به گزارش پردیسان نوین، ممکن است قُرقبان محلی در راستای حفاظت و حراست از منابع طبیعی، بدون هیچ چشم‌داشتی در طول سال در درگیری با سودجویان زخمی شوند و یا فوت ‌کنند و یا دچار غرق شدگی، خسارت جرحی و یا مورد حمله حیوانات وحشی قرار ‌گیرند.

این حامیان طبیعت، بدون هیچ‌گونه پشتوانه بیمه‌ای و حقوقی، قضایی و یا دریافت حقوق و مزایا در راستای حفاظت و حمایت از منابع طبیعی و محیط‌زیست فعالیت می‌کنند، که به پاسداشت این فعالیت، حمایت از سوی مسوولان در خصوص مسایل و حقوقی و قضایی را می‌طلبد.

فروردین‌ماه سال گذشته یک قرقبان محلی توسط خرس وحشی در منطقه سرآقاسید کوهرنگ زخمی شد و ۲۲  فرودین ماه سالجاری نیز یک قرقبان محلی که حافظ گیاه نادر کرفس کوهی(کلوس) در منطقه سرآقاسید شهرستان کوهرنگ بود، هنگام بازگشت به منزل از کوه پرتاپ و داخل روخانه بی‌آبه غرق شد.

قرقبانان محلی مورد کم توجهی قانونگذاران

یکی از قرقبانان روستای سرآقاسید شهرستان کوهرنگ با تاکید بر اینکه از سال ۹۴ طرح قرقبان محلی در این روستا برای حفظ و حراست از کلوس فعال شده است، گفت: بیشتر مردم این روستا منبع درآمدشان چیدن گونه‌های گیاهی از جمله کلوس و قارچ بود.

اسماعیل، قرقبان ۶۵ ساله در گفت وگو با خبرنگار پردیسان نوین افزود: از سال ۹۴ با همکاری مسوولان منابع طبیعی و آبخیزداری، طرح قرق رویشگاه کلوس در روستای سرآقاسید آغاز شد و بیشتر مردان این روستا که منبع درآمدشان از این گونه گیاهی نادر بود، برای حفظ این گونه نادر قرقبان محلی شدند. 

وی گفت: قرقبانان محلی به صورت شیفتی از زمان رویش و جوانه زدن کلوس از این منطقه و این گونه نادر حفاظت و حراست می‌کنند تا سودجویان و فرصت‌طلبان به غنچه‌کنی و ریشه‌کنی این گیاه مبادرت نکنند.

وی اظهار داشت: این افراد بدون هیچ چشم‌داشت و دریافت حق الزحمه ،به حراست از این گونه می‌پردازند تا گیاه به مرحله بذردهی برسد و بذر گیاه را به اداره کل منابع طبیعی به‌فروش برسانند و درآمدی کسب کنند.

به گفته وی، این افراد هیچ حقوق و مزایایی دریافت نمی‌کنند و در صورت بروز حادثه برای این افراد، هیچ نهاد یا دستگاهی جوابگو این اتفاق و با حامی از خانواده این افراد نیست.

یکی دیگر از قرقبانان که در چند سال گذشته به دلیل حادثه‌ای هنگام حراست از این گونه گیاهی، دچار جراحت شده بود، گفت: در زمانی که بستری بودم هیچ نهادی از من که همیار طبیعت بودم حمایت نکرد.

وی، که خواست نامش را بیان نشود،افزود: حفظ و حراست از عرصه طبیعی و منابع خدادادی یک وظیفه همگانی است و قرقبانان محلی نیازمند حمایت از سوی مسوولان و قانون‌گذاران هستند.

یک قرقبان در شهرستان لردگان نیز با اشاره به اینکه حفظ و حراست از گونه جنگلی بلوط یک وظیفه همگانی است، گفت: در هنگام حراست از این گونه در حال انقراض تاکنون با سودجویان و تخریب‌کنندگان عرصه‌های جنگلی درگیر شده است.

وی اظهار داشت: تعدادی از سودجویان و قاچاقچیان چوب و زغال، قرقبانان را در هنگام ماموریت مورد حمله و تهدید قرار می‌دهند و زخمی می‌کنند، که این امر می‌طلبد دستگاه‌های متولی در خصوص مجهز کردن قرقبانان محلی به تجهیزات حفاظتی و همچنین اجرای لایحه قانون حمایت از حافظان طبیعت اقدام کنند.

حمایت از محیط‌بانان محلی و همیاران طبیعت در لایحه حمایت از جنگلبانان و محیط بانان دیده شود

یک فعال زیست محیطی در چهارمحال وبختیاری نیز با بیان اینکه تاکنون هیچ قانون خاصی برای حمایت از قشر محیط‌بانان و جنگلبان و به خصوص همیاران طبیعت  قرقبانان محلی وجود نداشته است، گفت: از چند سال گذشته لایحه حمایت از جنگلبانان و محیط‌بانان تهیه و تنظیم شده است،که هم‌اکنون مراحل نهایی تصویب شدن است.

