به گزارش پردیسان آنلاین، شهرنشینی مدرن، اگرچه نماد پیشرفت تمدن بشری است، اما زمانی که پای عدالت اجتماعی به میان می‌آید، چهره‌ای دیگرگون از خود نشان می‌دهد؛ در قلب بسیاری از کلان‌شهرهای امروزی، زخم‌های کهنی به نام «بافت‌های فرسوده شهری» خودنمایی می‌کند؛ مناطقی که روزی مهد رونق و شکوفایی بودند، اما امروزه به نماد افول، نابرابری و محرومیت تبدیل شده‌اند؛ این بافت‌ها پوزخندی آشکار به مفهوم عدالت اجتماعی هستند و نادیده گرفتن آن‌ها، بحرانی عمیق‌تر را برای آینده شهرها رقم خواهد زد.
بافت‌های فرسوده تنها مشکل کالبدی نیست، بلکه نمودی از محرومیت از خدمات پایه، ناپایداری سازه‌ها، آلودگی محیطی و افت شدید کیفیت زندگی است؛ رویکردهای قدیمی و فن‌سالارانه نوسازی که تنها با تخریب و بازسازی صرفِ کالبدی همراه بود، نه‌تنها راهگشا نبوده، بلکه در بسیاری موارد به حاشیه‌نشینی بیشتر ساکنان اولیه و از بین رفتن سرمایه‌های اجتماعی منجر شده است.
تجارب جهانی نشان می‌دهد که کلید حل این معضل پیچیده، در گرو «مشارکت حداکثری مردم» است؛ هنگامی که ساکنان به عنوان ذی‌نفعان اصلی، به بازیگران فعال فرایند نوسازی تبدیل شوند، طرح‌ها نه تنها پایدارتر خواهند بود، بلکه بار معنایی «عدالت اجتماعی» را نیز به دوش خواهند کشید.
در این میان، «بسته‌های تشویقی» به عنوان موتور محرکه و پلی بین اراده مدیریت شهری و خواست ساکنان عمل می‌کنند. این بسته‌ها دیگر نباید تنها به‌عنوان کمک‌های مالی یک‌طرفه دولت تعریف شوند، بلکه باید به عنوان ابزاری برای توانمندسازی و ترغیب مالکان و ساکنان برای ایفای نقش در بازآفرینی خانه و محله خود طراحی شود.
مؤلفه‌های کلیدی یک بسته تشویقی موفق بر اساس تجارب جهانی‌بر اساس اعطای وام‌های کم‌بهره بلندمدت، پرداخت یارانه به نوسازی، معافیت‌های مالیاتی متنوع، ارائه خدمات رایگان مهندسی و معماری، تهیه نقشه‌های استاندارد و کمک در اخذ مجوزهای ساخت به صورت تسهیل‌شده، ایجاد چارچوب‌های قانونی شفاف و ساده برای مشارکت، تضمین امنیت سرمایه‌گذاری مردم، و کمک به حل و فصل مشکلات اسناد مالکیت ، همچنین آموزش و آگاهی‌بخشی به ساکنان درباره مزایای نوسازی، تشکیل و تقویت تعاونی‌های محلی، و ایجاد نهادهای غیردولتی (NGO) برای نظارت بر روند اجرای طرح‌ها است.
در این پارادایم جدید، نقش دولت و شهرداری‌ها از «حاکم و تصمیم‌گیرنده مطلق» به «تسهیل‌گر و حامی» تغییر می‌یابد. وقتی ساکنان به وضوح درک کنند که قانون و نهادهای شهری از آن‌ها حمایت می‌کنند و منافعشان در نظر گرفته شده است، با اشتیاق و اعتمادی مضاعف پای میز مشارکت خواهند آمد و اینجاست که طرح‌های نوسازی نه یک اجبار، بلکه یک خواست جمعی برای ارتقای کیفیت زندگی تبدیل می‌شود.
بازآفرینی بافت فرسوده نیازمند حمایت دولت و شهرداری‌ها
رسول میرباقری، رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهرها یکی از مشکلات تمام شهرهای ایران است که به‌رغم مصوبات و قانون‌های مختلف مبنی بر اینکه سالانه قسمتی از بافت‌های فرسوده شهری بازآفرینی و مشکلات آن رفع شود، اتفاق ویژه‌ای رخ نداده است، حتی شهرهایی که مصوب شده ۱۰ درصد بافت بازآفرینی شود، اما درصد بسیار کمتری انجام شده است.
وی با بیان اینکه به‌طور معمولی افرادی که در بافت‌های فرسوده ساکن هستند، از قشر ضعیف جامعه هستند که امکان ساخت‌وساز ندارند و اگر کمک نشود، این بافت‌ها دست‌نخورده باقی می‌ماند، می‌افزاید: معابر بافت‌های فرسوده مشکل دارد، خدمات ضعیف است، همچنین مواردی همچون ناایمنی وجود دارد، برای رفع مشکلات فروان در بافت‌های فرسوده چاره‌ای جز کمک دولت و شهرداری‌ها برای وجود ندارد.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه پروژه بازآفرینی همت‌آباد یکی از پروژه‌های بازآفرینی موفق کشور است که اگر در این راستا کمک نکنیم، برای سرمایه‌گذار مقرون به‌صرفه نیست و در نهایت پروژه اجرا نمی‌شود، ادامه می‌دهد: اگر از لحاظ سرعت و کیفیت بتوانیم در این محله بازآفرینی مناسبی انجام دهیم، اعتماد شهروندان در سایر محلات و بافت‌های فرسوده جلب می‌شود.
