حمیدرضا باقری نویسنده اثر در مجموعه «حیات روح خدا» تلاش کرده است تا زندگی حضرت امام (ره)، اعم از ابعاد فردی و اجتماعی، سیاسی و عبادی، علمی و عملی را از دل خاطرات و نوشته‌های به‌جا مانده از ایشان استخراج و بر اساس محوز زمان به صورتی جامع با ترسیم بستر تاریخی تنظیم کند و پیش‌روی مخاطبان قرار دهد.

این مجموعه در چهار بازه دوره طلبگی و جوانی حضرت امام از ۱۲۸۱ تا ۱۳۱۶ (۳۵ سالگی ایشان)؛ دوره میان‌سالی و استادی ایشان از ۱۳۱۶ تا ۱۳۴۰ (۵۹ سالگی ایشان)؛ دوره مبارزه و قیام از ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ (۷۶ سالگی ایشان) و دوره رهبری انقلاب تا ۱۳۶۸ (۸۷ سالگی) تنظیم شده که جلد اول و دوم آن با عنوان‌ها «آقا روح الله» و «حاج آقا روح الله» از اینجا و اینجا در دسترس است.

جلد دوم و سوم از مجموعه حیات روح خدا به بازه رحلت حاج شیخ عبدالکریم تا رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی می‌پردازد؛ بازه‌ای که می‌توان از آن به دوره استادی حضرت امام راحل در حوزه علمیه تعبیر کرد.

بیشتر توجه و تأکید نویسنده در  جلد دوم «حاج آقا روح الله»‌ بر ابعاد شخصی مشی و سیره امام خمینی (ره) در آن برهه بوده است؛ هرچند به وقایعی که در محیط حوزه و جامعه اتفاق می‌افتاده‌اند نیز می‌پردازد؛ «لله» بخش دوم از روایت دوران استادی امام خمینی (ره) در زمانه زعامت آیت‌الله بروجردی است. دوره‌ای که به خودی خود در برگیرنده اتفاقات ویژه‌ای است.

از ویژگی‌های اصلی کتاب علاوه بر ذکر جزئیات حوادث تاریخی، حفظ و تقویت ایده کلان و یکپارچه آن است؛ روایت تاریخ با محوریت زعیم و رعایت پیچیدگی‌های عالم واقع و پرهیز از ارائه انتزاعی. دقت در حفظ توالیِ تاریخی این اثر در عین رعایت به هم‌پیوستگی موضوعات باعث شده تا خواننده در صورت همراهی با متن، تصوری راهبردی از مشی امام پیدا کند.

مخاطب اثر در کتاب «لله»‌ همراه با حضرت امام به یکی از نهضت‌های بزرگ تاریخ معاصر ایران گام می‌نهد، فراز و فرودها و تجربیات این نهضت را تجربه می‌کند، با مواضع مختلف حضرت امام (ره)، آیت‌الله بروجردی (ره) و دیگر شخصیت‌های تاریخی این دوره آشنا می‌شود و در باب چرایی آنها کندوکاو خواهد داشت.

توجه به سیره و عملکرد حضرت امام راحل در این دوره در نقش یکی از خواص جامعه که در عرصه فکری و سیاسی حوزه و جامعه ایرانی تأثیرات مهمی داشته‌اند، متأسفانه مغفول مانده است. دوره‌ای که شخصیت و تفکر ایشان تکوّن یافته و اولین محصولات علمی و تربیتی ایشان در آن تولید می‌شود و گام در عرصه کنش‌های سیاسی و اجتماعی با رویکردی ممتاز و از جنس خود می‌گذارند.

تلاش‌های نه‌چندان موفق حضرت امام (ره) و اطرافیان ایشان برای انجام اصلاحات در حوزه علمیه و مبارزه با متحجّران و نیز بررسی اقدامات جمعیت فدائیان اسلام و در آخر شهادت رهبر بزرگ این جمعیت شهید نواب صفوی، از بخش‌های خواندنی و درس‌آموز این دوره به خصوص درباره نحوه تعامل جریان تحول‌خواه با زعیم حوزه است.

همچنین در این دوره اقدامات مهم فرهنگی و مدیریت بسیار پیچیده آیت‌الله بروجردی در دوران تقیه برای ارتقاء دیانت مردم و قدرت روحانیت و نیز شکل‌گیری بستری مناسب برای تحقق قیام و تشکیل حکومت اسلامی مرور می‌شود.

