به گزارش پردیسان آنلاین، کیومرث حیدری ظهر امروز – سه‌شنبه سوم مهر- در همایش ملی ناترازی صنعت برق و آینده اقتصاد ایران که در اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد، راه‌حل مسئله ناترازی انرژی را بیگانه با اندیشه‌ورزی مردم اصفهان ندانست و اظهار کرد: امیدوارم این مشکل با تولید اندیشه رفع شود زیرا مسئله انرژی به تنهایی مسئله کشور و حتی قابل حل شدن نیست بلکه فضایی بر اقتصاد سیاسی کشور حاکم است که تغییر آن نقطه شروع اتفاقاتی است که برای حل مسائل بخشی کشور باید به آن تکیه کرد.

وی نگاه جامع به ناترازی عرضه و تقاضای برق را ضروری عنوان کرد و ادامه داد: پیدا کردن تصویر درست مهم‌تر از هر اقدام هیجانی و رفتارهای احساسی است بنابراین باید نقطه آغاز حرکت را پیدا کنیم و راهکارهای سیاستی مهم را در دستور کار قرار دهیم.

مشاور وزیر نیرو با اشاره به وضعیت تولید و مصرف برق در ۵۲ هفته سال خاطرنشان کرد: شرایط بحرانی ما از یک بازه زمانی کوتاه شروع می‌شود و همسایه‌های خود را با تناسب درگیر می‌کند زیرا در طول هفته‌های سال ۱۶۵ ساعت وضعیت برق دشوار و ۷۵۰ ساعت وضعیت خیلی بد بوده تا اینکه به ایام پاییز می‌رسیم که فاصله بین اوج بار و زمان کم باری یا شرایط عادی شبکه است.

در شرایط عادی رقم قابل ملاحظه‌ای مازاد ظرفیت برق وجود دارد

حیدری ادامه داد: در شرایط عادی رقم قابل ملاحظه‌ای مازاد ظرفیت برق وجود دارد اما در بخشی از سال با کمبود روبه‌رو هستیم در صورتی که به تناسب این زمان کم، سرمایه گذاری و تأمین اتفاق بیفتد به معنای خواب سرمایه عظیمی در کشور است البته سرمایه‌گذاری برای این بخش لازم است نکات دیگری را مورد توجه قرار دهند.

وی با تاکید بر اینکه راه حل قطعی و نهایی برای جبران ناترازی، سرمایه‌گذاری بیشتر نیست، گفت: برق از دید یک صنعتگر می‌تواند جوانه یک فعالیت اقتصادی برای کشور باشد که در آینده کشور نقش کلیدی دارد. تا اواسط دهه ۹۰ مشکل ناترازی در کشور خیلی جدی نبود اما از این زمان ناترازی‌ها به شکل انفجاری در حال افزایش است و این روند ادامه دار خواهد بود زیرا وضعیت کنونی اوج بحران ناترازی برق نیست.

مشاور وزیر نیرو و عضو پژوهشگاه نیرو با تاکید بر اینکه بحران ناترازی هنوز به اوج نرسیده است، افزود: با توجه به ویژگی کمیابی برق در یک دوره زمانی اگر برق را کالای اقتصادی در نظر بگیریم، مرز باریکی بین نیاز و تقاضای افراد وجود دارد که مخدوش شدن آن زنگ خطر برای آن کالا است بر این اساس ناترازی رابطه عمیق با قیمت دارد و در این شرایط اثرگذاری فعالیت‌های فرهنگی وقتی قبل از اقدامات پایه‌ای اقتصادی انجام شود، به طور تقریبی بی‌اثر خواهد بود.

رابطه معنادار ناترازی با امنیت انرژی

حیدری با اشاره به رابطه معنادار ناترازی با امنیت انرژی تصریح کرد: عرصه امنیت انرژی به صورت مستمر و با قیمت مقرون به صرفه است بر این اساس امنیت عرضه انرژی الکتریکی در کشور ما به شدت در خطر است به ویژه در تابستان یک حادثه بسیار کوچک می‌تواند شبکه را دچار بلک اوت و فاجعه کند.

وی گذار انرژی را یکی دیگر از مباحث قابل توجه در این زمینه دانست و افزود: حرکت از سمت سوخت‌های فسیلی به غیر فسیلی در شرایطی که قرار است مسئله برق حل شود و با وضعیت جهانی نیز سازگار باشد ضروری خواهد بود.

عضو پژوهشگاه نیرو توضیح داد: اگر از سمت تقاضا به دلایل ناترازی انرژی نگاه کنیم، رشد تقاضا از منظر رفاه جامعه با رشد اقتصادی، نظام قیمت‌گذاری یا شیوه نادرست قیمت‌گذاری در بخش خانگی و تجاری همچنین تغییر اقلیم نقش مهمی در آن دارد و آنچه امروز درگیر آن هستیم بیشتر از این ناحیه بوده که در دوره‌های آینده نیز شاهد تشدید این موضوع خواهیم بود.