هومان خاکپور، به دیده‌شدن حمایتهای قضایی،قانونی، بیمه‌ای و حقوقی از همیاران طبیعت و قرقبانان در این لایحه تاکید کرد و افزود: همیاران طبیعت و قرقبانان محلی به صورت داوطلبانه و از سر دغدغه‌مندی برای حفظ منابع طبیعی و محیط زیست فعالیت دارند.

به گفته وی،این افراد اگر هنگام ماموریت دچار حادثه شوند، هیچ نهادی از این قشر حمایت نمی‌کند و این امر باعث کم شدن انگیز مردم برای فعالیت در حوزه همیاران طبیعت می‌شود.

این فعال زیست محیطی اظهار داشت: این افراد به دلیل نداشتن بحث بیمه، اگر دچار آسیب‌دیدگی یا فوت شوند هیچ حمایتی از خود فرد آسیب دیده  یا خانواده او انجام نمی‌شود.

وی، از دولت خواست تا نسبت به بیمه حوادث این افراد اقدامات لازم را  انجام دهد تا یک طرح تشویقی و حاشیه امن برای فعالیت همیاران طبیعت فراهم شود.

خاکپور، نبود حمایت مالی و قضایی را از دیگر مشکلات این افراد عنوان کرد و افزود:با تصویب قانون حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان و همچنین تبصره آن که در خصوص حمایت از قرقبانان محلی و همیاران طبیعت است، میل و رغبت و اطمینان خاطر مردم برای فعالیت در این حوزه افزایش پیدا می‌کند.

وی گفت: ایجاد حاشیه امن برای فعالیت  این افراد در عرصه حفاظت و حراست از منابع طبیعی یک ضرورت است.

وی به ارائه آموزش به این قشر تاکید کرد و گفت: صدور کارت همیار طبیعت از برنامه‌های مهم امسال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است.

خاکپور افزود: قرقبانان محلی و همیاران طبیعت با ثبت‌نام در سامانه ادارات کل منابع طبیعی و آبخیزداری می‌توانند  کارت همیار طبیعت دریافت کنند.

فقر قانون در خصوص حمایت از قرقبانان و همیاران طبیعت وجود دارد

معاون دادستان عمومی و انقلاب  شهرستان شهرکرد نیز  با اشاره به اینکه در خصوص حمایت از قرقبانان و همیاران طبیعت فقر قانون وجود دارد، گفت: براساس ضوابط موجود، قرقبانان محلی و همیاران طبیعت به عنوان ظابطان دادگستری محسوب نمی‌شوند و تنها یگان حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی ضابط دادگستری محسوب می‌شوند.

علی خسروی افزود: قرقبانان محلی و همیاران طبیعت اجازه دارند که در صورت بروز جرم، به یگان حفاظت منابع طبیعی و یا محیط‌زیست و یا نیروی انتظامی اطلاع‌رسانی کنند و اختیار خاص در این زمینه را ندارند.

وی اظهار داشت: این افراد به دلیل اینکه رابطه استخدامی با نهادی خاص را ندارند، تا تصویب نشدن لایحه حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان، هیچ حمایتی از آنها در صورت بروز حوادث انجام نمی‌شود.

حمایت از قرقبانان محلی نیازمند تصویب لایحه حمایت از محیط بانان و جنگل‌بانان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به حوادث و مشکلات قرقبانان محلی یا همیاران طبیعت بر حمایت قانونی و تصویب لایحه حمایت از محیط بانان و جنگلبانان تاکید کرد.

علی‌محمدی مقدم افزود:با تصویب لایحه حمایت از جنگلبانان و محیط بانان و افزایش سطح آگاهی جامعه، می‌توان خشونتی را که توسط  برخی افراد سودجو برای حافظان طبیعت ایجاد می‌شود را کم کند.

وی به ناکافی بودن حمایت‌های قضایی و قانونی لازم برای حمایت از محیط‌بانان و قرقبانان محلی اشاره کرد و گفت: در مواقعی که فرد قرقبان محلی آسیب دید یا منجر به حادثه‌ای چه برای محیط‌بان و چه برای شخص متجاوز شد، قانون پشتیبان وجود ندارد که این فرد را حمایت کند و قرقبانان محلی با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند

محمدی، با تاکید بر اینکه لایحه قانون حمایت از محیط‌بانان ، قرقبانان محلی،همیاران طبیعت از مجلس هشتم در دست پیگیری است،افزود: تصویب این لایحه یک گام مثبت برای حمایت از این قشر است.

به گفته وی، در چند سال گذشته به خصوص از سال ۹۴ که طرح قرق محلی رویشگاه کلوس در استان مطرح شد، کمتر از ۱۰ نفر از قرقبانان محلی در استان به دلیل حمله حیات وحش، درگیری با سودجویان و یا غرق شدگی و پرتاپ از ارتفاعات مصدوم شدند و یا جان خود را از دست دادند.

