به گزارش خبرنگار پردیسان آنلاین، خانه خاندان بیضاوی در محله تاریخی دروازه اصفهان ابتدای خیابان تیموری _ پنج‌شنبه بیست‌ونهم تیرماه_ ساعت ۲۲:۰۰ به بهانه کانون شیوع بیماری سالک تخریب شد. خردادماه سال جاری بود که بیماری سالک در بافت تاریخی شهر شیراز شیوع پیدا کرد و این موضوع باعث رعب و وحشت ساکنان این محلات شد. بیماری که می‌توان گفت بسیاری از دستگاه‌های اجرایی استان برای ابتلای کمتر شهروندان به آن پای کار آمدند و اقدامات مؤثری انجام دادند، اما هم‌اکنون مشاهدات و اعلام گزارش‌ها از سوی شهروندان در بافت تاریخی نشان می‌دهد اقدامات اجرایی تنها برای مدت مشخصی بوده و باز هم شیوع این بیماری افزایش داشته است؛ شهروندان نیز از وضعیت بهداشت محلات گلایه دارند.

داستان غم‌انگیز تخریب خانه‌های ارزشمند در بافت تاریخی همواره تکرار می‌شود، اما این بار شیوع بیماری سالک بهانه‌ای شد تا مرکز بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز به جمع دستگاه‌های اجرایی تخریب‌گر خانه‌های بافت تاریخی بپیوندند، به نحوی که برای تخریب خانه خاندان بیضاوی از سوی این دو مرکز خدمات‌رسان، نامه‌نگاری به منظور تخریب این خانه آن هم با عنوان کانون سالک بودن، انجام و این خانه شبانه تخریب شد.

بنای این خانه قاجاری با مساحت تقریبی ۳۵۰ تا ۴۰۰ مترمربع با حیاطی بزرگ و درختانی نیمه‌سبز با سر در ورودی بسیار زیبا به لحاظ معماری فاخر بود و اتاق‌هایی با پنجره‌های هلالی یا قوس‌دار همچون بسیاری دیگر از بناهای تاریخی بافت شیراز به بهانه ثبت نشدن آنها، مخروبه بودن، نداشتن مالک و کانون بیماری سالک بودن تخریب شد و از بین رفت.

این خانه یک مخروبه بوده است و برای مالک ارزشی ندارد

محمدتقی قلعه‌نویی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین، اظهار کرد: این خانه متعلق به خانواده آهیخته بوده است و ارزش تاریخی ندارد، تنها یک دیوار داشت و سقف آن به طور کامل فرو ریخته بود.

وی با بیان اینکه این مکان خانه نیست بلکه یک آوار بوده است، افزود: این خانه مخروبه و به عقیده شبکه بهداشت به کانون شیوع بیماری سالک تبدیل شده بود، در این راستا با همکاری میراث فرهنگی و نظر کارشناسان این اداره کل و با توجه به اینکه خانه شرایط ثبت نداشت و مخروبه بود، آواربرداری آن توسط شهرداری منطقه هشت انجام شد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس با تاکید بر اینکه این خانه یک مخروبه بوده است و برای مالک ارزشی ندارد، تاکید کرد: به مالک اجازه داده می‌شود تا تخریب و آواربرداری خانه‌هایی در بافت تاریخی شهر که به علت مخروبه بودن ارزشی ندارد، انجام شود، اما به خانه‌هایی که قابلیت مرمت، احیا و مقاوم‌سازی داشته باشد به هیچ عنوان اجازه تخریب داده نمی‌شود.

با پیگیری‌های تلفنی خبرنگار پردیسان آنلاین میثم مهتابی، مسئول روابط عمومی شهرداری منطقه هشت شیراز یک جوابیه کوتاه در اینباره ارائه داد. در متن این جوابیه آمده است:

«ملک مورد نظر واقع در دروازه اصفهان ابتدای خیابان تیموری جنب پارکینگ عمومی است. از سال‌ها قبل برای ملک فوق پرونده بند ۱۴ تشکیل شده است و به تازگی با تشکیل کارگروه بیماری سالک صورت‌جلسه‌ای که به امضای نمایندگان میراث، دانشگاه علوم پزشکی و پسماند رسیده دستور تخریب و آواربرداری صادر شد. پس از صورت‌جلسه در تاریخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۵ به صورت کتبی، میراث مجوز تخریب و تجدید بنا را به مالک داده است. مالک هم به صورت شخصی اقدام به تخریب و جمع‌آوری ضایعات کرد و شهرداری هیچ‌گونه دخالتی در تخریب نداشته است.»

کارشناسی نشدن هویت خانه‌های بافت تاریخی روند تخریب را افزایش داده است

محمدحسین ده‌بزرگی، پژوهشگر و فعال بافت تاریخی درباره تخریب خانه بیضاوی اظهار کرد: مالک اصلی این خانه در گذشته خاندان بیضاوی بود که از سال ۱۳۶۲ به بعد توسط فردی به نام آهیخته خریداری می‌شود و در حال حاضر فرزندان این شخص علت تخریب خانه را فشار و اجبار دستگاه‌های اجرایی همچون علوم پزشکی شیراز، اداره بهداشت و کسبه محل مطرح کردند.

