آنچنان که لااقل در یکی از دیدگاه های مشهور در تحلیل اثرات کرونا بر زندگی بشری گفته می شود، الگوهای زیست انسانی را می توان به دو بخش الگوهای پیشاکرونا و الگوهای پساکرونا، تفکیک کرد.

یکی از کلان ترینِ این الگوها را باید در لایه «حکمرانی پساکرونایی» شناسایی و تحلیل کرد. از آنجا که در ادبیات اجتماعی، آنتی ویروس کرونا، فاصله گزینی ها در مناسبات انسانی و اجتماعی تعریف شده است، لذا نگارنده بر آن است که مبتنی بر رویکرد تمدنی و با عاریه گرفتن از تعاریف مبتنی بر تنظیم گری، حکمرانی را تنظیم مناسبات انسانی در سه عرصه ی؛ مناسبات مردم-مردم، مناسبات مردم-کارگزار و مناسبات بین حاکمیتی (حکومت-حکومت) در نظر بگیرد.

– تحولات فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی، حداقل در دو دهه اخیر، تغییرات مهمی را در نظام واره های اجتماعی و روابط فردی و خانوادگی به وجود آورده و مراکز علمی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی را مسئله مند کرده است. به طوری که از یک سو؛ چالشهای نگران کننده ای مانند بروز هویتهای فردی و جمعی چندپاره، مخدوش شدن حریم خصوصی، در هم تنیدگی قلمروهای حاکمیتی و حادث شدن جنگها و منازعات امنیتی جدید، نمایان شده و از سویی دیگر، فرصتها و ظرفیتهای فراوانی نیز امیدآفرین شده اند، مانند ممکن شدن مبادلات فرهنگی گسترده، ظهور مشاغل، صنایع و عوامل اقتصادی جدید، افزایش شفافیت در رفتارهای حاکمیتی، افزایش سریع پیشرفتهای علمی و فناورانه و …

– چنانچه شرایط پساکرونایی زیست بشری را در تحولات ارتباطی و اطلاعاتی بر بستر فضای مجازی، ضرب کنیم، چهارخانه ای مشتمل بر تهدیدانگاری مطلق، تهدیدانگاری نسبی، فرصت انگاری نسبی و فرصت انگاری مطلق را پیش رو خواهیم داشت و ایستادن در هریک از این موقعیتها، پذیرفتن الگوی خاصی از حکمرانی پساکرونایی است.

 روشن است که خوش بینی مطلق، حکمرانی تجاهلی و بدبینی مطلق هم حکمرانی تغافلی را در پی دارد. در این میان، شایسته است مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی و دستگاه های کارگزاری، به الگوی حکمرانی تمدنی بیاندیشند. که در آن نه باید نسبت به تهدیدهای فضای مجازی در شرایط پساکرونایی جهل ورزید و نه باید از فرصتهای فضای مجازی در شرایط پساکرونایی غفلت کرده و آن را سیاه چاله نامید.

– راهبرد تمدنی مطلوب برای این منظور را باید بر محور آیه ۶۰ سوره مبارکه انفال جستجو کرد. و آن این که باید راهبرد قوی شدن در فضای مجازی را پی گرفت. نکته جالب این که همانطور که علامه در المیزان اشاره کرده اند، خطاب قوی شدن در این آیه، به همه افراد جامعه است. بنابراین لازم است با تمهید زیرساختهای قوی و نیز ارتقای سواد زیست مجازی، موازنه نقش مردم و دولت را میسر ساخت تا زمینه دفع تهدید دشمن در این بستر فراهم شود. همان خط مشی درستی که سبب خوش درخشیدن مردم و کارگزاران در ایام کرونایی در ایران اسلامی شد. تبیین تفصیلی این راهبرد، نیازمند مجال دیگری است.