به گزارش پردیسان آنلاین، گورستان و جایگاهی که مأمن کالبد بی‌روح انسان‌ها باشد، یکی از نیازمندی‌های خدشه‌ناپذیر جوامع بشری است. این نیاز اجتناب‌ناپذیر بوده و هست و چون این امر حتماً روزی به سراغ همه خواهد آمد، مهیا بودن امکانات برای رفع نیاز در اسرع وقت از ضروریات است.

در جوامع بزرگ و شهرهای پرجمعیت امروزی، به گورستان نمی‌توان نگاهی با نیاز فردی یا محلی داشت و کارسازی این نیاز بزرگ اجتماعی را به عهده افراد یا محله‌ها گذاشت، زیرا کثرت جمعیت که کثرت مرگ را نیز به همراه دارد موجب می‌شود که برای پاسخگویی به این نیاز روزمره، مسئولان شهرها به‌ویژه شهرداری‌ها در چارچوب ساماندهی نیازهای شهری، موضوع گورستان را در اولویت‌های شهرنشینی مدنظر قرار دهند.

آرامستان در اکثر شهرهای امروز ایران، در فضاهایی باز در مقیاس‌های کلان و خارج از شهرها ایجاد شده است و اثری از پویایی فضای شهری در آن‌ها دیده نمی‌شود.

آرامستان را می‌توان تجلی معمارانه نگرش مردم به پدیده مرگ دانست؛ در فرهنگ‌های گوناگون برخوردهای متفاوتی با مردگان انجام می‌شود؛ چنانکه در ایران پس از اسلام نیز قبرستان مکانی است که در آن مردگان دفن می‌شوند و مرگ، گور و در ادامه آرامستان برای افراد اهمیت خاصی دارد.

انجام عمل تدفین اموات در آن، فضای آرامستان را تبدیل به فضایی دیرپا و ماندگار می‌کند؛ ازاین‌رو این فضا، ویژگی‌های نسل معاصر خود را برای آیندگان به نمایش خواهد گذاشت. با توجه به این امر، آرامستان منظری تاریخی و نمادین به نظر می‌رسد و آرامستان‌ها یکی از پایدارترین عناصر شهری هستند؛ چنانکه بر اساس طبقه‌بندی ارائه شده برای منظر فرهنگی، شاید بتوان آرامستان‌ها را به سبب ایفای نقش پایدار در اجتماع دیروز و امروز در دسته مناظر اصیل تداوم یافته به شمار آورد.

این مکان‌ها به‌عنوان مناظر خاطره‌انگیز نقشی اصلی در حفظ یاد و نام گذشتگان دارد. فضای آرامستان، محلی است که ناگزیر، تجربه‌های مشترکی را برای بازماندگان به همراه دارد. به‌طورکلی، فردی که به این فضا وارد می‌شود، هدفش زیارت یکی از مشاهیر مدفون یا خاکسپاری و سر زدن به مزار نزدیکان و آشنایان ازدست رفته است.

باغ رضوان سالانه پذیرای بیش از ۸ میلیون زائر است

آرامستان باغ رضوان اصفهان، فضای شهری وسیع با مساحت ۱۲۰۵ هکتار است که از سال ۱۳۶۳ برای تدفین اموات در سه فاز استفاده می‌شود. قطعات یک تا ۴۵ در فاز یک به مساحت ۱۶۰ هکتار، قطعات ۵۰ تا ۶۶ در فاز ۲ به مساحت ۳۵ هکتار و قطعات ۷۰ تا ۹۰ در فاز سوم به مساحت ۵۰ هکتار است.

این آرامستان سالانه پذیرای بیش از ۸ میلیون زائر است؛ بنابراین لزوم ارائه خدمات مناسب به زائران، موقعیت جغرافیایی آرامستان و سایر پارامترها موجب شده است بعضی پروژه‌ها، آماده‌سازی، احداث یا ساماندهی شود و زیر ساخت‌های لازم در دستور کار قرار گیرد. این آرامستان مدفن بیش از ۱۷۳،۰۰۰ متوفی است.

