پردیسان آنلاین، گروه استان‌ها- مریم ساحلی: اهمیت بهره‌مند شدن انسان‌ها از محصولات غذایی سالم در همه جوامع امری انکارناپذیر است. بی تردید برگشت محصولات کشاورزی صادراتی ایران از کشورهای مقصد که اخیراً رخ داده، موضوعی است که بر اهمیت این امر تاکید دارد. از این رو انتظار می‌رود مسئولان در استان‌هایی چون گیلان که بخشی مهم از اقتصادش به کشاورزی وابسته است، این موضوع مورد توجه ویژه متولیان ذی‌ربط و تولیدکنندگان قرار گیرد، چرا که هیچ‌گاه حق برخورداری انسان‌ها از محصولات غذایی سالم را نمی‌شود نادیده انگاشت.

«محمود هوشیار فرد» عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان در گفت و گو با خبرنگار پردیسان آنلاین بر اهمیت قانون‌مند کردن مراحل تولید محصول سالم تا صادرات آن به کشور هدف با بهره‌مند شدن از همفکری بخش خصوصی تأکید کرد و گفت: تولید محصولات کشاورزی نیازمند بررسی چند منظوره در زمینه‌هایی چون بذر ارگانیک، آب سالم، خاک سالم، نحوه کاشت، داشت و برداشت علمی بدون استفاده از سموم، کودهای مصنوعی و مواد هورمونی شیمیایی است تا به تولید محصولات سالم و در نهایت ارگانیک بیانجامند.

وی با بیان اینکه در مدیریت تولید ارگانیک آب آبیاری باید غنی شده با مواد بیولوژیک، خاک باید حاوی مواد آلی مناسب و کافی و مواد زیستی کافی مانند مایکوریزا، پتاستاز، ازتو باکتر و اسیدیته مناسب و سازگار با رشد و توسعه گیاه باشد، افزود: البته در خاک مزرعه سالم و ارگانیک باید در یک سانتیمتر مکعب خاک مزرعه، باغ و گلخانه سالم و ارگانیک میلیاردها میکروارگانیسم مفید وجود داشته باشد.

هوشیار فرد با تأکید بر اینکه باید از مالچ زیستی در واحدهای تولیدی محصولات ارگانیک شامل مزارع، باغات و گلخانه سالم و ارگانیک استفاده کرد، ادامه داد: در مزرعه و باغ ارگانیک باید پرندگان به اندازه کافی وجود داشته باشند و در اطراف مزارع و باغات ارگانیک باید حتماً درختان سازگار با منطقه دور تا دور آن را فرا گرفته باشد.

اهمیت حمایت از تولیدکنندگان محصولات ارگانیک

هوشیار فرد با اشاره به اینکه با وجود پتانسیل بالا اما تاکنون هیچ حمایت جدی از تولید کنندگان محصول پاک یا ارگانیک و سالم صورت نگرفته است، افزود: متأسفانه باید اظهار کرد که با وجود حضور افرادی فرهیخته در سازمان‌ها، معضل اصلی ساختار بزرگ و کُند وزارتخانه‌ها و سازمان‌های بزرگ دولتی است و تناقض در اهداف و ناهماهنگی بین آنها باعث نخبه کشی و بی انگیزگی چه درون سیستم دولتی و چه خارج از آن و بخش سالم و مولد خصوصی می‌شود.

وی اضافه کرد: برای مثال در یک دهه گذشته برخی از رؤسای سازمان محیط زیست طرفدار محصولات ارگانیک و مخالف محصولات تراریخته بودند که در آن مقطع زمانی اهداف و فعالیت سازمان مذکور به آن سمت و سو گرایش پیدا کرد ولی بعد از آن مسئول دیگری بر مسند نشست که شخصاً طرفدار تراریخته و مخالف ارگانیک بود؛ لذا تمامی اهداف و فعالیت‌ها به این سو منحرف شد و این به معنای بلاتکلیفی بدنه کارشناسی و مدیران میانی و اتلاف زمان و منابع مالی و انسانی ملی است.

