به گفته مسوولان و کارشناسان تولید پسماند در کشور تا پیش از همه گیری بیماری کرونا نیز بیش از دیگر کشورها بود اما با شیوع این بیماری میزان پسماندهای تولیدی بیمارستان‌ها روند صعودی پیدا کرد.

به گفته برخی از این افراد نباید پسماندهای عفونی و بیمارستانی به صورت عادی دفع شود و باید پروتکل‌های مصوب در این زمینه رعایت شود اما این روزها مرز بین پسماندهای کرونایی و عادی باریک تر از مو شده است.

جداسازی زباله های عادی و کرونایی

کویید- ۱۹،  ویروسی با ویژگی های خاص است. سرعت شیوع و ماندگاری بالای آن دو عاملی است که موجب نگرانی می شود و به همین دلیل باید برای کاهش تبعات آن اقداماتی انجام شود.

با توجه به این که دانستنی های علمی ما در مورد این ویروس کم و احتمال سرایت آن از طریق زباله ها نیز وجود دارد در مورد جداسازی پسماندهای کرونایی همه اتفاق نظر دارند اما این کار گویا در حرف آسانتر از عمل است.

یکی از شهروندان بجنوردی گفت: با وجود این که بسیاری از متولیان و کارشناسان استفاده از ماسک و دستکش و سپس دفع بهداشتی آن را به مردم توصیه می کنند اما در هر گوشه شهر  زباله های کرونایی مانند دستکش و ماسک دیده می شود که رها شده اند و خطر جمع آوری آن متوجه پاکبانان است.

رسول طالبخواه افزود: گفته می شود افرادی هستند که هیچ علامتی از بیماری کرونا ندارند اما ممکن است ناقل بیماری باشند پس همه ما و تک تک مردم ملزم به رعایت بهداشت فردی و اجتماعی هستند چه آن هایی که بیمارند و یا علایم بیماری را دارند و چه ناقلان بدون علامت که ممکن است ما شما و هر یک از اطرافیانمان باشیم.

سرنوشت پسماندهای بیمارستانی 

به گفته مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند بجنورد پسماندهای بیمارستانی در خود بیمارستان ها با دستگاه های اتوکلاو بی‌خطر می شوند و سپس سازمان مدیریت پسماند آن ها را جمع آوری و در ارتفاعات بابا موسی دفن می شوند.

روح الله عظیمی افزود: در شرایط فعلی تمامی زباله‌های عفونی و پسماندهای عادی بیمارستانی به صورت پسماند عفونی بیمارستانی دفن می‌شود.

وی با بیان این که پسماند مطب ها و کلینیک ها هم بی خطر سازی می شود گفت: با افزایش ۶۰۰ کیلویی پسماندهای بیمارستانی بعد از شیوع کرونا هم اکنون روزانه دو تن و نیم پسماند عادی سازی و در بابا موسی دفن می شود.

او افزود: وضعیت پسماند در بخش خانگی این گونه نیست و برخی افراد در مورد این زباله ها سهل انگاری می کنند و البته خانوده هایی که بیماران کرونایی دارند باید در دفع این زباله ها به صورت بهداشتی اهتمام داشته باشند.

وی افزود: شهروندان حتما باید ماسک، دستکش ها و سایر اقلام استفاده شده را در پلاستیک های جداگانه، گره زده و آن را در مخازن زباله بیندازند و با این اقدام کمک بزرگی به کادر بهداشت و درمان شهر و حفظ سلامت جامعه کنند.

در واقع باید ناوگان ویژه‌ای پسماندها را حمل کند و سپس به سایت دفع نهایی پسماند ببرد. یکی از روش‌های فرایند دفع نهایی پسماند، روش‌ دفن کردن است که باید اصول بهداشتی آن رعایت شود به این معنی که در جایی که کف آن دیواره‌های ایزوله باشد و شیرابه پسماند بیرون نزند و منتشر نشود و بعد روی آن آهک و مواد ضد عفونی کننده ریخته می‌شود و در نهایت دفن شود.