این مجموعه به‌عنوان یک مکان عمومی با جمعیت عظیم مراجعان باید به زیرساخت‌هایی ازجمله آب کافی، فاضلاب، منبع برق، جاده‌ها، فناوری اطلاعات و ارتباطات برای حفظ زندگی شهری تجهیز شود تا بهره‌وری لازم را به دست آورد.

مفهوم موضوع این است که میزان تأمین، ارتقا و نگهداری زیرساخت‌ها و برابری دسترسی شهروندان شهری، به توسعه و شکوفایی شهر کمک می‌کند و علاوه بر آن، فراهم کردن زیر ساخت‌های کافی می‌تواند بار سالمتی را که گروه‌های کم‌درآمد متحمل می‌شوند، کاهش و کیفیت محیطی را افزایش دهد.

به‌منظور مدیریت بهتر آرامستان در سال‌های اخیر پروژه‌هایی در قالب چهار سرفصل پروژه‌های مرتبط با موضوع محیط زیست و انرژی، پروژه‌های مرتبط با موضوع هوشمندسازی و توسعه، پروژه‌های مرتبط با موضوع پدافند غیرعامل و پروژه‌های مرتبط با موضوع فرهنگی و اجتماعی انجام شده است.

آرامستان باغ رضوان با توجه به توان و تأثیرات مثبت بر محیط زیست، فضای سبز، ساماندهی و برنامه‌ریزی پوشش گیاهی و منابع زیستی و آبی، فضایی آرام‌بخش و تسلی‌دهنده در جامعه ایجاد می‌کند. ساماندهی عوامل زیست‌محیطی به علاوه دیگر اصول و استانداردهای طراحی آرامستان‌ها می‌تواند مجموعه‌ای ایجاد کند که پاسخگوی نیازهای روحی روانی، با توجه به نوع اعتقادات مردم باشد.

بیش از ۹۵ درصد از آبیاری اراضی سازمان آرامستان‌های شهرداری اصفهان تحت فشار است

در آرامستان باغ رضوان اصفهان نیز با توجه به همین ضرورت، مجموعه فضای سبز وسیعی با اهداف طراحی برای حفظ اصالت و هویت منظر مجموعه، طراحی برای حفظ و احترام به سنت‌ها و فرهنگ‌های منطقه، حفاظت از گونه‌های گیاهی باارزش بازمانده، ایجاد نظم و تعادل در ساختار فیزیکی کلیت مجموعه آرامستان برای مواجهه با ناهنجاری و ناهماهنگی در سیما و منظر شهری، تفکیک فضاهای مختلف این مجموعه، شکل بخشیدن و یکپارچگی به کل سیمای آرامستان باغ رضوان از طریق ادغام با فضاهای مصنوع، ایجاد منظر زیبا در سیمای عمومی شهر و ارتقای کیفیت بصری، به حداکثر رساندن تجربه حسی افراد با خوانایی و قابل درک کردن محیط و تقویت حس مکان در منظره، ایجاد تنوع در مسیر با پوشش گیاهی متفاوت، خوانا شدن دسترسی‌های مناسب، اصلاح و ساماندهی برخی از درختان به دلیل سپری شدن عمر مفید، ساماندهی در وضع موجود سامانه آب‌رسانی و اصلاح آبیاری در برخی نقاط به علت کاهش بازده آبیاری با وجود کمبود آب موجود کاشت شده است.

به‌طورکلی می‌توان به فضای سبز به‌عنوان یک پدافند غیرعامل نگاه کرد؛ چراکه فضای سبز به کاهش آسیب‌پذیری در شرایط بحران کمک می‌کند و با توجه به بحرانی بودن شرایط آلاینده‌ها در این شهر، کمبود آب و تغییر اقلیم نیازمند حفاظت و توسعه فضای سبز است.