میرباقری تصریح می‌کند: شهرداری در این رابطه کمک کرد تا افراد ضعیفی که در بافت‌های فرسوده ساکن هستند، شرایط بهتری در مشارکت با سرمایه‌گذار داشته باشند.
فرصت طلایی برای سازندگان؛ فراخوان شهرداری اصفهان برای بهره‌مندی از ۴۰ درصد تخفیف عوارض
نادر آخوندی، مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکت‌های مردمی به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: لایحه‌ای پنجم مرداد سال جاری با موضوع ارائه بسته تشویقی مالی ساخت‌وساز به متقاضیان که شامل چگونگی پرداخت نقدی و تقسیط عوارض تراکم مسکونی و غیرمسکونی (پروانه ساختمان، عدم خلاف و پایان کار) است، در جلسه علنی شورای اسلامی شهر اصفهان مطرح شد.
وی می‌افزاید: این لایحه با استناد به بند ۱۶ ماده ۱۰۷ قانون تشکیلات شوراهای اسلامی و ماده ۵۹ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، پس از بررسی‌های دقیق در کمیسیون‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورا، با اعمال اصلاحات و تعدیلات لازم در جلسه بیست‌وششم مرداد سال جاری به تصویب رسید.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکت‌های مردمی تاکید می‌کند: بر اساس مصوبه جدید، مشوق‌های مالی در قالب تخفیف‌های پلکانی و زمان‌بندی‌شده برای شهروندان در نظر گرفته شده است و این تخفیف‌ها مطابق یک جدول اجرایی می‌شود.
آخوندی ادامه می‌دهد: از یکم شهریور تا پانزدهم مهر سال جاری به مدت یک ماه و ۱۵ روز، ۴۰ درصد تخفیف برای پرداخت نقدی و تقسیط عوارض اعمال خواهد شد، همچنین از تاریخ شانزدهم مهر سال جاری تا پانزدهم آذر سال جاری به مدت دو ماه، ۳۰ درصد تخفیف به متقاضیان تعلق می‌گیرد.
وی خاطرنشان می‌کند: از شانزدهم آذر سال جاری تا پانزدهم اسفند سال جاری به مدت سه ماه، ۲۵ درصد تخفیف برای شهروندان لحاظ شده است و از تاریخ شانزدهم اسفند سال جاری تا بیست‌ونهم اسفند سال جاری به مدت ۱۴ روز، ۲۰ درصد تخفیف به عنوان آخرین مرحله مشوق در نظر گرفته شده است.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکت‌های مردمی با اشاره به شرایط اجرایی این بسته اظهار می‌کند: طبق تبصره مصوبه، بسته پرداخت در بازه زمانی سه‌ماهه نیز نقدی محسوب می‌شود و بدین ترتیب متقاضیان می‌توانند با سهولت بیشتری از این فرصت بهره‌مند شوند.
آخوندی می‌افزاید: پس از پرداخت و طی مراحل قانونی، شهرداری مراتب را برای صدور دستور اقدامات بعدی به مراجع ذی‌ربط ارجاع می‌دهد و در نهایت بر اساس فرآیند مندرج در ماده ۱۱۸ قانون تشکیلات شوراهای اسلامی، نتایج به اطلاع عموم خواهد رسید.
وی تاکید می‌کند: اجرای این بسته تشویقی علاوه بر کاهش بار مالی متقاضیان و ایجاد انگیزه برای تسریع در روند ساخت‌وساز، به تحقق اهداف شهرداری در زمینه رونق اقتصادی، توسعه مشارکت‌های مردمی، حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و نیز مدیریت درآمدهای شهری کمک شایانی خواهد کرد.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکت‌های مردمی این مصوبه را گامی مؤثر در راستای رفع موانع ساخت‌وساز، افزایش شفافیت مالی و ارتقای سطح خدمات شهری می‌داند و از شهروندان و سازندگان دعوت می‌کند در بازه‌های زمانی تعیین‌شده از فرصت طلایی بهره‌مندی از تخفیف‌ها استفاده کنند.
به گزارش پردیسان آنلاین، بازآفرینی بافت‌های فرسوده تنها یک پروژه کالبدی نیست، بلکه یک ضرورت اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی برای توسعه پایدار شهری است؛ موفقیت در این مسیر دشوار، در گرو طراحی هوشمندانه «بسته‌های تشویقی جامع» است که بتواند انگیزه لازم را برای جلب مشارکت حداکثری ساکنان ایجاد کند.
تجربه جهانی ثابت کرده است که هرگونه سرمایه‌گذاری در این بخش، در حقیقت سرمایه‌گذاری برای تحقق عدالت اجتماعی، افزایش تاب‌آوری شهری و تضمین آینده‌ای متوازن برای تمام شهروندان است، بنابراین گنجاندن سیاست‌های تشویقی مردمی در صدر برنامه‌های توسعه اجتماعی و اقتصادی، تنها راه عبور از چالش بافت‌های فرسوده و تبدیل تهدید آن‌ها به فرصتی برای شکوفایی دوباره شهرهاست.
