به گزارش خبرنگار پردیسان آنلاین، خانه‌های قدیمی ایران، بخشی از حافظۀ تاریخی ملت ایران به‌حساب می‌آیند. پیشینۀ معماری در ایران به هزارۀ هفتم پیش از میلاد می‌رسد. از آن زمان تاکنون، این هنر خود را در عرصه‌های گوناگون، به‌ویژه در خانه‌های سنتی ایران نمایان ساخته و به‌مرور تکامل‌یافته است از طرفی خانه‌های تاریخی ایران از مقاصد مهم گردشگری در کشور به شمار می‌آیند.
تاریخ کهن و فرهنگ غنی مردمان این سرزمین در بخش‌های مختلف تمدن بزرگ ایران نمود داشته است. بالطبع بخش مهم و بزرگی از این فرهنگ نیز در خانه‌های ایرانی خود را نمایان ساخته است. بنابراین خانه‌های قدیمی ایران، راهی برای کاوش در دوره‌های مختلف تاریخ کشور محسوب می‌شود. آنچه در این آثار تاریخی بسیار قابل‌توجه است، تلفیق هنر ایرانی با معماری و مهندسی دوره‌های مختلف است. همین امر توجه هنر دوستان و گردشگران را به خود جلب کرده است. آن‌ها از اقصی نقاط ایران و جهان برای یک گشت تاریخی و بازدید از خانه‌های زیبای ایران می‌آیند.
این بناهای ارزشمند و خاص امروزه هرچند در حال نابودی و تخریب هستند، اما نکته قابل‌تأمل این است خانه‌هایی تاریخی که با تغییر کاربری همچون هتل، رستوران مرمت و به‌نوعی حفظ‌شده‌اند به چه اندازه تغییر کاربری آن‌ها اصولی و متناسب با ساختار آن بنا بوده است و مهم‌تر از همه در مرمت یک‌خانه تاریخی و تغییر کاربری آن باید چه اصولی رعایت شود؟
کاوه امین دکترای معماری در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار کرد: هر بنای تاریخی معماری خاصی دارد و در تغییر کاربری آن‌ها نباید در معماری بنا تغییرات اساسی ایجاد شود.
وی تأکید کرد: در تبدیل بنای تاریخی به هتل، بایدمعماری بنای اصلی حفظ شود و به‌گونه‌ای باشد که تمام اقدامات انجام‌شده در آن قابل بازگشت باشد و اگر لازم شد الحاقات بدون اینکه به اصل معماری بنا خدشه‌ای وارد شود قابل‌حذف باشد.
این دکترای معماری تصریح کرد: هر نوع تغییر کاربری در خصوص بناهای تاریخی باید با رعایت اصل برگشت‌پذیری انجام شود و تغییرات ایجادشده در بنا نباید به‌گونه‌ای باشد که آن بنا از حالت تاریخی خارج شود.
وی افزود: تغییر کاربری بناها اگر با انواع کاربری‌های فرهنگی صورت بگیرد کار بسیار درستی است زیرا منظور این است که این بناها در وهله اول ازنظر معماری احیا شود و دوم اینکه کاربری مجدد آن‌ها اصل مطلب یعنی کاربری اولیه را زیر سوال نبرد، بنابراین کاربری بهتر است فرهنگی یا شبه‌فرهنگی باشد و سبب حفظ بنای تاریخی شود.
امین گفت: ایجاد تغییرات اساسی در بنای تاریخی خلاف است و وزارت میراث فرهنگی برای این ایجادشده است که جاذبه‌های بناهای تاریخی را برای گردشگران معرفی و آن‌ها را به شکلی حفظ کند که سرمشق برای دانشجویان معماری و مرمت حال و آینده باشد، اما اگر این جاذبه‌ها را زیر پا له کرده و از بین ببرند چیزی برای ارائه نخواهند داشت.
وی اضافه کرد: در احیای یک بنای تاریخی و تغییر کاربری آن علاوه بر رعایت اصول مرمت ازجمله برگشت‌پذیری، کاربری آن نیز اهمیت بسیاری دارد چراکه اگر تغییر کاربری به‌درستی انجام شود می‌تواند نشان دهندۀگوشه ای از فرهنگ غنی گذشتگان باشد.
این دکترای معماری اظهار کرد: مسئله این است که در حال حاضر بسیاری افراد و سازمان‌ها در قالب تغییر کاربری، و خانه‌های قدیمی است که بنای اصلی را نابود می‌کنند به‌عنوان چنین شده است که با گرفتن مجوز کاربری هتل که نزدیک‌ترین عملکرد نسبت به عملکرد اصلی خانه‌های تاریخی و در راستای حفظ آن‌هاست اما تخلف می‌کنند و بنای تاریخی را خراب می‌کنند و یک هتل جدید می‌سازند.
وی ادامه داد: دلیل چنین تغییر کاربری‌هایی نامناسبی سودجویی افراد است و در این زمینه همه مقصر هستند زیرا نظارت، تعهد و علاقه‌ای در بین نیست همه به دنبال کسب مال دنیا هستند؛ بنابراین اینکه بنا چه عملکردی می‌تواند داشته باشد و چه عملکردی نمی‌تواند داشته باشد مبحث دوم است اما موضوع اول این است که ما باید اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری داشته باشیم که بر تغییر کاربری بناهای تاریخی دقیق نظارت کند به‌عنوان‌مثال وقتی برای تبدیل یک‌خانه تاریخی به هتل مجوز می‌دهد باید به دنبال آن نظارت و دقت کند که روند تبدیل به‌درستی پیش برود و صدمه‌ای به اثر نرسد.
امین تأکید کرد: بر اساس آنچه از سوی یونسکو ارائه‌شده است دراحیای بنای تاریخی باید توجه داشت که اصل بنا و اصالت آن باقی بماند نباید بدل‌سازی انجام شود؛ ضمن اینکه باید به موضوع برگشت‌پذیری هم دقت شود چراکه ممکن است نسل آینده بخواهد آن را از حالت تغییر عملکرد دربیاورد. این مهم‌ترین مسئله است و تا وقتی این موضوع حل نشود هیچ بحث دیگری نمی‌توان مطرح کرد.
وی گفت: در موضوع احیا، هر عملکردی نمی‌تواند مطرح شود به‌عنوان‌مثال نباید حمام را به رستوران تبدیل کرد درحالی‌که اکنون همه دارند همین کار را می‌کنند یعنی حمام‌های تاریخی را به رستوران تبدیل می‌کنند و توجهی به این موضوع ندارند که حمام جای بهداشتی برای تمیز کردن آدم‌ها بوده نه محیط بهداشتی برای پخت‌وپز و ازلحاظ بهداشتی برای رستوران مناسب نیست؛ اما متأسفانه حمام‌ها را نابود کردند و دیگر حمامی باقی نگذاشته‌اند و هیچ حفاظتی در این حوزه نیست.
