: امکان تولید چندین دوره در سال، افزایش عملکرد در واحد سطح و کاهش تلفات ناشی از تنش‌های محیطی از مهم‌ترین مزیت‌های کشت گلخانه‌ای است.
۳. تولید محصول سالم و استاندارد: کنترل دقیق تغذیه، آفات و بیماری‌ها و امکان تولید محصولات ارگانیک و بدون سموم شیمیایی، سلامت مصرف‌کننده را تضمین می‌کند.
۴. اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی: هر هکتار گلخانه حدود ۱۰ نفر اشتغال مستقیم و تا دو برابر این عدد اشتغال غیرمستقیم ایجاد می‌کند.
۵. امکان صادرات و ارزآوری: تولید محصولات با کیفیت و مطابق استانداردهای جهانی، فرصت مناسبی برای حضور در بازارهای هدف صادراتی فراهم می‌کند.
روش‌های کشت سبزیجات گلخانه‌ای
۱. کشت خاکی: در این روش، سبزیجات در بستر خاک گلخانه کشت می‌شوند. مدیریت دقیق خاک، کوددهی و آبیاری اهمیت زیادی دارد.
۲. کشت هیدروپونیک: در این سیستم، گیاهان بدون خاک و با استفاده از محلول‌های غذایی رشد می‌کنند. این روش باعث افزایش بهره‌وری آب، کنترل بهتر عناصر غذایی و کاهش بیماری‌های خاکزاد می‌شود.
۳. کشت آکواپونیک: ترکیبی از پرورش ماهی و سبزیجات است که مواد زائد ماهی‌ها به عنوان کود برای گیاهان استفاده می‌شود.
شرایط محیطی و فنی مورد نیاز
-دما: اکثر سبزیجات گلخانه‌ای در دمای ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد بهترین رشد را دارند.
-رطوبت: رطوبت نسبی ۶۰ تا ۷۰ درصد برای رشد مطلوب توصیه می‌شود.
-نور: تأمین نور کافی با استفاده از نور طبیعی یا لامپ‌های مخصوص رشد گیاه ضروری است.
-تهویه: تهویه مناسب برای کنترل دما، رطوبت و جلوگیری از بیماری‌ها اهمیت دارد.
-بستر کشت: بسته به نوع کشت (خاکی یا هیدروپونیک)، بستر باید عاری از آلودگی و دارای زهکشی مناسب باشد.
تجهیزات و سازه‌های گلخانه‌ای
-سازه گلخانه: از فلز یا پلاستیک مقاوم ساخته می‌شود و پوشش آن از پلی‌اتیلن یا پلی‌کربنات است.
-سیستم گرمایش و سرمایش: برای تنظیم دما در فصول مختلف استفاده می‌شود.
-سیستم آبیاری قطره‌ای یا مه‌پاش: جهت مدیریت بهینه آب و تغذیه گیاهان.
-سیستم کنترل هوشمند: برای پایش و تنظیم خودکار دما، رطوبت، نور و آبیاری.
کشت گلخانه‌ای سبزیجات به دلیل بهره‌وری بالا و امکان تولید خارج از فصل، سودآوری مناسبی دارد. هر هکتار گلخانه علاوه بر اشتغال‌زایی مستقیم، به صورت غیرمستقیم نیز فرصت‌های شغلی در حوزه‌های حمل‌ونقل، بسته‌بندی و صادرات ایجاد می‌کند. همچنین با توجه به رشد جمعیت و نیاز به محصولات تازه و سالم، بازار مصرف داخلی و خارجی رو به گسترش است.
برنامه‌ریزی برای افزایش سطح زیر کشت گلخانه‌ای تا سال ۱۴۰۸ به حدود ۵۰ هزار هکتار، توسعه فناوری‌های نوین، ارتقا دانش فنی کشاورزان و حمایت‌های دولتی از جمله تسهیلات مالی و بیمه‌ای، آینده روشنی را برای این صنعت ترسیم می‌کند. توجه به بازارهای صادراتی، تولید محصولات سالم و ارگانیک و استفاده از انرژی‌های پاک از دیگر محورهای توسعه پایدار در این حوزه است.
به گزارش پردیسان آنلاین، کشت سبزیجات گلخانه‌ای با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، مدیریت بهینه منابع و توجه به استانداردهای جهانی، می‌تواند سهم بسزایی در تأمین امنیت غذایی، اشتغال‌زایی، توسعه صادرات و حفظ منابع طبیعی کشور داشته باشد. رفع چالش‌های موجود و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و آموزش نیروی انسانی، مسیر توسعه پایدار این صنعت را هموار خواهد کرد