حیدری گفت: سال‌هایی که رشد اقتصادی زیاد بوده منجر به افزایش سرمایه گذاری در صنعت برق شده اما آمار رشد اقتصادی در سال‌های اخیر از سال ۹۰ تا ۱۴۰۰ سه بار منفی ثبت شده به این معنا که بخش صنعت به اندازه سال گذشته و حتی کمتر از آن به انرژی نیاز داشته است در حالی که با وجود سرمایه‌گذاری و رشد منفی اقتصادی با کمبود برق روبه‌رو شدیم که بخشی از آن اقتصاد زیرزمینی مثل رمز ارزها و بخش دیگر خطای سیاست‌گذاری هستند.

مشکلات یارانه‌ای شدن قیمت‌گذاری برق

وی با اشاره به مشکلات یارانه‌ای شدن قیمت‌گذاری برق گفت: ممکن است ارزش افزوده بخش ثبت شده کشور با بخش ثبت نشده یا زیرزمینی اختلاف داشته باشد از سوی دیگر نمودار قیمت برق در طول زمان نشان می‌دهد که مصرف کننده در سال ۵۷ به طور تقریبی به قیمت امروز ۱۰۶ تومان پرداخت می‌کرد و امروز ۱۷ تومان یعنی قیمت برق کاهش یافته در حالی که همین نمودار نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان قیمت برق را در چهارچوب مسئله مالیات تورمی پرداخت کرده‌اند.

مشاور وزیر نیرو تصریح کرد: شرکت توانیر از شبکه بانکی تسهیلاتی دریافت کرده که به شکل بدهی دولت به بانک مرکزی تبدیل شده و پایه پولی را تغییر داده در نتیجه تورم و کاهش قدرت خرید طبقه میانی و حقوق بگیران را به همراه داشته که مشمول مالیات تورمی شدند و به این ترتیب بهای برق غیرمستقیم پرداخت شده است.

میزان ضریب پیری نیروگاه‌های کشور

حیدری با اشاره به ضریب پیری نیروگاه‌های کشور افزود: یک سوم مولدهای نصب شده در نیروگاه‌ها بالای ۳۰ سال عمر دارند و به طور کلی اگر ۲۰ سال را مبنا قرار دهیم نزدیک به ۳۰ درصد ظرفیت‌های ما بالای ۲۰ سال عمر دارند که توان تولید آن کم می‌شود حتی اگر تعمیرات به موقع انجام نشده باشند مشمول این مشکل خواهند بود که در سمت عرضه موجب تأثیر منفی می‌شوند.

وی وجود ۱۳ هزار مگاوات نیروگاه برقابی را چالش دیگری برای صنعت برق بیان کرد و گفت: تغییر اقلیم و خشکسالی‌ها از یک سو و در اولویت بودن استفاده از آب برای مصارف دیگر در این نیروگاه‌ها از سوی دیگر باعث عدم اطمینان برای استفاده از این ظرفیت شده است که تأمین برق را با مشکل رو به رو می‌کند و این حجم از سرمایه‌گذاری در بخش برقابی و عدم اطمینان آن آثار منفی خود را به ویژه در تابستان نشان می‌دهد.

عضو پژوهشگاه نیرو نخستین و مهم‌ترین راهکار برای حل ناترازی را مسئله کیفیت حکمرانی اعلام کرد و ادامه داد: همه مسائل از جمله تأمین سرمایش و گرمایش با حاکمیت عقلانی مسائل قابل کنترل هستند همانگونه که ساکنان شرق در زمان‌های گذشته برای سازگاری با اقلیم خود دانش قنات و کاریز را ابداع کردند اکنون هر اقدام لازم در سطح اقتصاد ملی و انرژی نیازمند توجه به عقلانیت در تصمیم‌گیری است و باید مناسبات و مکانیزم ها به گونه‌ای باشد که جز پذیرش عقلانیت هر موضوعی را پس بزند.

قیمت مستقیم پرداختی موجب تبدیل کالای اقتصادی برق به یک کالای عمومی رایگان می‌شود

حیدری کاهش قیمت مستقیم پرداختی را موجب تبدیل کالای اقتصادی برق به یک کالای عمومی رایگان و فراوان دانست و ادامه داد: با کاهش قیمت تمام شده، مرز تقاضا و نیاز برداشته می‌شود در حالی که برق یک کالای اقتصادی است و مردم از سوی تقاضایی که باید عقلایی باشد به سمت پوشش نیازهای خود می‌روند بنابراین بزرگترین خطر، نپرداختن پول برق نیست زیرا ظرفیت ۹۲ هزار مگاواتی نیروگاهی و یک میلیون و ۲۰۰ هزار کیلومتر شبکه برق در سال‌های اخیر ایجاد شده است.