فضای سبز باغ رضوان دو بخش دارد؛ بخشی به‌عنوان فضای سبز پهنه‌ای (پارک جنگلی) و بخشی به‌عنوان فضای سبز خطی (کمربند سبز، فضای سبز معابر) که در کاهش آلودگی‌ها نقش مؤثری ایفا می‌کند. این آرامستان حدود ۳۵ درصد از درختان شرق اصفهان را دربرمی‌گیرد و نقش آن در تأمین بخشی از اراضی فضای سبز در حلقه کمربند سبز شهر به‌عنوان اولین لایه حفاظتی برای جلوگیری از ورود ریزگردها هنگام وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان، تعدیل ورود آلودگی‌های حاصل از فعالیت کارخانه‌ها حائز اهمیت است و در برآوردن نیازهای زیست‌محیطی و اجتماعی شهر اصفهان و جلوگیری از فرسایش خاک اهمیت بسزایی دارد.

این مجموعه ۱۷۰ هکتار فضای سبز دارد که با بیش از ۱۲۲ هزار اصله درخت و درختچه ۴ درصد از کل فضای سبز تحت اختیار شهرداری اصفهان است، همچنین از منظر تنوع گونه‌های گیاهی بیش از ۷۰ گونه درخت و درختچه در این مجموعه وجود دارد.

فضای سبز آرامستان رضوان، از منظر شادابی بصری نیز با از بین بردن سیمای نامطلوب و غم‌انگیز این مکان و فضاسازی برای افزایش روحیه شهروندان، حس نشاط در محیط و از منظر اجتماعی با پوشاندن بعضی مناظر نامطلوب در فضای بیرونی باغ رضوان نیز اهمیت خاصی دارد.

موقعیت جغرافیایی و قرارگیری آرامستان در حلقه حفاظتی شرق اصفهان از یک سو و هجوم آلاینده‌ها و ریزگردها از سمت شرق از سوی دیگر موجب شده است تا فضای سبز آرامستان باغ رضوان موردتوجه ویژه قرار گیرد و با گسترش آن به افزایش سرانه فضای سبز شهری نیز کمک شایانی شود.

این موضوع این سازمان را بر آن داشت تا با تأمین منابع آب پایدار و انجام اقدامات زیرساختی نظیر توسعه سیستم آبیاری تحت فشار (بیش از ۹۵ درصد از آبیاری اراضی این سازمان تحت فشار است) و اصلاح شبکه‌های آبرسانی در کاهش هدر رفت آب و افزایش راندمان آبیاری، در مواجهه با بحران کم‌آبی گام مؤثری بردارد.

در این سازمان موارد مصرف آب شرب در ۳۷ دستگاه سقاخانه‌ها، سرویس‌های بهداشتی و دفاتر خدمات رفاهی است که با توجه به ضرورت خدمت رسانی مناسب و تکریم ارباب رجوع تأمین آب در این بخش باید به شایستگی انجام شود.

بدین منظور مخازن ذخیره برای پایداری آب و استفاده از آب در زمان اوج مصرف ایجاد شده که به‌ویژه در فصول گرم سال مورداستفاده قرار می‌گیرد. گنجایش مخازن آب شرب تا سال ۱۴۰۱ معادل ۶۰ مترمکعب بوده و در سال ۱۴۰۲ با ساخت مخزن ۵۰ مترمکعبی در فاز ۲ آرامستان با افزایش ۸۳ درصدی ظرفیت، میزان ذخیره‌سازی آب شرب به ۱۱۰ مترمکعب افزایش یافته است.

این مخزن شبکه‌ای به طول ۱۶.۴۴۲ متر در توزیع آب شرب را بر عهده دارد. تأسیسات انتقال آب شرب از کنتور به مخزن هوشمند بوده و بر اساس میزان تخلیه تانک‌های موجود با صدور فرمان به شیرهای برقی و سایر سنسورها امکان آبگیری مخازن فراهم می‌شود.

این امر امکان مانیتور کردن لحظه‌ای مخازن و سنجش میزان آب موجود را دارد و تأثیر بسزایی در کاهش مصرف انرژی الکتریکی، جلوگیری از سرریز و هدر رفت آب و جلوگیری از وقوع بحران خالی شدن مخازن را فراهم می‌کند. چاه بخش عمده آب مصرفی برای تغسیل، تأمین آب برای شست‌وشوی سنگ مزار و آبیاری گلدان‌های مزار و تأمین بخشی از آب فضای سبز برای درختان مثمر توسط سه حلقه چاه آب تأمین می‌شود.

