به گزارش پردیسان آنلاین؛ از سلسله یادداشت های چالش‌های نظام اداری در ایران و راهکارهای تحول در آن دو قسمت تقدیم خوانندگان گردیده است که سومین یادداشت تقدیم می گردد.
۱. دوره شاهزاده عباس‌میرزا (نایب‌السلطنه)
در اوایل قرن نوزدهم میلادی، عباس‌میرزا (فرزند فتحعلی‌شاه قاجار و نایب‌السلطنه ایران) همزمان با جنگ‌های ایران و روسیه در آذربایجان، عهده‌دار امور کشور بود. این جنگ‌ها با انعقاد عهدنامه گلستان به شکست ایران و جدایی بخشی از سرزمین‌های آن انجامید. از آنجا که این صلح نتوانست اختلافات ایران و روسیه را به‌طور نهایی حل‌وفصل کند، در سال ۱۲۴۳ قمری، معاهده ترکمن‌چای منعقد شد که به موجب آن، بخش دیگری از خاک ایران جدا شد.
در این شرایط بحرانی، عباس‌میرزا اصلاح نظام اداری را به‌عنوان بخشی از سیاست‌های خود در دستور کار قرار داد. وی تلاش کرد تا با گذار از دیوان‌سالاری سنتی به نظام سلطنتی و دیوان‌سالاری مدرن، تحولی در ساختار اداری ایران ایجاد کند. از جمله اقدامات او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– تأسیس وزارتخانه‌های چهارگانه و واگذاری امور به چهار وزیر؛
– اجرای تحول در نظام مالیاتی به دلیل تخلفات گسترده در این حوزه؛
– اعزام دانشجو به اروپا برای یادگیری علوم و فنون جدید؛
– پایه‌ریزی نوسازی نظامی.
با این حال، این اصلاحات به‌دلیل موانع متعدد به‌طور کامل به ثمر ننشست و عباس‌میرزا به اصلاح‌گری ناکام در تاریخ قاجار معروف شد.
عبداله جلالی
کارشناس ارشد مدیریت
