به گزارش پردیسان آنلاین، در عصر دیجیتال امروز، جوامع آنلاین به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ما تبدیل شده است، این فضاهای مجازی، فرصت‌های بی‌شماری برای ارتباط، تبادل اطلاعات و همکاری فراهم می‌کند، اما در کنار مزایای فراوان، چالش‌هایی نیز در این محیط‌ها وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، مسئله همدلی است.
همدلی، توانایی درک و به اشتراک گذاشتن احساسات در تعاملات آنلاین اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا در فضای مجازی که ارتباطات غیرکلامی محدود است، ایجاد حس همدلی می‌تواند دشوارتر باشد، با این حال تلاش برای ایجاد فضایی سرشار از درک متقابل و هم‌دردی می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت تعاملات آنلاین داشته باشد، زیرا جوامع آنلاین با گرد هم آوردن افراد از پیشینه‌های متنوع فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی، فرصتی منحصر به فرد برای گسترش افق دید و درک متقابل فراهم می‌کند، این تنوع در عین حال که غنای فرهنگی را به ارمغان می‌آورد، می‌تواند چالش‌هایی را نیز در زمینه برقراری ارتباط مؤثر و همدلانه ایجاد کند.
در این میان نقش تکنولوژی و طراحی پلتفرم‌های آنلاین در ایجاد فضای همدلانه، قابل توجه است، ابزارها و ویژگی‌های طراحی شده برای تشویق تعاملات مثبت و سازنده می‌تواند نقش مهمی در ارتقای سطح همدلی در جوامع آنلاین ایفا کند، همچنین آموزش و آگاهی‌بخشی در مورد اهمیت همدلی در فضای مجازی گامی اساسی برای بهبود کیفیت تعاملات آنلاین است، مهارت‌های ارتباطی دیجیتال و سواد رسانه‌ای، می‌تواند به کاربران در درک بهتر پیام‌ها و ایجاد ارتباطات معنادارتر کمک کند، ایجاد چارچوب‌های قانونی و اخلاقی مناسب می‌تواند به حفظ حریم خصوصی و امنیت کاربران در عین ترویج فضای همدلانه کمک کند.
همدلی در جوامع آنلاین نقشی حیاتی در شکل‌گیری تعاملات سالم و سازنده ایفا می‌کند
اسماعیل صالح‌زاده، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی درباره همدلی در جوامع آنلاین به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: لازم است بدانیم همدلی در جوامع آنلاین نقشی حیاتی در شکل‌گیری تعاملات سالم و سازنده ایفا می‌کند، در فضای مجازی که فاقد بسیاری از نشانه‌های غیرکلامی موجود در ارتباطات رودررو است، اهمیت درک متقابل و توانایی قرار دادن خود در موقعیت دیگران دوچندان می‌شود.
وی می‌افزاید: پلتفرم‌ها می‌توانند چارچوب‌هایی را برای تشویق رفتارهای مسئولانه و احترام‌آمیز در نظر گیرند، بدون آنکه حق افراد برای حفظ حریم خصوصی را نقض کنند، این شرایط بستر ایجاد فضای سازنده را فراهم می‌کند.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی با اشاره به نقش زبان در ارتباطات آنلاین تصریح می‌کند: نقش زبان و نحوه بیان در ارتباطات آنلاین بسیار پررنگ است، استفاده از لحن مناسب، احترام به تفاوت‌های فرهنگی و زبانی و تلاش برای درک دیدگاه‌های متفاوت می‌تواند به ایجاد فضایی همدلانه‌تر کمک کند، همچنین آموزش مهارت‌های ارتباطی دیجیتال به کاربران از جمله نحوه استفاده از ایموجی‌ها و علائم دیگر برای انتقال احساسات می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
وی با بیان اینکه ایجاد فضاهایی برای گفت‌وگوهای سازنده و تبادل نظر یکی دیگر از راهکارهای مهم در افزایش همدلی در جوامع آنلاین است، اضافه می‌کند: پلتفرم‌هایی که امکان گفت‌وگو مؤثر را فراهم و از قوانین برای مدیریت تعاملات استفاده می‌کند، می‌تواند به ایجاد فضایی امن برای تبادل ایده‌ها کمک کند.
صالح‌زاده می‌گوید: تأثیر الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی بر نحوه تعامل افراد و میزان رویارویی آن‌ها با دیدگاه‌های متفاوت، موضوعی است که نباید از نظر دور بماند، زیرا الگوریتم‌هایی که تنوع محتوا را تشویق می‌کند و کاربران را در معرض طیف وسیع‌تری از نظرات قرار می‌دهد، می‌تواند به گسترش افق دید و افزایش درک متقابل کمک کند.
