گروه زندگی: اگر قرار خانوادگی برای سفر اربعین گذاشته‌اید، اما هنوز هم دل دل می‌کنید که بچه‌ها را با خودتان ببرید یا نبرید یادتان باشد دنیای پیاده روی اربعین با حضور بچه‌ها، دنیای دیگری می‌شود. فوت و فن‌های خاص خودش را می‌طلبد. سختی‌هایش بیشتر اما به موازات این سختی‌ها شیرینی و حلاوت زیارتش هم دوچندان است. خلاصه اگر حساب و کتاب همه چیز را کرده‌اید و می‌خواهید بچه‌ها را با خودتان ببرید، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه شوید. البته قرار نیست در این گزارش بگوییم با خودتان چی ببرید و چی نبرید، کوله‌تان چه اندازه باشد یا جزییات دیگر که البته دانستن این مهارت‌ها هم برای خانواده‌های سفر اولی اربعین ضروری است.

سفر اربعین سفر فرصت‌هاست. این مسیر چند روزه بهترین فرصت تربیتی است. خیلی‌ها سختی سفر با بچه‌ها را به جان می‌خرند و به پیاده روی اربعین می‌روند اما نمی‌دانند چطور می‌توانند از این سفر بهترین استفاده را کرد. «محمد مهدی الهی منش»؛ مدرس و پژوهشگر حوزه تربیت و مؤسس مجموعه تربیت بنیادی در این گزارش راهکارهای مفیدی را ارائه می‌دهد.

* چه کسانی باید بی خیال پیاده روی اربعین شوند؟

کدام یک از شما که حالا خواننده این گزارش هستید، قصد کردید تا بچه‌هایتان را به پدربزرگ، مادربزرگ یا خاله‌شان بسپرید و به سفر اربعین بروید؟ پژوهشگر حوزه تربیت همین اول کار قبل از توصیه به خانواده‌هایی که با بچه‌ها به سفر می‌روند، آب پاکی را روی دست خانواده‌هایی می‌ریزد که به هر دلیلی نمی‌خواهند فرزندانشان را با خودشان ببرند، از طرفی هم دلشان نمی‌آید از این سفر بگذرند. الهی منش می‌گوید: «بچه‌های کوچک‌تر که به شماوابستگی عاطفی دارند را پیش اطرافیان نگذاریدکه تنها سفر بروید. این کار علاوه بر اینکه آسیب‌های روانی را برای بچه‌ها به وجود می‌آورد، خاطره خیلی بد از زیارت در ذهنشان حک می‌کند. مراقب باشید رفتن یکی از دو والد، به خصوص مادر هم گاهی همین اثر را دارد.»

* هر چی حس خوبه مال تو!

حالا که تصمیم گرفتید بچه‌ها را با خودتان همراه کنید همه معادله‌های سفر شما تغییر می‌کند و باید هم و غمتان را بگذارید تا کودک شما حس خوبی از این سفر معنوی تجربه کند. کار سختی نیست. به پیشنهادهای این مدرس تربیت فکر کنید: «هر چیزی که به حس خوب بچه‌ها آسیب می زند را حذف کنید و به هر موضوعی که این حس خوب را تقویت می‌کند بها دهید. کار سختی نیست مثلاً اینکه عکس یادگاری زیاد بگیرید، در راه رفتن، بچه‌ها را زیاد خسته نکنید و به توان آنها توجه کنید. اگر بچه‌ها ازدحام جمعیت را دوست ندارند در حرم‌ها زیاد نمانید. چند جمله عربی ساده برای سلام و احوال پرسی ساده وتشکر به آنها یاد بدهید تا بتوانند در همین حد با عراقی‌ها صحبت کنند. این موضوع حس خوبی به آن‌ها می‌دهد. در طی مسیر با بچه‌هایتان شوخی کنید و خوش بگذرانید. اینطور نباشد که کل مسیر فقط ذکرو دعا باشد. هر جا خوردنی بود و بچه‌ها دوست داشتن بگیرند به آنها اجازه بدهید مگر اینکه برای سلامتی‌شان ضرر داشته باشد.»