وی ادامه داد: سر در خانه بیضاوی از آجرچینی آن تا معماری، دریچه‌های ایجاد شده و پله‌های آن به مثابه یک امضا بود و در این خانه فاخر یکی از نمادهای معماری اواخر دوره قاجار و پهلوی در شهر شیراز وجود داشت.

پژوهشگر و فعال بافت تاریخی تاکید می‌کند: این مکان‌ها می‌تواند مرمت شود، اگر قرار باشد به هر بهانه‌ای خانه‌های بافت را با هر وضعیتی که دارد تخریب کنیم، یک به یک خانه‌ها تخریب می‌شود.

ده بزرگی با بیان اینکه نباید به هر بهانه‌ای دست به تخریب خانه‌های بافت تاریخی زد، افزود: زمین مجاور کنار خانه تخریب شده بیضاوی در حال حاضر یک پارکینگ است و در گذشته این مکان متعلق به کلانتر کل محمد خان ده بزرگی بوده است که با تخریب خانه، این مکان در حال حاضر به پارکینگ تبدیل شده است.

این پژوهشگر و فعال بافت تاریخی اضافه کرد: ریزش سقف، ستون و بنای ساختمان قابل بازگشت است و خانه بیضاوی تاریخی بوده و می‌توانست مرمت شود اما متأسفانه به علت عدم کارشناسی هویتی خانه‌های بافت تاریخی تنها به صدور نامه و امضا برای تخریب اقدام می‌شود.

ده‌بزرگی تصریح کرد: هر بنایی که تخریب می‌شود، شناسنامه‌ای دارد و شناسنامه آن شامل دوره تاریخی، مالک و نام محله است؛ لذا اگر به هر دلیل امکان نگهداری یک بنا وجود نداشت و تخریب شد باید نوسازی آن با پیوست مطالعات تاریخی انجام شود تا همچون بسیاری از کلان‌شهرها به یکباره کل بافت بدون در نظر گرفتن شناسنامه تاریخی، نوسازی نشود.

وی با اشاره به اینکه همواره این پرسش از دستگاه‌های متولی مطرح است که آیا یک خانه باید حتماً ثبت میراث فرهنگی باشد که تخریب نشود، افزود: با هر خانه‌ای که در بافت تخریب می‌شود ذره ذره هویت ما از بین می‌رود.

بافت تاریخی شیراز ثبت ملی شود

این پژوهشگر و فعال بافت تاریخی خاطرنشان کرد: بافت تاریخی شهر شیراز ارزشمند است و نمونه آن در کشور وجود ندارد، این شهر به دلیل حضور و زیست بزرگان به شهر برج اولیا شهرت دارد و علما، عرفا، مشایخ و شعرای بسیاری در آن دفن شده‌اند.

ده‌بزرگی با اشاره به اینکه روند نوسازی و تخریب در بافت میانه قابل مشاهده است، گفت: این تخریب در خانه‌های دارای ارزش انجام می‌شود در حالی که از دید پژوهشگران و مرمت‌گران بناهای تاریخی، ارزش یک خانه تنها به معماری آن نیست بلکه باید به میراث ناملموس نیز توجه شود.

وی اضافه کرد: در شهر شیراز خانه‌هایی وجود دارد که متعلق به خاندان بزرگ این شهر و هریک دارای آرایه‌های تاریخی هستند؛ لذا ضروری است قبل از هرگونه اقدام، بررسی لازم برای شناسایی مالک خانه‌ها انجام شود، چرا که خانه‌هایی که معماری آن‌ها فاخر و متعلق به افراد سرشناس است، نباید تخریب شود.

این پژوهشگر و فعال بافت تاریخی با تاکید بر اینکه لازم است شهرداری اجازه دهد تا نوسازی و مرمت خانه‌ها انجام شود، تصریح کرد: اگر بافت تاریخی شیراز ثبت ملی شود به راحتی تخریب و ساخت‌وساز انجام نخواهد شد و هر قسمت از بافت تاریخی به هر بهانه‌ای تخریب نمی‌شود.

ده‌بزرگی ادامه داد: شنیده‌ها حاکی از آن است که اقدامات و اعلام آمادگی لازم از سوی دستگاه‌های اجرایی برای ثبت ملی بافت تاریخی شهر شیراز انجام شده اما هنوز نتیجه درخواست اعلام نشده است.

به گزارش پردیسان آنلاین، طی سال‌های گذشته و به منظور روند تخریب خانه‌های تاریخی، ابتدا صدور مجوز از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان صادر و رأی تخریب از سوی شهرداری اجرا می‌شد، اما برای خانه تاریخی خاندان بیضاوی اداره کل میراث فرهنگی بر آواربرداری و تخریب از سوی شهرداری اصرار دارد و در مقابل شهرداری منطقه هشت در جوابیه خود دخالت شهرداری در تخریب این خانه را انکار می‌کند.

به عقیده بسیاری از فعالان میراث فرهنگی در بافت تاریخی، خانه‌ها چه در دست مالکان شخصی باشد و چه در دست نهادها، زمانی که درشان بسته باشد، سرنوشت‌شان متروک بودن و در نهایت تخریب خواهد بود.