قرنطینه و پسماند

اما در این بین تکلیف پسماندهای خانگی بیماران کرونایی که از بیمارستان ها ترخیص شده اند و یا آن هایی که در خانه قرنطینه شده اند چیست؟

پزشکان پژوهشگران و افرادی که در زمینه ویروس کرونا تحقیق می کنند همه بر این نکته اتفاق نظر دارند که یکی از راه های انتقال ویروس از طریق زباله هایی است که بیماران کرونایی تولید می کنند و اگر این زباله ها به صورت جدا گانه و بهداشتی امحا نشود نمی توان به بهبود شرایط اپیدمی این بیماری امیدوار بود.

این در حالی است که افرادی نیز ناقل پنهان این ویروس هستند. یعنی این عده از مردم  علامتهای بالینی که دلیل داشتن این بیماری  باشد ندارند پس در این حال باید تلاش کنیم تا زباله کمتری تولید شود.

یک کارشناس محیط زیست خراسان شمالی در این مورد گفت: وقتی بیمار به بیمارستان مراجعه می‌کند، وسایلی که برای درمان او استفاده می‌شود آلوده خواهد شد و بیمارستان‌ها موظف هستند پسماندهای عفونی را که آلوده شدند در پلاستیک‌های زردرنگ قرار بدهند که مشخص شود پسماند عفونی است.

طیبه ایزانلو افزود: این موضوع جزو تکالیف قانونی است و فرقی نمی‌کند برای ویروس کرونا باشد یا برای هر ویروس دیگری و باید پروتکل آن از سوی بیمارستان‌ها رعایت شود.

وی گفت: بیمارستان‌ها موظفند که پسماندهای عفونی را در پلاستیک‌های زردرنگی قرار دهند که روی آنها برچسب دارد و این پسماندها را در محلی که در بیمارستان مشخص شده و دارای پروتکل خاص خود است، بی‌خطرسازی کنند.

این کارشناس محیط زیست در خراسان شمالی افزود: بی‌خطرسازی باید به یکی از روش‌های موجود در داخل بیمارستان انجام شود تا تمام عوامل بیماری‌زا از بین برود، در این صورت پسماند آماده انتقال به خارج از محیط بیمارستان می‌شود.

وی با بیان این که بعد از بی‌خطرسازی، انتقال پسماند باید از طریق ناوگان و سیستم ویژه صورت بگیرد و با سایر زباله‌ها مخلوط نشود خاطرنشان می کند: در واقع باید ناوگان ویژه‌ای پسماندها را حمل کند و سپس به سایت دفع نهایی پسماند ببرد.

وی گفت: یکی از روش‌های فرایند دفع نهایی پسماند، روش‌ دفن کردن است که باید اصول بهداشتی آن رعایت شود به این معنی که در جایی که کف آن دیواره‌های ایزوله باشد و شیرابه پسماند بیرون نزند و منتشر نشود و بعد روی آن آهک و مواد ضد عفونی کننده ریخته می‌شود و در نهایت دفن شود.

همه بیمارستان های ما مجهز به اتو کلاو هستند و زباله های عفونی را بیخطر سازی می کنند  اما در مورد زباله های خانگی نمی توان کاری انجام داد و در واقع بعد از ترخیص بیماران جمع آوری زباله های آن ها بر عهده و تکلیف ما نیست.  ایزانلو اظهار داشت: البته برای دفع پسماند، روش‌های دیگری هم از جمله سوزاندن وجود دارد اما در ایران بیشترین روش بر مبنای دفن پسماند است. بنابراین این مراحل باید انجام شود و اکنون در بیمارستان‌ها دستگاه‌های امحا زباله وجود دارد اما اینکه چقدر این پروسه کامل امجام شود یا نه نیاز به بررسی بیشتر دارد.

جداسازی زباله‌ بیماران کرونایی در منزل

وی در مورد پسماندهای بیماران کرونایی در منزل نیز گفت: پسماند این افراد را هم باید با روش هایی ممکن مانند استفاده موادی مانند وایتکس بی خطر کرد و معمولا این توضیحات به بیمارانی که ترخیص می شوند داده می شود اما نمی توان اطمینان داشت که خانواده ها به این توصیه ها عمل می کنند یا نه.

