به گزارش پردیسان آنلاین، با افزایش تقاضا برای انرژی و محدودیت‌های تولید داخلی کمبود گازوئیل به یکی از چالش‌های اساسی ایران در حوزه انرژی تبدیل شده است.

گازوئیل به عنوان یکی از سوخت‌های مهم در بخش‌های مختلف صنعتی و حمل‌ونقل نقش حیاتی در توسعه اقتصادی کشور دارد، با این حال ظرفیت محدود پالایشگاه‌ها و افزایش تقاضا کشور را با مشکل کمبود گازوئیل مواجه کرده است، این کمبود نه تنها بر عملکرد صنایع تأثیر می‌گذارد، بلکه مشکلاتی را نیز در بخش حمل‌ونقل برای کامیون‌ها و وسایل نقلیه سنگین ایجاد کرده است، بنابراین ضروری است، تا با استفاده از راهکارهای نوآورانه و سیاست‌های کارآمد، به مدیریت و کاهش مصرف گازوئیل بپردازیم.

حال راهکارهایی همچون توسعه و افزایش استفاده از حمل‌ونقل ریلی، تحقیق و توسعه سوخت‌های جایگزین، بهبود بهره‌وری و کیفیت سوخت، افزایش کیفیت گازوئیل و بهینه‌سازی فرآیندهای مصرف سوخت در خودروها و ماشین‌آلات صنعتی می‌تواند به کاهش مصرف کمک کند، استفاده از تکنولوژی‌های جدید و بهبود روش‌های احتراق بهره‌وری سوخت را افزایش داده و مصرف را کاهش می‌دهد؛ ترویج فرهنگ مصرف بهینه انرژی، سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های جدید و اصلاح قیمت‌گذاری و سیاست‌های مالی، اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری سوخت و تعیین قیمت‌های منطقی و عادلانه برای گازوئیل می‌تواند انگیزه برای کاهش مصرف و استفاده بهینه از سوخت را افزایش دهد، همچنین ارائه مشوق‌های مالی و تسهیلات برای صنایع و شرکت‌ها که به استفاده از سوخت‌های جایگزین و تکنولوژی‌های نوین می‌پردازند، می‌تواند مؤثر باشد؛ تمامی موارد گفته شده برای جبران و یا تأمین گازوئیل پیشنهاد می‌شود.

تولید گازوئیل در ایران و ناترازی مصرف و تولید

هاشم اورعی، استاد تمام دانشگاه شریف و رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: بیشترین مصرف گازوئیل کشور با اختلاف بسیاری در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای است، به طور متوسط روزانه حدود ۱۱۰ میلیون لیتر گازوئیل در سطح کشور توزیع می‌شود، و این عدد نشان‌دهنده مصرف پیش‌بینی‌شده است، اما در واقعیت مصرف واقعی با این آمار فاصله دارد، حال علت این تفاوت قاچاق گازوئیل است که رقم‌های متفاوتی برای آن ذکر می‌شود، برخی تخمین‌ها نشان دهند آن است که روزانه بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر گازوئیل قاچاق می‌شود، این مسئله به دلیل تفاوت شدید قیمت‌ها در ایران و کشورهای همسایه همچون افغانستان است، که گازوئیل در پمپ‌های ایران با قیمتی بسیار پایین‌تر از همسایگان عرضه می‌شود، حال این اختلاف قیمت خود انگیزه‌ای برای قاچاق ایجاد کرده است.

وی می‌افزاید: تولید گازوئیل در ایران در بهترین حالت به ۱۱۰ میلیون لیتر در روز می‌رسد، اما به طور متوسط تولید روزانه حدود ۱۰۵ میلیون لیتر است، و این بدان معنا است که ایران به طور متوسط باید ۵ میلیون لیتر گازوئیل وارد کند، اما مشکل اصلی در ناترازی تولید و مصرف است که این ناترازی هر ساله فزاینده می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که در سال آینده، تقاضا برای گازوئیل بین ۵ تا ۱۰ میلیون لیتر افزایش یابد، اما تولید به هیچ وجه توانایی پاسخگویی به این افزایش را ندارد. حتی اگر پالایشگاه‌ها بخواهند تولید خود را افزایش دهند، ظرفیت خالی ندارند و به جای آن، تولید گازوئیل از سایر محصولات بیشتر صادراتی خواهد بود.

تأثیر سیاست‌های دولت بر مصرف و توزیع گازوئیل

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران تصریح می‌کند: پیش‌بینی می‌شود در سال آینده تقاضا برای گازوئیل بین ۵ تا ۱۰ میلیون لیتر افزایش یابد، اما تولید به هیچ وجه توانایی پاسخگویی به این افزایش را ندارد، حتی اگر پالایشگاه‌ها بخواهند تولید خود را افزایش دهند ظرفیت خالی ندارند و جایگزین آن تولید گازوئیل از سایر محصولات بیشتر صادراتی خواهد بود.