مدیریت اطلاعات، کلید ایجاد فضای همدلانه در جوامع آنلاین
وی با بیان اینکه مدیریت اطلاعات نادرست و اخبار جعلی نیز در ایجاد فضای همدلانه اهمیت دارد، اظهار می‌کند: انتشار اطلاعات نادرست می‌تواند منجر به سوءتفاهم و کاهش اعتماد در جوامع آنلاین شود، بنابراین پلتفرم‌ها می‌توانند با در نظر گرفتن قوانین شفاف برای مقابله با اطلاعات نادرست و آموزش سواد رسانه‌ای به کاربران نقش مهمی ایفا کنند.
این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: تشویق به مشارکت مثبت و سازنده در جوامع آنلاین می‌تواند به ایجاد فرهنگ همدلی کمک کند، سیستم‌های پاداش‌دهی برای رفتارهای مثبت امکان ایجاد پروفایل‌های معتبر و ارائه بازخورد سازنده از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در این زمینه مؤثر باشند.
وی تصریح می‌کند: ایجاد فضاهایی برای به اشتراک گذاشتن تجربه‌های شخصی و داستان‌های زندگی می‌تواند به افزایش درک متقابل و همدلی کمک کند، پلتفرم‌هایی که امکان روایت‌گری را فراهم می‌کند، می‌تواند پلی میان فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف ایجاد کنند.
صالح‌زاده توجه به نیازهای گروه‌های آسیب‌پذیر در فضای آنلاین از جمله کودکان، سالمندان و افراد دارای معلولیت را در ایجاد جوامع آنلاین همدلانه ضروری می‌داند و اضافه می‌کند: طراحی پلتفرم‌ها با در نظر گرفتن اصول دسترسی‌پذیری و ارائه ابزارهای حمایتی برای این گروه‌ها می‌تواند به ایجاد فضایی فراگیر و همدلانه کمک کند.
وی خاطرنشان می‌کند: لازم است توجه داشته باشیم که ایجاد فضای همدلانه در جوامع آنلاین فرایندی مستمر و نیازمند تلاش جمعی است، همکاری بین پلتفرم‌ها، کاربران و محققان می‌تواند به بهبود مداوم کیفیت تعاملات آنلاین و ایجاد فضایی سرشار از درک متقابل و احترام کمک کند.
نقش اساسی همدلی در شکل‌گیری روابط سازنده در جوامع آنلاین
فریده مقدم، روان‌شناس اجتماعی درباره نقش همدلی در جوامع آنلاین به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: همدلی در جوامع آنلاین نقشی اساسی در شکل‌گیری روابط سالم، سازنده و پویا ایفا می‌کند، فضای مجازی با وجود اینکه فرصت‌های بی‌شماری برای ارتباط فراهم کرده است، اما می‌تواند چالش‌هایی را نیز در زمینه برقراری ارتباط عمیق و معنادار ایجاد کند، بنابراین درک این چالش‌ها و یافتن راهکارهایی برای تقویت همدلی می‌تواند به بهبود کیفیت تعاملات آنلاین کمک کند.
وی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر همدلی در فضای مجازی را مسئله فاصله روانی می‌داند و ادامه می‌دهد: نبود حضور فیزیکی و محدودیت در دریافت نشانه‌های غیرکلامی می‌تواند منجر به کاهش احساس ارتباط عاطفی و درک متقابل شود، برای غلبه بر این چالش، تشویق به استفاده از ابزارهای ارتباطی غنی‌تر همچون تماس‌های ویدئویی و استفاده هوشمندانه از عناصر بصری در ارتباطات نوشتاری می‌تواند مؤثر باشد.
این روان‌شناس اجتماعی تصریح می‌کند: پدیده زوال بازداری آنلاین یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند بر میزان همدلی در تعاملات آنلاین تأثیرگذار باشد، این پدیده موجب می‌شود افراد در فضای مجازی رفتارهایی از خود نشان دهند که در تعاملات رودررو کمتر دیده می‌شود، آموزش مهارت‌های خودکنترلی و افزایش آگاهی نسبت به تأثیر رفتارهای آنلاین بر دیگران می‌تواند در کاهش این پدیده و افزایش همدلی مؤثر باشد.
وی با بیان اینکه نقش هویت اجتماعی در شکل‌گیری رفتارهای همدلانه در فضای مجازی قابل توجه است، اضافه می‌کند: گاهی افراد در جوامع آنلاین خود را با گروه‌های خاصی همسان می‌دانند که می‌تواند منجر به ایجاد تعصب درون‌گروهی و کاهش همدلی نسبت به افراد خارج از گروه شود، ایجاد فرصت‌هایی برای تعامل میان گروهی و تشویق به درک دیدگاه‌های متفاوت، می‌تواند به کاهش این موضوع کمک کند.