* اربعین؛ بهترین فرصت برای آموزش بی کلام

 بازار آموزش بی کلام در سفر اربعین داغ داغ است. مفاهیم و رفتارهای درست انسانی مثل صبر، گذشت، بخشش که در طول سال‌ها همه تلاشتان را می‌کنید تا آنها را به روش‌های مستقیم و غیر مستقیم به بچه‌ها آموزش دهید در این سفر چندروزه، می‌توانید بی کلام و بدون حرف در بچه‌هایتان نهادینه کنید. می‌پرسید چطور؟ الهی منش؛ پژوهشگر حوزه تربیت راهکارهایی را به شما ارائه می‌دهد؛

«به اربعین به چشم یک پیاده روی به عشق امام حسین (ع) نگاه نکنید. پیاده روی اربعین فرصتی است برای انسان سازی.

محبت کنید، سلام کنید، ارتباط بگیرید، رفیق شوید، خدا قوت بگویید. هر جا که شد بخوابید، هر چه که بود بخورید و سخت نگیرید. چه اتفاقی می افتد؟ بچه‌ها از این رفتار شما ساده گرفتن زندگی را یاد می‌گیرند.

در طول سفر با وجود سختی‌هایی که ممکن است متحمل شوید صبور باشید، عصبانی نشوید، تندی نکنید، غر نزنید حتی اگر خیلی خسته بودید. در این صورت است که بچه‌ها از شما صبر و تحمل را یاد می‌گیرند.

جای خوب را به بقیه بدهید، غذای خوب را تعارف کنید، در صف‌ها هوای بقیه را داشته باشید تا بچه‌ها گذشت را از شما یاد بگیرند.

برای بچه‌های عراقی خوراکی یا هدیه کوچکی بردارید و از بچه‌های خودتان بخواهید که این هدیه‌ها را به آنها بدهید. با این کار، هم بچه‌های شما سخاوت را از شما یاد می گیرندو هم بچه‌های عراقی خاطره خوبی در ذهنشان حک می‌شود.

سفر اربعین بهترین فرصت است برای ایجاد عادت‌های خوب دینی، مثل عادت به نماز اول وقت، عادت به قرائت روزانه قرآن، دعا و زیارت، با وضو بودن، غیبت نکردن، اسراف نکردن، همین که بچه‌ها تقید شما را ببینند برایشان کافی است.»

* ازهر چه بگذریم سخن بازی خوش‌تر است

حالا که هم سفرهای ما بچه‌هایمان هستند از هر چه بگذریم سخن بازی خوش‌تر است. مگر می‌شود کودکی را به سفر برد اما برای بازی و سرگرمی‌اش فکری نکرد، حتی اگر آن سفر پیاده روی اربعین باشد. عضو شورای تربیتی مدرسه علمیه مصباح الهدی هم به این موضوع تاکید ویژه‌ای دارد و می‌گوید: «برای بازی و سرگرمی بچه‌ها در طول سفر فکر کنید و متناسب با علاقه بچه‌ها برایشان برنامه ریزی کنید و وسایل لازم را بردارید. مثلاً نقاشی، بازی با اسباب بازی‌های کوچک و بازی‌های جمع و جور فکری برای استراحت‌های بین راه، داستان گفتن در طول مسیر برای بچه‌ها، مسابقه‌های مختلف راه انداختن و خلاصه هر بازی که بتواند خستگی راه را از تن بچه‌ها بیرون کند.»

* توضیح اضافه ندهید!