اورعی خاطرنشان می‌کند: با توجه به آنکه در بخش تقاضا میزان افزایش مصرف پیش‌بینی شده است، وضعیت ناترازی بدتر خواهد شد، اما در بخش تولید هیچ چشم‌انداز مثبتی برای افزایش تولید وجود ندارد، بنابراین اگر در سال‌های آینده هم تصمیمات مناسبی گرفته نشود وضعیت به مراتب بدتر از سال‌های قبل خواهد شد.

وی ادامه می‌دهد: یکی از مشکلات اساسی در این زمینه سیاست‌های نادرست دولت است، که گازوئیل را به یک کالای دولتی و ابزار سیاسی تبدیل کرده است، در حال حاضر دولت به جای اینکه اجازه دهد بازار قیمت گازوئیل را تعیین کند، این کار را به دست می‌گیرد، که خود موجب ایجاد اختلال در توزیع و مصرف می‌شود، در نتیجه زمانی که قیمت‌ها ثابت می‌ماند، گازوئیل به یک کالا با ارزش کم تبدیل می‌شود و این خود موجب هدر رفت منابع می‌شود.

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران عنوان می‌کند: به گفته کارشناسان اولین اقدام لازم این است که دولت با صراحت اعلام کند که این سیاست غلط است و باید اصلاح شود؛ دولت باید خود را از مسیر کنونی کنار بکشد و مسئولیت‌های اقتصادی را به بازار بسپارد، خصوصی‌سازی یکی از راه‌حل‌هایی است که باید در کنار آزادسازی قیمت‌ها انجام شود، همچنین دولت باید به تدریج اجازه دهد تا بازار آزاد، قیمت‌ها را تعیین کند و این کار را به طور مرحله‌ای انجام دهد، برای مثال قیمت گازوئیل باید به تدریج هر سال ۱۰ تا ۲۰ درصد بالاتر از نرخ تورم افزایش پیدا کند تا در نهایت قیمت واقعی آن محقق شود، این کار ممکن است برای برخی افراد مشکل‌ساز باشد، اما دولت باید از قشر آسیب‌پذیر حمایت کند.

ضرورت توسعه شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی

اورعی می‌گوید: برای بهینه‌سازی مصرف باید به طور همزمان به توسعه شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی توجه شود، چرا که ایران به دلیل وسعت و شرایط جغرافیایی خاص خود به سیستم حمل‌ونقل ریلی نیاز مبرم دارد، اما این بخش تاکنون مغفول مانده است، در کنار آن بهسازی شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای به خصوص کامیون‌ها و دیگر وسایل نقلیه باید در اولویت قرار گیرد، در این راستا توسعه سیستم ریلی برای بار و بهسازی حمل‌ونقل جاده‌ای ضروری است، و تمامی این اقدامات باید به صورت همزمان انجام شود تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

وی متذکر می‌شود: این مسائل قابل اصلاح هستند، اما نیاز به یک برنامه پنج‌ساله و عزم ملی دارند، دولت باید برنامه‌ریزی دقیقی انجام دهد تا وضعیت روز به روز بدتر نشود و روند به سمت بهبود حرکت کند.

به گزارش پردیسان آنلاین، کمبود گازوئیل در ایران یکی از چالش‌های جدی است که صنایع و حمل‌ونقل کشور را تحت تأثیر قرار داده است، با توجه به مصرف روزانه حدود ۱۱۰ میلیون لیتر گازوئیل در سطح کشور ناترازی میان تولید و مصرف به دلیل قاچاق سوخت و تفاوت قیمت‌ها با کشورهای همسایه یکی از عوامل اصلی این مشکل است.

تولید روزانه گازوئیل در ایران در بهترین حالت به ۱۱۰ میلیون لیتر می‌رسد، اما به طور متوسط تولید حدود ۱۰۵ میلیون لیتر است که این موضوع نشان‌دهنده نیاز به واردات و ناترازی تولید و مصرف است، حال برای حل این مشکل توسعه حمل‌ونقل ریلی به عنوان یک راه‌حل مهم و ضروری مطرح می‌شود.

حمل‌ونقل ریلی می‌تواند به کاهش مصرف گازوئیل در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای کمک کند و از سوی دیگر توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی نیز می‌تواند نقش مؤثری در کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی ایفا کند، استفاده از سوخت‌های جایگزین، بهبود بهره‌وری و کیفیت سوخت و اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به کاهش مصرف گازوئیل کمک کنند. دولت باید با تدوین سیاست‌های مناسب و آزادسازی قیمت‌ها از هدر رفت منابع جلوگیری کرده و بازار را به سمت مصرف بهینه سوخت هدایت کند.

در نهایت، برای بهبود وضعیت مصرف گازوئیل در ایران نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و عزم ملی وجود دارد؛ برنامه‌های پنج‌ساله و همکاری بین دولت و بخش خصوصی می‌تواند به دستیابی به اهداف اقتصادی و کاهش وابستگی به واردات سوخت کمک کند، توجه به توسعه و بهسازی سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی به همراه فرهنگ‌سازی مصرف بهینه انرژی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به کاهش مصرف گازوئیل و بهبود وضعیت انرژی کشور کمک کنند.