شیرهای برداشت آب در سطح قطعات به‌منظور سهولت دسترسی به آب برای زائران احداث شده و در مواردی از قبیل آبیاری گلدان‌ها و شست‌وشوی سنگ مزار کاربرد دارد؛ این شیرها از مخزنی با گنجایش ۷۰۰ مترمکعب تغذیه می‌شوند.

مخزن نگین این سازمان به‌منظور پیش‌بینی مواقع بحرانی برای تأمین آب (ذخیره‌سازی استراتژیک و ذخیره‌سازی مازاد نیاز آبیاری در فصول سرد سال) و جمع‌آوری بخشی از نزولات جوی و ذخیره‌سازی آب در فصل زمستان، به طول ۱۲۳ متر، عرض ۶۸ متر و عمق ۹.۳ متر احداث شده است که حجم این مخزن بیش از ۵۵.۰۰۰ مترمکعب است و امکان ذخیره‌سازی برای بلندمدت را دارد.

با توجه به موقعیت جغرافیایی مناسب، این مخزن امکان آبگیری از خط انتقال و آبدهی به شبکه به‌صورت ثقلی را دارد، ضمن اینکه این مخزن می‌تواند معین سایر عرصه‌های فضای سبز در منطقه چهار، پارک جنگلی شرق، شهر رویاها، سازمان میادین، سازمان پسماند، کارخانه آسفالت سازمان عمران و منطقه ۱۵ باشد

آبیاری هوشمند فضای سبز هوشمندسازی مخازن آب، ایستگاههای پمپاژ آب و هوشمندسازی آبیاری فضای سبز، پیاده‌سازی سیستم مانیتورینگ خطوط انتقال آب و پساب در فضای سبز به‌منظور افزایش راندمان و کاهش هدر رفت آب از شاخصه‌های طرح هوشمندسازی آبیاری فضای سبز است. دستگاه تله متری و مانیتورینگ مخازن آب با برد زیاد و بدون محدودیت مسافت، برای دریافت اطلاعات از مراکزی که دسترسی به آن‌ها سخت و دشوار است، به‌کار می‌روند و قابلیت گزارش‌دهی از وضعیت پمپ و مخزن را حتی روی موبایل کاربر دارند.

آبیاری هوشمند فضای سبز در باغ رضوان

در اجرای پروژه آبیاری هوشمند فضای سبز ابتدا تمام داده‌ها و اطلاعات فضای سبز و شبکه آبیاری نظیر مشخصات مخازن آب، ازبیلت شبکه آبیاری، جانمایی والوها، محدوده، تراکم و نوع پوشش گیاهی برداشت و ثبت و در گام بعدی مدل‌سازی آب، خاک، گیاه بر اساس داده‌های هواشناسی، پوشش گیاهی منطقه و نوع خاک انجام شد.

در این روش تبخیر و تعرق گیاه محاسبه و با توجه به داده‌های تاریخ هواشناسی ایستگاه‌های سینوپتیک و متدهای مختلف و سنجش پارامترهایی نظیر بارش، دما، ساعت آفتابی و سرعت وزش باد نیاز آبی گیاه برآورد می‌شود. همچنین به منظور توزیع یکنواخت فشار آب درون شبکه و افزایش راندمان آبیاری پهنه‌بندی فشار انجام و با روش‌های ارائه‌شده از قبیل نصب فشارشکن، دبی موردنیاز تأمین شد. در ادامه طبق برنامه‌نویسی انجام شده و فرمان مرکز داده، آبیاری درختان انجام می‌شود.

توسعه انرژی الکتریکی انرژی الکتریکی جزو اساسی‌ترین مؤلفه‌های زیر بنایی موردنیاز سازمان بوده و نقش مهمی به‌عنوان یکی از مهمترین منابع انرژی در استمرار ارائه خدمات و رفاه حال شهروندان دارد و از مؤلفه‌های اصلی توسعه پایدار است. افزایش ظرفیت هوایی و زمینی شبکه فشار ضعیف برق ازجمله فعالیت‌ها و خدمات مهمی است که به همت سازمان، باهدف راه‌اندازی تجهیزات الکترومکانیکال، روشنایی معابر، توسعه فعالیت‌های هوشمند و سایر خدمات انجام شده است.