فصل نخست کتاب «قیام لِلنّفت» نام دارد. این فصل، آغاز بررسی یکی از نهضت‌های بزرگ تاریخ معاصر ایران است. آغاز مبارزات ملی شدن صنعت نفت، اعدام انقلابی هژیر، مخالفت با تشییع جناه رضاخان در قم، بازگشت آیت‌الله کاشانی و ملی شدن صنعت نفت و انتشار جزوه حکومت اسلامی فدائیان از موضوعات مورد بررسی این فصل به شمار می‌رود.

فصل دوم با عنوان «اینها باطنش یک چیز دیگر می‌شود» به اتفاقات منتهی به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می‌پردازد و در خلال آن، درس‌هایی که حاج‌آقا روح الله از دومین قیام بزرگ تاریخ معاصر ایران آموختند، روشن خواهد شد. در مباحث پیش‌رو تا جای امکان، خطوط اصلی نهضت نفت در مقایسه با انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا با تجربیات حاج‌آقا روح الله در این دوره شریک گردیم.

در کنار سکوت حوزه قم و زعیم عالی‌قدرش درباره تلاطمات نهضت نفت، اتفاقات دیگری در دل سازمان روحانیت در حال رخ دادن بود. حاج‌آقا روح‌ الله و جمعی از علما و طلاب روشن‌بین، از مدت‌ها پیش به لزوم اصلاحات نهادی حوزه‌های علمیه که پایگاه تحولات اجتماعی متأثر از دین است، توجه داشتند. نویسنده اثر در فصل سوم با نام «اصلاح حوزه»،‌ نقاط شروع، نقاط بحران و نیز نحوه تعامل جریان تحول‌خواه با زعیم حوزه را مورد بررسی قرار می‌دهد.

فصل چهارم اثر با عنوان «خودشان سیاسی شدند» نیز مانند فصل دوم به بررسی اتفاقات منتهی به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می‌پردازد.

«شاه از خودش اختیاری ندارد» عنوان فصل پنجم کتاب است. دوره دوم مبارزه با بهائیان، صحنه‌گردانی آمریکا در ایران بعد از کودتا و ساواک از موضوعات مهم این فصل است که خواننده را با چگونگی تشکیل انجمن حجتیه، طرح تشکیل ساواک، آموزش نیروهای ساواک توسط آمریکا و اسرائیل و موضع ساواک در مقابل حوزه آشنا می‌کند.

فصل ششم کتاب با نام «گام‌های مهم فرهنگی» مروری بر اقدامات فرهنگی بخشی از جریان اسلامی آن دوره دارد؛ تشکیل مدارس اسلامی، وحدت جریان دانشجویی در مبارزه و جریان ادبی حاکم بر کشور، تلاش برای ایجاد وحدت حوزه و دانشگاه، رشد نویسندگی طلاب و مقابله با شبهات روز و مطبوعات دینی در دهه ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰ جدی‌ترین کنش فرهنگی جریان مذهبی در این دوره زمانی هستند.

مخاطب اثر در فصل هفتم با عنوان «اعدام نواب» خواهد دانست که اگرچه فدائیان با روش خاص خود به کنشگری سیاسی ادامه دادند و به‌ تبع آن، به تروری دیگر دست زدند و اعضای اصلی آن دستگیر و محکوم به اعدام شدند، اما فارغ از ارزشمند بودن نفس ورود اسلامی و مخلصانه فدائیان به عرصه سیاست، مدل و راهبرد کلان و نیز نتیجه رفتار سیاسی‌شان، قابل تأمل و نقد است.

توسعه حوزه و رشد شبکه روحانیت انقلابی، فضای باز سیاسی در سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹، تقابل آیت‌الله بروجردی و شاه در آخرین سال‌های زعامت و وفات آیت‌الله بروجردی از موضوعات مطرح شده در فصل هشتم اثر با عنوان «من چه احتیاجی به شاه دارم؟» است. در این فصل برای فهم نسبت مردم با انقلاب اسلامی، مجموعه کنش‌های جامعه و نهاد مذهبی کشور در امر دین در دهه ۳۰ مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کتاب «لله؛ بررسی دوره میان‌سالی و پیش از قیام امام خمینی(ره)» تألیف حمیدرضا باقری در قطع رقعی، ۳۷۱ صفحه و شمارگان ۱۰۰۰ نسخه به همت پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شده است.

علاقمندان جهت تهیه تهیه اثر از فروشگاه اینترنتی پژوهشکده به نشانی اینجا مراجعه کنند.