دوران قرنطینه و خانه‌نشینی کرونایی، برای بسیاری افرادی که به مطالعه علاقه دارند، فرصت مناسبی بود اما انتخاب کتاب که خود یک دغدغه مهم است، در روزهایی که امکان حضور در کتاب‌فروشی‌ها وجود ندارد، خرید کتاب مساله مهمی بود که باید راهی برای آن پیدا می‌کردند. در این شرایط، کتابفروشی‌ها در اقدامی از پیش تعیین نشده، امکان خرید کتاب از صفحات اجتماعی خود در فضای مجازی و سفارش تلفنی را فعال کردند که به نظر می‌رسد با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو شده است. 

مدیر خانه کتاب امیر در قیطریه، با اشاره به تغییر روش فروش در این مدت، گفت: ما در این مدت فروش تلفنی و اینستاگرامی داشتیم، برای مخاطب ما بازدهی خوب و قابل توجهی داشت، در این مدت مخاطبان بسیاری به فروشگاه ما اضافه شد هم از تهران و هم از شهرستان، افراد زیادی با ما تماس گرفتند و کتاب سفارش دادند، این فروش برای ما رضایت بخش بود.

عبدی افزود: البته باید بگویم که این روش های فروش کتاب، ساختار قبلی را خیلی پوشش نداد اما بخشی از ضررهایمان را جبران کرد، ما فکر می‌کردیم فروش در این مدت صفر باشد اما به دلیل شرایط خانه‌نشینی، بسیاری از افراد به دنبال کتاب بودند و ما توانستیم  نسبت به زمان و اوضاع و احوال، فروش قابل قبولی داشته باشیم که در این شرایط خاص برای ما خوشحال کننده بود.

این کتابفروش، در خصوص نحوه تهیه کتاب‌ها در مدت قرنطینه گفت: تهیه کتاب، خیلی سخت نبود اما بیشتر مراکز توزیع کار نمی‌کردند با چند مرکز که کارمندان آن‌ها در محل کار حاضر بودند تماس می‌گرفتیم و کتاب‌ها را به صورت تلفنی و مجازی سفارش می دادیم. 

وی در خصوص این فروش گفت: ما در فروردین و اسفند حدود ۹ هزار و ۵۰۰ جلد کتاب فروخته ایم و از نظر آماری رقم قابل توجهی است. فکر می‌کنم مخاطبان ما با این روش فروش آشناتر شده اند و حالا راحت‌تر کتاب‌هایشان را سفارش می‌دهند.​​

مدیر کتابفروشی لارستان در خیابان مطهری، نیز با بیان اینکه فروش آنلاین در اینستاگرام و فروش تلفنی این کتاب‌فروشی قابل توجه بوده است گفت :در مدت تعطیلی کسب و کارها، فروش ما قابل توجه بود و توانستیم مخاطبان خود را با این روش فروش آ​​شنا کنیم.

طباطبایی افزود: شاید روزانه بیش از  ۳۰ جلد کتاب می فروختیم که حتی از برخی روزهایی که در کتاب‌فروشی می نشستیم و شرایط عادی بود هم فروش بیشتری داشتیم. به مخاطبان ما در فضای مجازی افزوده شد و بسیاری از مشتریان ما در این مدت کسانی بودند که پیش از این آشنایی زیادی با کتاب‌فروشی نداشتند.

وی اضافه کرد: ما پیش از این هم طریق فضای مجازی کتاب‌هایی را برای مشتریان‌مان تهیه می‌کردیم اما برای مشتریان دائم ما هم روش فروش آنلاین جذابیت زیادی داشت و خرید آن‌ها هم افزایش پیدا کرد.

کتابفروشی‌های دیگری هم مثل لارستان، پیش از همه‌گیری کووید-۱۹ هم فروش تلفنی و غیرحضوری داشته‌اند اما در این مدت سفارش‌های بیشتری دریافت کردند.

 مدیر کتابفروشی بیدگل در خیابان انقلاب با بیان اینکه در مدت قرنطینه کرونایی با وجود داشتن سایت و صفحه اینستاگرام، تنها سفارش تلفنی کتاب را پذیرفته اند، گفت: ما پیش از این هم، سفارش تلفنی می‌پذیرفتیم اما فروش ما در این مدت چشمگیر بوده چون فروش مستمر داشته‌ایم. تلفن‌های مردم بیشتر شده بود و ما با طرح پیک رایگان در تهران به مدت یک هفته و پست رایگان کتاب برای شهرستان‌ها به مدت ۱۰ روز، مخاطبان خود را به خرید تشویق کردیم.

وی افزود: استقبال از طرح خرید تلفنی خوب بوده و حتی بسیاری از مخاطبان اتفاقی با ما آشنا شده‌اند و کتاب‌های مورد نظرشان را در کتابفروشی ما پیدا کردند.

علی اکبری با بیان اینکه، کتابفروشی بیدگل، تمام ماه فروردین را تعطیل بوده، گفت: از آغاز اردیبهشت که به فروشگاه آمدیم، همچنان فروش کم است اما در حال طی کردن روند عادی هستیم.