این پژوهشگر یادآور شد: در باره کشاورزی ارگانیک حرف و حدیث بسیار است و گاهی برخی با تعصب به طرفداری و برخی نیز در نفی کلی آن صحبت‌هایی می‌کنند که به نظر هر دو بدون مطالعه کافی است و در واقع نظرات شخصی و غیر قابل قبول هستند.

وی با اشاره به اینکه کشاورزی اصولی ارگانیک یک نوع روش مدیریت و فرهنگ در کشاورزی است که در آن استفاده از نهاده‌های شیمیایی مصنوعی مجاز نیست و بر سلامت خاک و آب و محیط زیست تاکید دارد، اظهار کرد: خوب یا بد، این یک فرهنگ است و طرفداران خود را دارد.

برگشت خوردن محصولات کشاورزی صادراتی

هوشیار فرد اضافه کرد: عودت حجم قابل توجهی از محموله‌های محصولات صادراتی کشاورزی به دلیل عدم انطباق با استاندارهای کشور هدف باعث خسارات عظیم مالی و حیثیتی به بخش کشاورزی شده است.

وی با بیان اینکه این مسئله حاکی از اتلاف منابع و زمان در بسیاری از مواقع است، ادامه داد: باید در راستای تأمین منابع در راستای کاهش تدریجی مواد شیمیایی پرخطر تلاش شود تا به تولید محصول غذایی سالم با اولویت مصرف داخلی و صادرات خارجی بپردازیم.

هوشیار فرد تأکید کرد: به واسطه ساختار غلط همه بخش‌های سازنده و بی‌توجهی به سرمایه گذاری اصولی در آموزش به سمتی رفته‌ایم که با انجام حمایت‌های دلسوزانه نادرست مثل دادن کود و سم سوبسیدی و ارزان به کشاورزان آن هم با سیستم توزیع بسیار بد و ناکارآمد، بیشتر موفق به تولید محصولات حجیم و بی کیفیت شدیم تا محصول کم و با کیفیت

کشاورزی کشور نیازمند بازنگری است

این پژوهشگر با بیان اینکه در نخستین گام نیازمند بازنگری در بخش کشاورزی کشور هستیم و باید مدیریت کیفیت و دانش حاکم باشد، اضافه کرد: در کشاورزی اصولی و علمی ارگانیک صدها نهاده با منشأ گیاهی و طبیعی و بیولوژیک با فناوری نوین وجود دارد که حتی در برخی کشورها محرمانه است.

وی با اشاره به اینکه برخی در حمایت از کشاورزی ارگانیک مبنی بر استفاده از کرم خاکی و کودهای حیوانی و آبشویی گیاهان برای مقابله با آفات غیر کارشناسی است، افزود: با تولید محصول شناسنامه دار و در واقع شناسنامه دار کردن تولیدات کشاورزی به ویژه محصولات سبزی و صیفی و گلخانه‌ای توسط واحدهای تولیدی گامی مؤثر در هویت بخشی محصولات کشاورزی برداشته می‌شود و این کار سبب شده تا هنگام برداشت محصول، شناسنامه محصول برای عرضه به بازار قابل استفاده باشد.

این محقق با بیان اینکه بعضی از انجمن‌ها و کانون‌ها دکان هستند و تأثیری در تحول بخش کشاورزی ندارند، ادامه داد: در کشاورزی موظف به تولید محصول سالم هستیم و این تعریف علمی دارد؛ به خصوص محصولات تازه خوری ولی در محصولات ارگانیک نه قانون داریم نه ساختار اجرایی و نظارتی و کنترلی و بر چسب گذاری و غیره.

هوشیار فرد در ادامه با راهکارهای موجود برای حرکت در این مسیر اشاره و اضافه کرد: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (سازمان تات) به سازمان توسعه کشاورزی تبدیل شود تا همه امکانات این سازمان و پتانسیل علمی آنها در خدمت کشاورزی کشور قرار گیرد تا بتوان مزارع، باغات و گلخانه‌های سالم و ارگانیک را از صفر تا ۱۰۰ برنامه ریزی، هدایت، حمایت و نظارت کند.