مزیت‌های انرژی الکتریکی از قبیل پاک بودن، سهولت مصرف و امکان تبدیل به سایر انواع انرژی بر اهمیت آن می‌افزاید. این سازمان برای کاهش ناترازی برق و تداوم ارائه خدمات، به توسعه مولدهای کوچک مقیاس و توسعه انرژی خورشیدی اقدام کرده است.

نیروگاه خورشیدی سوخت‌های فسیلی در همه مراحل استخراج، حمل‌ونقل و مصرف، آسیب‌های جدی زیست‌محیطی بر جوامع محلی وارد می‌کنند. مهم‌تر از همه، سوزاندن سوخت‌های فسیلی حدود ۳۵ میلیارد تن در سال تولید می‌کند که حدود ۸۹ درصد از کل انتشار دی اکسید کربن در جهان را شامل می‌شود.

در کشور ایران به دلیل رشد جمعیت، بالارفتن سرانه مصرف انرژی الکتریکی، توسعه بخش‌های صنعتی و کشاورزی میزان تقاضای مصرف این نوع انرژی پیوسته در حال افزایش بوده است. تأثیر موقعیت مکانی نیروگاه در میزان تولید و بازدهی آن، هزینه تولید و انتقال انرژی و محیط زیست اهمیت موضوع انتخاب مکان بهینه در زمینه احداث نیروگاه آشکار می‌شود.

آرامستان باغ رضوان به‌منظور کاهش آ لودگی هوا و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و ضرورت توسعه و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک، به ساخت نیروگاه خورشیدی با هزینه اجرا ۲۷۰ میلیارد ریال اقدام کرده است.

در ساخت این نیروگاه بیش از ۶ تن میلگرد، بیش از ۴۰ تن آهن، بیش از ۳۵۰ تن بتن و بیش از ۲۰۰۰ متر بولت به کار رفته است.

به‌رغم الزاماتی که درباره تولید ۲۰ درصدی انرژی مصرفی به وجود آمده است، این نیروگاه توانسته حدود ۴۵ درصد نیاز برق مصرف داخلی سازمان را تأمین کند. با ورود به فصول گرم سال و افزایش قطعی برق، این نیروگاه نه‌تنها برق سازمان را در مواقع بحرانی تأمین خواهد کرد؛ بلکه جبران کننده بخشی از کمبود شبکه توزیع برق بوده و به توان شبکه توزیع اداره برق در زمان اوج مصرف کمک می‌کند.

هزینه تعمیر و نگهداری پایین نیز از دیگر مزایای این نیروگاه است. سایبان پارکینگ‌ها در راستای خدمت‌رسانی به زائران و مراجعان و ترویج توسعه فرهنگ استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، سایبان پارکینگ‌ها با زیربنای ۲،۷۰۰ مترمربع و قابلیت پارک بیش از ۲۰۰ خودرو احداث شده است. این سازه با وزن بیش از ۴۰ تن و بیش از ۳۰۰ تن بتن‌ریزی برای استقرار پنل‌های خورشیدی، تولید برق و استفاده زائران به‌عنوان پارکینگ بهره‌برداری شده است.

احداث جایگاه سوخت با مشارکت بخش خصوصی

یکی از نیازهایی که در آرامستان باغ رضوان احصا شده بود و یک ضرورت جدی از سوی شهروندان و سازمان آرامستان‌ها به حساب می‌آمد، موضوع احداث جایگاه سوخت بود.

در نظرسنجی که سال ۹۸ از شهروندان حاضر در آرامستان باغ رضوان انجام شده بود، یکی از نیازهای اعلام شده، موضوع جایگاه سوخت در این آرامستان بود و از طرف سازمان نیز این موضوع حائز اهمیت بود که سازمان باید در زمان بحران مهیای خدمت‌رسانی باشد، بنابراین وجود یک جایگاه سوخت برای خودروهایی که الزاماً باید در زمان بحران تردد کنند، ضروری به‌نظر رسید.