وی با بیان اینکه سفارش های اسفند و فروردین کتاب را چگونه مدیریت کرده‌اند، توضیح داد: ما بخش عمده ای از خریدهایمان را نگه داشته ایم اما در بخش تقویم ۹۹ که هیچ سالی برای ما تقویم باقی نمی‌ماند، همه تقویم‌های مانده است و پخش کننده هم پس نمی گیرد، چون خرید ما قطعی بوده، این یکی از ضررهاییست که در این مدت متحمل شده‌ایم، چون کتاب به هرحال فروش خواهد رفت.

علی اکبری با گذرا دانستن افزایش فروش کتاب گفت: این روند عادی زندگی نخواهد بود، من خوشبین نیستم و فکر می‌کنم در قرنطینه هم کسانی کتاب خریدند که پیش از آن هم کتاب می خواندند. با این وضعیت اقتصادی، کتاب در اولویت خرید افراد و خانواده‌ها نیست. بخشی از درآمدها که می توانست صرف خرید کتاب شود حالا صرف خرید مواد ضدعفونی کننده و لوازم پیشگیری از بیماری می‌شود به همین دلیل ما پس از بازگشایی هم با کاهش فروش مواجه شدیم، وضعیت فروش کتاب تیره و تار است و نمی‌توان برای آن راهکاری پیدا کرد.

وی ادامه داد: تغییر وضعیت فروش کتاب و به طور کلی خرید آن، کار یک شبه نیست و اوضاع روز به روز هم بدتر می شود، نمونه آن کتابفروشی طهوری است که با ۶۰ سال سابقه کتابفروشی خود را واگذار کرد. طهوری ثروتی بود که باید حفظ می شد اما آقای طهوری می‌گوید دیگر توان تحمل نوسان‌ها و آشفتگی‌های بازار کتاب را ندارد من یقین دارم قدیمی‌ترین کتاب‌فروشی‌های این منطقه در خیابان انقلاب، مثل روزبهان، خوارزمی و دیگر ناشران اگر خریداری برای کتاب‌فروشی خود داشته باشند، آن را واگذار می‌کنند و فکر می‌کنم خیلی نمی توان به آینده فروش کتاب امید داشت، البته ما همه امیدواریم اما امیدمان بیهوده است.

از سوی دیگر کتابفروشی‌های دیگری هم بودند که از روش‌های فروش آنلاین استفاده نکردند و این مسئله باعث به خطر افتادن بیش از پیش کسب و کارشان شد. مدیر فروشگاه فرهنگان رازی با بیان این که از اسفندماه فروشگاه را بسته اند گفت: پس از شروع بیماری و بسته شدن فروشگاه، تصمیماتی در خصوص تغییر مدیریت فروشگاه گرفته شد که فرصت فروش آنلاین از طریق فضای مجازی برای ما فراهم نبود. 

وی افزود: ما بخش عظیمی از سفارش‌ها را به توزیع کننده مرجوع کردیم و هنوز هم فروشگاه را بازگشایی نکرده‌ایم.

مدیر کتابفروشی فردوسی، در میدان تجریش نیز با بیان این که فروش آنلاین دردی را دوا نمی‌کند، گفت: ما فروش آنلاین نداشتیم و از این ظرفیت استفاده نکردیم. اوضاع و احوال ما به شدت به هم ریخته است، فروش کتاب که پیش از این بیماری هم ذلیل بود، بدتر شده، ما  از اردیبهشت  کار را آغاز کرده‌ایم، اما تنها می‌آییم که سرمان را گرم کنیم.

گفت‌وگو با کتابفروشان نشان می‌دهد که برقراری ارتباط با مخاطب یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ موقعیت کتابفروشی در دوران کرونا بوده است، مخاطبان با تغییر روش خرید به خوبی کنار آمده‌اند و حتی برخی از کتاب‌فروشان توانسته‌اند فروش بهتری نسبت به روزهایی که در فضای مجازی فعال نبوده‌اند به دست بیاورند.

آشنایی مخاطب با کتاب‌فروشی و معرفی مداوم کتاب‌ها در فضای مجازی، توانسته اعتماد اهل کتاب را برای خرید غیرحضوری جلب کند، از سوی دیگر بسته بندی‌های مناسب و بهداشتی که کتابفروشان رعایت کرده‌اند مخاطب را به خرید دوباره تشویق کرده است. به نظر می‌آید حتی پس از پایان همه‌گیری کووید-۱۹ هم می‌توان به آینده فروش آنلاین کتاب امیدوار بود و دیگر فرصت خرید کتاب نداشتن، بهانه خوبی برای کتاب نخواندن به شمار نمی‌رود. 

جدا از کتاب‌فروشی‌ها، فروشگاه‌های آنلاین کتاب و فروش نسخه‌های الکترونیکی هم روزگار خوبی را گذراندند اما مساله حفظ کتاب‌فروشی به عنوان یکی از ارکان فرهنگی اقتصاد و یکی از مهم‌ترین فضاهای فرهنگی شهر، لزوم استفاده از روش‌های جدید فروش کتاب را گوشزد می‌کند.