به گزارش پردیسان آنلاین، بر اساس آمارهای جهانی، مصرف سنگ ساختمانی تا سال ۲۰۲۵ به ۴.۹ میلیارد مترمربع خواهد رسید و ایران با وجود قرارگیری در جایگاه هفتم تولید جهانی، تنها سهمی ناچیز از این بازار ۱۰۰ میلیارد دلاری دارد که این تناقض میان پتانسیل و عملکرد، نیازمند واکاوی عمیق است، زیرا بررسی گزارش‌های انجمن سنگ ایران نشان می‌دهد که بیش از ۳۰۰ معدن طی سال‌های اخیر تعطیل شده‌اند و ۶۵ درصد معادن فعال نیز با ظرفیت زیر ۵۰ درصد کار می‌کنند که این روند اگر اصلاح نشود، موج جدیدی از تعطیلی‌ها را به همراه خواهد داشت.
ایران با دارا بودن ۱۳۰۰ معدن فعال سنگ ساختمانی و ۶۰۰۰ واحد سنگ‌بری، ظرفیت اشتغال مستقیم ۱۵۰ هزار نفری را در اختیار دارد، اما همانطور که مهرداد اکبریان، کارشناس صنعت معدن تأکید می‌کند، «تعطیلی معادن کوچک و متوسط به‌دلیل هزینه‌های سرسام‌آور انرژی و فرسودگی تجهیزات، زنگ خطری برای کل صنعت است»، زیرا بر اساس آمارهای وزارت صمت، هزینه‌های تولید برای معدن‌داران ایرانی دو برابر رقبای جهانی است و این ناترازی، حاشیه سود را به زیر ۱۰ درصد رسانده است.
از سوی دیگر، صادرات سنگ خام که ۷۵ درصد از حجم صادرات را تشکیل می‌دهد، ایران را به صادرکننده‌ای کم‌بازده تبدیل کرده است، زیرا همانطور که گزارش سنگ‌یاب اشاره می‌کند، «کشورهایی همچون ایتالیا با خرید سنگ خام ایرانی و فراوری آن، ارزش افزوده ۳۰۰ درصدی ایجاد می‌کنند» که این مسئله لزوم سرمایه‌گذاری در بخش فراوری و بازاریابی هوشمند را آشکار می‌سازد.
تحول دیجیتال در زنجیره اکتشاف تا صادرات صنعت سنگ
تحول دیجیتال در زنجیره اکتشاف تا صادرات، کلید حل معضلات این صنعت است، چراکه بر اساس تجربه موفق ترکیه، استفاده از پلتفرم‌های B۲B و بازاریابی دیجیتال می‌تواند سهم ایران در بازارهای نوظهوری همچون هند و آفریقا را افزایش دهد، زیرا اکنون ۸۳ درصد صادرات سنگ ایران به چین محدود شده است که این وابستگی تک‌بازاری، آسیب‌پذیری صنعت را تشدید کرده است.
بازسازی ناوگان ماشین‌آلات فرسوده که متوسط عمر آن‌ها به ۲۵ سال می‌رسد، نیازمند سازوکارهای تشویقی همچون اعطای وام‌های کم‌بهره با تضمین دولت است، زیرا همانطور که فعالان صنعت می‌گویند، «قیمت لاستیک لودر به ۷۰۰ میلیون تومان رسیده و این رقم برای بسیاری از معدن‌داران غیرقابل تحمل است» که این مسئله، لزوم بازنگری در سیاست‌های گمرکی و مالیاتی را آشکار می‌سازد.
استفاده از فناوری‌هایی همچون برش لیزری و هوش مصنوعی برای پیش‌بینی بازار، می‌تواند تحولی اساسی ایجاد کند، زیرا بر اساس پژوهش‌های بین‌المللی، به‌کارگیری AI در بخش معدن تا ۴۰ درصد هزینه‌های استخراج را کاهش می‌دهد و این در حالی است که ایران هنوز در مرحله آزمایشی چنین فناوری‌هایی قرار دارد، اما نمونه‌های موفق همچون استفاده از پهپاد برای اکتشاف معادن در استان یزد، نویدبخش آینده‌ای امیدوارکننده است.
ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک با کشورهای برتر
از طرفی، ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک با کشورهای پیشرو همچون ایتالیا و آلمان می‌تواند شکاف فناوری را پر کند، زیرا همانطور که گزارش دنیای اقتصاد اشاره می‌کند، «تطابق نداشتن محصولات ایرانی با سلیقه بازارهای اروپایی، ناشی از ناآگاهی از ترندهای روز طراحی است» که این مسئله با آموزش طراحان داخلی و همکاری با برندهای معماران جهانی قابل حل است.
تدوین سند راهبردی ۱۰ ساله با محوریت افزایش سهم فراوری شده‌ها به ۵۰ درصد صادرات، می‌تواند تحولی اساسی ایجاد کند زیرا بر اساس پیش‌بینی سنگ‌یاب، «ایران قادر است تا سال ۲۰۳۰ سهم خود از بازار جهانی را به ۱۰ درصد برساند» که این هدف با اصلاح قوانین ارزی، ایجاد مراکز لجستیک بین‌المللی و توسعه برندینگ ملی محقق خواهد شد.
تشکیل اتحادیه‌های صادراتی با محوریت انجمن‌های تخصصی، می‌تواند از پراکندگی فعلی در بازارهای جهانی بکاهد، زیرا همانطور که تجربه ترکیه نشان می‌دهد، «وجود نهادهای متمرکز برای بازاریابی، سهم این کشور در بازار هند را به ۸۵ درصد رسانده است» در حالی که ایران با وجود مزیت کیفی، سهمی کمتر از ۵ درصد در این بازار دارد.
به گزارش پردیسان آنلاین، صنعت سنگ ایران در تقاطع سنت و فناوری قرار دارد که عبور از این گذرگاه حساس، نیازمند عزم ملی و همکاری سه‌جانبه دولت، بخش خصوصی و نهادهای بین‌المللی است، زیرا با وجود تمام چالش‌ها، موقعیت بی‌نظیر زمین‌شناسی و نیروی انسانی جوان، این صنعت را به یکی از امیدهای اقتصاد ایران تبدیل کرده است که تحقق این ظرفیت، مستلزم اجرای سریع اصلاحات ساختاری و جذب سرمایه‌های فناورانه است.