وی افزود: در شرایط فعلی اولویت اولویت با اجتناب از تولید است.

کیسه زباله قرمز برای مبتلایان به کرونا 

زباله های بیمارستانی با خودروهای مخصوص به محل دفن زباله حمل و بلافاصله دفن می شوند اما برای پسماند بقیه بیماران ترخیصی تصمیمی گرفته نشده و پروتکل بهداشتی نداریم.

در اصفهان برای جمع آوری پسماند افرادی که در خانه از بیماران کرونایی نگهداری می کنند، کیسه های زباله قرمز رنگ تهیه شده است که در اختیار این افراد قرار می گیرد.

در تبریز برروی کیسه های زباله خانگی نوشته می شود زباله کرونایی تا هنگام جمه آوری پاکبانان مراقبت بیشتری از خود داشته باشند و آن ها را جداگانه دفع کنند اما در بجنورد از این خبرها نیست.

رییس کمسیون عمران و زیست شهری شهرداری بجنورد نیز در این رابطه گفت: با وجود این که در شورای اسلامی شهر بجنورد پیشنهاد داده شد تا زباله های بیماران کرونایی که در خانه ها قرنطینه هستند جداگانه حمع آوری و در کیسه های مخصوص قرار داده شود اما با این کار موافقت نشد.

علی رضا باغجقی افزود: دلیل موافقت نشدن با این امر این بود که مبادا دیگران به این خانواده ها انگ بزنند و انگشت نما شوند.  

معاون خدمات شهری بجنورد نیز در این مورد گفت: زباله های بیمارستانی با خودروهای مخصوص به محل دفن زباله حمل و بلافاصله دفن می شوند اما برای بقیه بیماران ترخیصی تصمیمی گرفته نشده و پروتکل بهداشتی نداریم.

مهدی خاکشور افزود: به پاکبان ها از همان روزهای ابتدای شیوع کرونا هشدارهای لازم و تجهیزاتی مانند ماسک و دستکش داده شد اما نمی توان در مورد زباله ها کاری بیشتر از این انجام داد.

 وی زباله های خانگی را در شرایط حاضر شیوع ویروس کرونا حتی خطرناک تر از زباله های بیمارستانی دانست و گفت: زباله‌های بیمارستانی محدود بوده و بی خطرسازی می شوند و  این در حالی است که زباله های خانگی به مقدار زیاد تولید شده و ظرفیت بی خطرسازی تمامی آنها در سطح شهر بجنورد وجود ندارد.

در عین حال مدیر حال مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز از بی خطرسازی زباله های بیمارستانی خبر داد و گفت: همه بیمارستان های ما مجهز به اتو کلاو هستند و زباله های عفونی را بی خطرسازی می کنند  اما در مورد زباله های خانگی نمی توان کاری انجام داد و در واقع بعد از ترخیص بیماران جمع آوری زباله های آن ها بر عهده و تکلیف ما نیست.

علی رضا نوروزیان افزود: هنگام ترخیص این بیماران با آن ها و خانوده هایشان گفت و گو می کنیم و هشدارها و توصیه های لازم داده می شود و خانواده هایی که تمایل داشته باشند منازلشان گند زدایی می شود.

وی اظهار داشت: جمع آوری پسماند این افراد بعد از ترخیص به عهده ما نیست.

در حالی که اکنون کرونا به مشکل غالب در همه کشورها تبدیل شده پسماندهای کرونایی نیز معضلی است که نباید از نظر دور شود.

به گفته پژوهشگران این بیماری ابعاد ناشناخته ای دارد و در حالی که هنوز رفتار های این ویروس شناخته شده نیست باید در مورد پسماندهای خانگی دقت نطر و توجه بیشتری داشت تا بعدا موجب پشیمانی نشود و این در حالی است که اکنون دیگر نمی توان هیچ پسماندی را عادی تلقی کرد و باید همه پسماندها را کرونایی و خطرناک بدانیم و برای دفع بهداشتی آن ها با رعایت پروتکل ها چاره اندیشی شود.