مقدم با اشاره به دو پدیده حباب فیلتر و اتاق پژواک خاطرنشان می‌کند: پدیده حباب فیلتر و اتاق پژواک در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به محدود شدن دیدگاه افراد و کاهش رویارویی با نظرات متفاوت شود، این امر می‌تواند توانایی درک دیدگاه‌های مخالف و همدلی با آن‌ها را کاهش دهد.
از حباب فیلتر تا اتاق پژواک؛ چالش‌های نوین در مسیر همدلی اجتماعی و موانعی برای درک دیدگاه‌های متفاوت
وی در خصوص «حباب فیلتر» اظهار می‌کند: حباب فیلتر پدیده‌ای است که در آن الگوریتم‌های وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، بر اساس رفتار، علایق و سابقه جست‌وجوی کاربر، محتوای شخصی‌سازی شده‌ای را به او نمایش می‌دهد، این امر موجب می‌شود کاربر در یک حباب اطلاعاتی قرار گیرد که به‌طور عمده با دیدگاه‌ها و ترجیحات او همسو است، در نتیجه کاربر از دسترسی به اطلاعات متنوع و دیدگاه‌های دیگر محروم می‌شود که می‌تواند منجر به انزوای فکری و تقویت عقاید موجود شود.
این روان‌شناس اجتماعی ادامه می‌دهد: پدیده حباب فیلتر نگرانی‌هایی را درباره محدود شدن افق دید کاربران و کاهش تنوع اطلاعات دریافتی ایجاد کرده است، زیرا کاربران کنترل کمی بر محتوایی که به آن‌ها نمایش داده می‌شود، دارند و ممکن است از مسائل مهم و چالش‌برانگیز که خارج از حباب آن‌ها قرار دارد، بی‌اطلاع بمانند.
وی تأکید می‌کند: حباب فیلتر می‌تواند به افزایش قطبی شدن اجتماعی و کاهش تنوع فکری در جامعه منجر شود، افراد در گروه‌های هم‌فکر محدود می‌شوند و از دیدگاه‌های متفاوت دور می‌مانند که این امر می‌تواند به کاهش همدلی و درک متقابل بین گروه‌های مختلف اجتماعی بینجامد.
مقدم درباره اتاق پژواک تصریح می‌کند: اتاق پژواک یک پدیده ارتباطی است که در آن افراد تنها با کسانی که عقاید مشابهی دارند، تعامل می‌کنند و اطلاعاتی را که با باورهای موجودشان هم‌خوانی دارد، دریافت و به اشتراک می‌گذارند، این امر منجر به تقویت و تکرار ایده‌ها و اطلاعات می‌شود، جایی که دیدگاه‌های مخالف یا متفاوت کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد یا حتی مطرح نمی‌شود؛ در نتیجه افراد در معرض طیف محدودی از نظرات قرار می‌گیرند و این می‌تواند به تقویت باورهای نادرست یا غیرواقعی منجر شود.
وی اضافه می‌کند: اتاق پژواک تأثیر قابل توجهی بر کاهش توانایی افراد در درک و همدلی با دیدگاه‌های مخالف دارد، زیرا در این صورت افراد مدام با نظرات و عقاید مشابه خود مواجه می‌شوند و فرصت کمی برای شنیدن دیدگاه‌های متفاوت دارند، این امر موجب می‌شود که آن‌ها به تدریج نسبت به سایر نظرات بی‌تفاوت شوند و توانایی درک منطق و احساسات طرف مقابل را از دست دهند.، بنابراین قدرت تحلیل انتقادی و همدلی با دیگران کاهش پیدا می‌کند و افراد گرفتار یک‌سونگری می‌شوند.
بر اساس آنچه گفته شد، همدلی در جوامع آنلاین نقشی حیاتی در شکل‌گیری تعاملات سالم و سازنده ایفا می‌کند، در فضای مجازی که فاقد بسیاری از نشانه‌های غیرکلامی است، اهمیت درک متقابل و توانایی قرار دادن خود در موقعیت دیگران دوچندان می‌شود، برای افزایش همدلی در جوامع آنلاین، راهکارهایی همچون آموزش مهارت‌های ارتباطی دیجیتال، ایجاد فضاهایی برای گفت‌وگوهای سازنده و طراحی پلتفرم‌هایی که تعاملات مثبت را تشویق می‌کند، می‌تواند مؤثر باشد، همچنین توجه به نقش الگوریتم‌ها در شکل‌دهی به تجربه کاربران، مدیریت اطلاعات و ایجاد فرصت‌هایی برای به اشتراک‌گذاری تجربیه‌های شخصی، می‌تواند به ایجاد فضایی همدلانه‌تر کمک کند، همچنین ایجاد فضاهایی برای تعامل میان‌گروهی، تشویق به درک دیدگاه‌ها و آموزش مهارت‌های خودکنترلی می‌تواند به بهبود کیفیت تعاملات آنلاین و ایجاد جوامع مجازی سرشار از درک متقابل و احترام کمک کند.
