اواخر سال گذشته بود که برخی شنیده‌ها، گزارشهای مردمی و پیگیری دوستداران میراث فرهنگی حاکی از تخریب بخشی از روستای تاریخی کنگ داشت روستایی که قدمت آن به پیش از اسلام باز می گردد. تخریبهایی که عامل اصلی آن اجرای طرح هادی در این روستا بود.
این درحالی است که طبق اعلام معاون میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی این روستا به دلیل بافت تاریخی ابلاغی فاقد طرح هادی روستایی و صرفا دارای طرح بهسازی آن هم با ضرورت لحاظ قرار دادن ارزش تاریخی، معماری و حفظ بافت روستاست.
کنگ تاریخی
کنگ در لغت دو معنادارد اول پرنده ای قوی پنجه که در مناطق کوهستانی زندگی میکند و دوم دژ مستحکم.
روستای پلکانی کنگ در ۱۹ کیلومتری غرب طرقبه و ۲۹ کیلومتری مشهد قرار دارد و آخرین روستا در محور دره رودخانه کنگ است که از طریق یک جاده آسفالت به روستای نغندر و سپس شهر طرقبه و از آنجا به شهر مشهد مرتبط می‌شود و ماسوله‌ای دیگر را از دوران قبل از اسلام به نمایش می‌گذارد.
قدمت کنگ به پیش از اسلام باز می گردد و این روستای تاریخی با معماری پلکانی و چهره ای شکست خورده و تکیده در آینه صاف و بی آلایش سرزمین آفتاب رخ می‌نماید.
روستای تاریخی کنگ در پهنه سبزگون باغهای گیلاس و کوههای سربه فلک کشیده، خودنمایی میکند و هنوز هم ردپای تاریخ در دل این روستای کهنسال چشم ها را خیره و درون متلاطم آدمی را آرام و آسوده می سازد.
این روستا به دلیل وضعیت خاص جغرافیایی منطقه و وضعیت دره ای و به دلیل وجود کوه های مرتفع و درختان فراوان و عدم وزش بادهای خشک، از آب و هوای معتدلی برخوردار است.
همچنین به دلیل اختلاف ارتفاعی که بین این روستا و مشهد وجود دارد معدل درجه حرارت روزانه کنگ سه تا چهار درجه سانتیگراد پایین تر از معمول درجه حرارت روزانه مشهد است.
این روستا از ییلاقهای مشهد و طرقبه به دلیل بافت مسکونی پلکانی جذاب، آب و هوای معتدل و طبیعت سرسبز و خرم در میان مردم مشهد و زائران این شهر مشهور شده است.
چشم انداز ارتفاعات، باغهای سرسبز و حاشیه رودخانه به ویژه در فصول بهار، تابستان و پاییز بسیار جالب توجه و تماشایی است.
از دیگر جاذبه های طبیعی روستای کنگ، باغهای انبوه و سرسبز میوه آن است که چشم‌انداز این باغها در فصول بهار، تابستان و پاییز بسیار تماشایی است و گردشگران بسیاری را به سوی خود جلب میکند.
ارسال پرونده ثبت ملی کنگ
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با اشاره به اهمیت تاریخی روستای کنگ گفت: پرونده ثبت ملی بافت تاریخی روستای کنگ تهیه و به سازمان مرکزی ارسال شده است.
مرجان اکبری با تاکید بر این که بافت تاریخی این روستا تحت هر شرایطی باید حفظ شود افزود: این بافت ارزشمند تاریخی و فرهنگی باید برای همگان و آیندگان حفظ شود نه این که برای بهره تعدادی محدود دچار تغییر و تخریب شود.
وی تاکید کرد: با عاملان هرگونه تخریب در این روستا برخورد خواهد شد زیرا همگان ارزش این بافت را می‌دانند.
کنگ مشمول طرح بهسازی نه هادی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: بافت روستای کنگ دارای ارزش و بافت تاریخی و ابلاغی است و این ارزش تاریخی از طریق وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ابلاغ شده است.
اکبری افزود: با این ابلاغ، بنیاد مسکن موظف است برای روستاهایی که بافت ارزشمند آنها ابلاغ شده طرح بهسازی و نه طرح هادی تهیه و اجرا کند تا با اجرای طرح بهسازی ضمن حفظ بافت و معماری، بهسازی و مقاوم‌سازی اماکن انجام شود به این ترتیب تمامی ارزشهای میراث فرهنگی در قالب طرح بهسازی حفاظت و صیانت می شود.
وی ادامه داد: وظیفه میراث فرهنگی حفاظت از آثار با ارزش فرهنگی و تاریخی است و در مورد بافتهای تاریخی ضوابطی وجود دارد که شیوه حفاظت و صیانت آنها را از آثاری مانند مجسمه‌ها و موارد مشابه تاریخی متفاوت میکند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: بافتهای شهری و روستایی موجودات زنده‌ای هستند که باید جریان زندگی در آنها جاری باشد در حالی که تخریبهای اخیر را خانه‌های متروکه‌ای اعلام کرده‌اند که در حال انهدام بوده‌اند.