با توجه به این دو ضرورت و نیاز، سازمان آرامستان‌ها از سال گذشته برای جذب سرمایه‌گذار برنامه‌ریزی‌هایی را انجام داد و توانستیم با یکی از شرکت‌ها وارد قرارداد شویم تا جایگاه سوخت در تراز ملی احداث شود.

پس از استعلام از ۱۵ نهاد و دستگاه و دریافت مجوزهای لازم از شهرداری، پروژه مشارکتی جایگاه سوخت آرامستان باغ رضوان با ۸۰ میلیارد ریال اعتبار در مدت زمان سه ماه احداث شد و از ابتدای فروردین سال جاری به‌صورت آزمایشی در مدار بهره‌برداری قرار گرفت و در ادامه مسیر آئین افتتاح رسمی این جایگاه سوخت روز نهم خرداد ۱۴۰۳ با حضور شهردار اصفهان برگزار شد.

این جایگاه سوخت، دارای ۸ نازل برداشت است که بر اساس جدیدترین فناوری موجود در خاورمیانه احداث شده و از کیفیت بالایی برخوردار است.

به دلیل قرار گرفتن نشانه‌ها بر پایه تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم و زمینه، المان‌ها در هر محل بیانگر هویت آن محل هستند؛ به همین منظور در بخشی‌های مختلف سازمان از عناصر بصری برای هویت‌سازی، کاهش ناملایمات محیطی و التیام بخشی به زائران و مراجعان و نیز انتقال پیام استفاده شده است که به زیبایی و یکپارچگی بصری در سطح آرامستان نیز کمک می‌کند.

هزینه اجرای اینگونه پروژه‌ها ۳۰ میلیارد ریال بوده است؛ همچنین ساخت و استقرار نماد چرتکه، چمدان، شمسه و اسماً متبرکه برخی از این اقدامات این سازمان در این زمینه است.

در آرامستان باغ رضوان باگذشت بیش از ۴۰ سال از دفن عمده درگذشتگان شهر اصفهان، زیارت قبور مشاهیر در حال گسترش روزافزون است؛ اما هنوز عمده افراد مراجعه‌کننده به این مجموعه با نگرش یا احساس مشترک نیازمند تسکین و التیام هستند؛ در این میان وجود برخی آداب و رسوم رایج در بین مردم و شهروندان ازجمله پذیرایی از افراد شرکت‌کننده در مراسم‌هایی از جمله تشییع و تدفین ضرورت ارائه خدمات رفاهی برای خانواده‌های داغدار و مصیبت‌دیده را افزایش می‌دهد.

در این راستا طرح ساماندهی باغ رضوان در دستور کار قرار گرفت و مجموعه تالار بهشت و چادرهای برپایی مراسم با داشتن فضایی بانشاط و سرسبز، علاوه بر هویت‌بخشی به مکان برای برگزاری مراسم و ارائه سایر خدمات به شهروندان، جنبه‌های خاطره‌انگیزی برای افراد ایجاد می‌کند.

نکته حائز اهمیت دیگر اینکه آرامستان باغ رضوان سه راهبرد اصلی مد نظر قرار گرفته است، نخست ترویج فرهنگ خیرات و نذورات به عنوان رکن فراموش شده در فرهنگ مردم شهر اصفهان، دوم توسعه یاد معاد به عنوان دستوری که دین ما در مواجهه با قبرستان داده و سوم اصلاح فرهنگ سوگ است؛ با این سه راهبرد اصلی سازمان در سه سال اخیر به سمت تولیدات در چند بخش اقدام کرد، نخست تولیدات مکتوب بود.

آرامستان باغ رضوان در آستانه ۴۰ سالگی با اجرای پروژه‌های متعدد زیست‌محیطی و فرهنگی و رونمایی از لوگوی جدید نشان داد که وارد فصل جدیدی از خدمت‌رسانی شده است و به‌جای یک قبرستان محدود به‌عنوان سازمان اجتماعی پا به پای شهر گام بر می‌دارد.