اگر کودکمان با دیدن ازدحام زائران و حال و هوای مسیر پیاده روی اربعین چراهایی زیادی برایش پیش آمد و سؤال پرسید به او چه بگوییم؟ از طرف دیگر بعضی وقت‌ها پدر و مادرها فکر می‌کنند حالا که کودکشان را به پیاده روی اربعین بردند بهترین فرصت است تا در مورد مسائل دینی با او صحبت کنند، پیشنهاد می‌کنیم نظر الهی منش؛ مؤسس مجموعه تربیت بنیادی را در این خصوص بخوانید؛ «اگر بچه‌های خردسال دارید و به سفر اربعین می‌روید، زیاد در مورد مسائل دینی به آنها توضیح ندهید. حتی اگر از شما سؤال پرسیدن، توضیح مختصر و قانع کننده‌ای به آنها بدهید. گفتن مسائلی که برای بچه‌ها قابل فهم نیست، جز دست خورده کردن مباحث و بی میل کردن آنها در نوجوانی تأثیر دیگری ندارد.»

* بازسازی رابطه با فرزند نوجوان در اربعین

اگر نوجوان دارید و به دلیل شرایط حساس دوران نوجوانی و بحران‌های این دوره کمی ارتباطتان با فرزندتان شکراب شده و از هم دور شده‌اید، پیاده روی اربعین را از دست ندهید. الهی منش می‌گوید: «از فرصت سفر اربعین برای ترمیم رابطه با فرزندتان استفاده کنید. موضوعات جذاب و مهمی را متناسب سن، دغدغه و نیاز فرزندتان آماده کنید تا در طول سفر بتوانید در مورد آن با هم حرف بزنید. اگر هم رابطه خوبی با فرزندتان دارید، می‌توانید در این سفر با هم صمیمی‌تر و نزدیک‌تر شوید. کافی است که با هم صحبت کنید. به او محبت کنید. برایش وقت بگذارید، به نظرش اهمیت دهید.»

* دستیار ارشد

خانواده‌هایی که بچه‌های قد و نیم قد دارند، یکی از دغدغه‌هایشان برای بردن بچه‌ها چالش‌هایی است که بین فرزندان وجود دارد و ممکن است در سفر اربعین به دلیل خستگی راه و پیاده روی بیشتر هم شود، مدرس تربیت دینی برای این چالش هم چند راهکار دارد؛ «سعی کنید با یکی دو خانواده دیگر هم سفر شوید تا بچه‌ها با هم سرگرم شوند. حتماً مسئولیت‌هایی برای بچه‌ها در سفر در نظر بگیرید. مثل عکاسی، گرفتن پرچم، اطلاع رسانی به همراهان یا پیدا کردن جای اسکان مناسب. از طرفی بچه‌ها گاهی با هم چالش و دعوا دارند یا به هم حسادت می‌کنند. برای کم شدن این تنش هاو سبک شدن بار خودتان، بچه‌های بزرگ‌تر را همکار تربیتی خودتان کنید. با آنها در مورد کوچک‌ترها مشورت کنید و بهشان نقش دهید تا تحمل و گذشتشان بیشتر شود.»

* نه به فضای مجازی!

تابستان و کرونا و تعطیلی مدارس همه و همه بهانه‌ای شد برای وابستگی بچه‌ها حتی بزرگ‌ترها به فضای مجازی و حالا پیاده روی اربعین بهترین فرصت است برای ترک این عادت. الهی منش چند راهکار برای ترک این عادت می‌دهد: «دائم دنبال نت نباشیم، هر جا که وای فای بود سریع وصل نشویم. برای استفاده از فضای مجازی برنامه داشته باشید. مثلاً روزی نیم ساعت یا یک ساعت در حد ضرورت و برای انجام کارهای ضروری به اینترنت وصل شوید.»

*بچه‌ها را شفیع خودتان کنید

 ای کاش یادمان باشد که این میهمان‌های کوچک و بی گناه بهترین شفیع نزد امام حسین (ع) هستند. بیایید با خودمان عهد کنیم به هر عمودی که رسیدیم نگاهی از مهر و محبت به صورت امانتی‌هایمان بیندازیم و از خدا بخواهیم به پاکی و صفای قدم‌های بچه‌ها در این مسیر آسمانی نیم نگاهی هم به ما کنند.

انتهای پیام/