اکبری افزود: به هیچ عنوان اجازه افزوده شدن معبر و تغییر بافت را نمی‌دهیم بنابراین مالکان صرفا حق بهسازی و نه تغییر در معماری را دارند.
وی ادامه داد: در برخی از بافتهای تاریخی روستایی لاجرم در برخی موارد معدود تجدید بنا لازم است اما این امر باید سنخیت با بافت تاریخی محل داشته باشد.
او اضافه کرد: به هیچ وجه اجرای طرح هادی در روستای کنگ قانونی نیست و این روستا از اساس ادارای طرح هادی نیست و تنها طرح قابل اجرا در این روستا، طرح بهسازی است.
کنگ دارای طرح هادی!
در حالی که معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی بافت تاریخی کنگ را ابلاغی و این روستا را فاقد طرح هادی اعلام میکند فرماندار طرقبه، طرح هادی روستای کنگ را مصوب سال ۱۳۸۸ می‌داند.
سید حسن حسینی افزود: مشاوران طرح هادی نیز که کارشان ارائه طرح‌های روستایی و شهری است موظفند تمام اسناد مرتبط با محل و روستا را ببینند اما طبق گفته مشاوران در بررسی‌های اسناد در گذشته و حال که برای ساخت اقداماتی انجام گرفته است، سندی مبنی بر این که قسمت تخریب شده جزء بافت ارزشمند میراثی است وجود ندارد.
وی ادامه داد: میراث فرهنگی پیشنهاد داده است که این منطقه بخشی از میراث تاریخی و فرهنگی کشور قرار گیرد و پس از ثبت این منطقه، می‌توان قانونی برای ساخت و سازهای داخل روستا وضع کرد و زمانی که قانونی وضع می‌شود می‌توان مردم را مجاب کرد تا از آن قانون پیروی کنند اما در حال حاضر قانونی مصوب نشده است تا مردم را به پیروی از آن مجاب کرد.
فرماندار طرقبه گفت: قسمتی که در حال تخریب است جزء معماری و بافت تاریخی کنگ محسوب نمی‌شود و خانه‌ای گلی است که به واسطه خطری که ادامه وجود این خانه داشته آن را تخریب کرده‌اند.
حسینی افزود: به لحاظ قانونی کاری که در کنگ انجام می‌شود، خلاف قانون نیست اما به لحاظ تاریخی و میراث فرهنگی همه موظف هستیم که از بافت تاریخی این روستا حفاظت کنیم منتهی در طرح هادی جدید روستای کنگ که در حال بازنگری است به طور قطع باید یک سری از مولفه‌های میراثی را دقیق‌تر در نظر بگیریم و رعایت کنیم تا مشکلی برای بافت تاریخی منطقه به وجود نیاید.
تیشه به ریشه کنگ چند هزارساله
رییس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بینالود هم با اشاره به قدمت سه هزارساله روستای کنگ گفت: بیش از ۸۰۰ خانه مسکونی در روستای کنگ وجود دارد که در سال‌های مختلف ساخته شده و زیبایی خاصی را به این روستا داده است.
علی اکبر احمدزاده در خصوص تخریب برخی از منازل مسکونی این روستا گفت: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ۱۰ سال قبل طرحی برای ایجاد یک معبر جدید در داخل روستاها تهیه کرد که با پیگیری‌های صورت گرفته توسط اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری طرح متوقف شد و اکنون در حال بازنگری است.
وی ادامه داد: برخی از مالکان، خانه‌های خود را در روستا رها کرده و به شهرهای دیگر مهاجرت کرده‌اند به همین دلیل عوامل طبیعی مانند بارندگی و رطوبت زیاد موجب فرسودگی و تخریب ساختمان‌ها شده است.
رییس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بینالود با اشاره به این‌که تعدادی از خانه‌هایی که طی چند هفته اخیر تخریب شده‌اند قدیمی و فاقد استحکام بنا بوده‌اند گفت: اگرچه مالکان تعدادی از منازل مسکونی قصد دارند دوباره خانه‌ها را بسازند اما تذکر داده‌ایم که تجدید بنا باید با رعایت ضوابط میراث فرهنگی و گردشگری باشد.
احمدزاده افزود: اگرچه اهالی بین دو تا سه خانه را بیشتر تخریب نکرده اند اما نباید فراموش کرد که روستای کنگ فقط متعلق به اهالی آن در شهرستان طرقبه شاندیز، استان خراسان رضوی و کشور نیست بلکه اهمیت بین‌المللی دارد.
وی ادامه داد: وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، وزارت کشور، بنیاد مسکن و استانداری خراسان رضوی باید به صورت هماهنگ و در تعامل با یکدیگر به فکر حفظ و مرمت منازل و توسعه گردشگری روستای کنگ باشند بنابراین این روستا توجه ویژه‌ای در حوزه دولتی و ملی می‌طلبد.