وی تغییر اقلیم را بدترین مسئله‌ای اتفاق افتاده در صنعت برق کشور معرفی کرد و یادآور شد: آمارهای ناسا نشان می‌دهد از سال ۱۹۴۰ تا ۲۰۲۳ دمای زمین خنک‌تر از متوسط مبنا نبوده اما دمای هوا در سال ۲۰۲۳ با سال‌های قبل فاصله دارد که این گرما موجب می‌شود موجودات زنده نیاز بیشتری به خنک شدن احساس کنند که گسترش و نصب تجهیزات سرمایشی مانند کولرهای گازی را به دنبال دارد.

مشاور وزیر نیرو و عضو پژوهشگاه نیرو گرمایش زمین را یک واقعیت جهانی بیان کرد و گفت: بر اساس تعرفه برق مناطق گرمسیری در کشور ما در این مناطق برق ارزان‌تر توزیع می‌شود به این ترتیب ما به استقبال از مصرف بیشتر با پرداخت جایزه و تشویق می‌رویم در حالی که به طور تقریبی تمام نقاط کشور ما به منطقه گرمسیری تبدیل شده است.

حیدری تصریح کرد: آمار رسمی نشان می‌دهد سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار کولر گازی از سال ۸۹ تا ۱۴۰۳ وارد کشور شده است همچنین بیش از ۳۲ میلیون مشترک خانگی در کشور وجود دارد که با فرض ظرفیت نیاز به یک کیلووات مصرف برق به آنها انشعاب ۲۵ آمپر برق معادل ۵ کیلووات واگذار شده تا در صورت استفاده همزمان محدودیت برق نداشته باشند بنابراین فرض تاریخی برق در طول یک قرن گذشته این بوده که باید ۳۰ هزار ظرفیت برای تأمین بخش خانگی نصب شود همچنین مشوق‌های مصرف نیز که در حال گسترش است که باعث می‌شود ساکنان مناطق گرم یک برای مصرف سه هزار کیلووات برق حدود ۱۰ برابر متوسط برق یک اصفهانی ۶۰ هزار تومان پرداخت کنند.

استفاده از کولرهای گازی موجب نیاز به ایجاد ۹۰ هزار مگاوات ظرفیت جدید در صنعت برق شده است

وی تغییر شیوه مصرف به کولرهای گازی را موجب نیاز به ایجاد ۹۰ هزار مگاوات ظرفیت جدید در صنعت برق دانست و گفت: خانوار ایرانی سالانه ۷۷۵ کیلووات مصرف می‌کرد که اکنون به سه هزار و ۲۰۰ کیلووات رسیده است، فرض کنید در شبکه برق کشور هر هزار مگاوات یک صندلی است و از ۱۰۰ هزار مگاوات صندلی نصب شده ۳۳ درصد مربوط به خانگی است اما مشترکان صنعتی، عمومی، کشاورزی و تجاری نیز در آن سهم دارند.

مشاور وزیر نیرو با اشاره به افزایش مصرف بخش خانگی به دلیل تعرفه‌های مناطق گرمسیر و تغییر ذائقه مصرف افزود: در صورتی که حقوق هر بخش تعریف نشده باشد این بخش شروع به تهاجم به سهم بخش‌های دیگر می‌کند به همین دلیل در محدودیت‌های برق تابستان به سراغ ایجاد محدودیت در صنعت و اداری می‌رویم و با ادامه این روند در آینده نزدیک شبکه برق کشور فقط برای تأمین برق خانگی اختصاص پیدا می‌کند.

حیدری به صنایع توصیه کرد چشم‌انداز مطالبه‌گری را درست را بدانند و یادآور شد: در آینده آمادگی اتفاقات بدتر را داشته باشیم زیرا در شرایط پایدار برای بخش صنعت مسئله انرژی الکتریکی موضوع اول مورد توجه خواهد بود که باید برای آن چاره‌اندیشی شود.

وی خاطرنشان کرد: در صورتی که قیمت‌های سوخت یارانه‌ای کشور ملاک عمل باشد، ساخت نیروگاه‌های چرخه ترکیبی توجیه ندارد بلکه باید همه نیروگاه‌ها به شکل ساده گازی احداث شوند با وجود این اکنون سهم زیادی از نیروگاه‌ها حرارتی هستند که از یک سو ظرفیت‌های نیروگاهی و توان تولید آن در حال کاهش است و از سوی دیگر وضعیت گرم‌تر شدن افزایش تقاضا را به دنبال دارد که می‌تواند وضعیت را بدتر کند.