محمدی مقدم افزود: بهره‌گیری از نیروهای مردم و مشارکت جوامع محلی از رویکردهای موفق و موثر در حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی ، جنگل‌ها و مراتع در چند سال گذشته بوده است که با استقبال خوب مردم مواجه شده است.

وی، با اشاره به همراهی قابل تحسین جوامع محلی در حفظ و حراست از این عرصه‌ها و رویشگاهها بر حمایت قانونی از همیاران طبیعت تاکید کرد.

به گفته وی، رویشگاه کلوس (کرفس کوهی) در منطقه سرآقاسید شهرستان کوهرنگ یکی از معدود رویشگاه‌های باقیمانده گیاه دارویی کلوس در این استان است

محمدی مقدم افزود: در راستای حفظ این گونه با ارزش و همچنین افزایش تولید و اشتغال و بهبود وضعیت معیشت مردم، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان حفاظت از این رویشگاه را به جوامع محلی واگذار کرده است و در قبال آن با خرید تضمینی بذر حاصل از این حفاظت مشارکتی، از جوامع محلی حمایت می‌کند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ادامه داد: هر ساله جوامع محلی هزینه‌های زیادی را در راستای حفاظت از این گونه منحصر به فرد پرداخت می‌کنند، چرا که تنها منبع درآمد مردم آن منطقه از این گیاه دارویی است. 

میانگین نسبت جنگلبان و یگان حفاظت منابع طبیعی نسبت به جنگل و مراتع استان پایین است

محمدی مقدم افزود: براساس استاندارد جهانی به ازای هر ۲هزار هکتار جنگل به طور متوسط یک جنگلبان و ۱۰ هزار هکتار مرتع یک قرقبان وجود دارد، اما در ایران در مقابل هر ۴۰ هزار هکتار عرصه طبیعی یک جنگلبان فعالیت دارد.

وی با اشاره به فعالیت ۱۲۰ یگان حفاظت منابع طبیعی در استان اظهار داشت: در استان یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع و جنگل وجود ارد که این نیروها جوابگویی پوشش کامل این عرصه‌ها نیستند

جانشین یگان جانشین یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز گفت:هم‌اکنون ۷۴۰ نفر قرقبان با این اداره کل همکاری دارند، که از این تعداد ۶۲۰ نفر به صورت اداری، پیمانی و یا همیار طبیعت هستند که برای آنها کارت همیار طبیعت صادر شده است

حسن عسگری افزود: این همیاران طبیعت در مناطق جنگلی استان از جمله لردگان، کیار، اردل ، کوهرنگ فعالیت دارند.

به گفته وی ،۱۲۰ نفر دیگر نیز قرقبان محلی و افتخاری هستند که بیش از ۹۰ درصد آنها در منطقه سرآقاسید هستند و برای حفظ و حراست از رویشگاه کلوس فعالیت دارند.

وی گفت: تعدادی از این قرقبانان محلی نیز از سوی مرتعداران برای حفظ مرتع استخدام می‌شوند.

قانون حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان وجود نداشته است

یک وکیل دادگستری با اشاره به اینکه تاکنون قانون خاصی در حمایت از جنگلبانان و محیط‌بانان و همچنین قرقبانان محلی وجود نداشته است، گفت: لایحه حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان به پیشنهاد وزارت جهادکشاورزی و سازمان محیط‌زیست در تاریخ هشتم اسفندماه سال ۹۵ به تصویب هیات وزیران رسید

علی خسروی افزود:سوم تیرماه سال گذشته کلیات و ۴ ماده این طرح به تصویب مجلس رسید و بعد از تصویب در شورای نگهبان به عنوان قانون تبدیل می‌شود.

وی گفت: براساس تبصره ۲ ماده ۲ لایحه حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی موظف به پرداخت هزینه‌های درمانی، جبران خدمات و خسارت وارده به همیاران طبیعت و محافظان افتخاری و داوطلبان مردمی در اقدامت مرتبط با پیشگیری و اطفای حریق جنگل و مراتع در کشور هستند.

وی گفت: براساس ماده ۲ این لایحه دستگاه‌های اجرای موظف هستند ماموران یگان حفاظت خود اعم از کارکنان ثابت، پیمانی و قراردادی را در راستای انجام وظایف و ماموریتهای خود در قبال شهادت، فوت، بیماری صعب‌العلاج، نقص عضو، از کارافتادگی و حوادث براساس مقررات این قانون و آیین‌نامه اجرایی آن بیمه کنند.

به گفته وی،در تبصره ۱ این لایحه نیز آمده دستگاههای اجرایی براساس قوانین و حسب مورد برای انجام ماموریتهای سازمانی از افراد غیر از ماموران یگان حفاظت استفاده می‌کنند مانند ماموران اجرای محیط‌زیست و منابع طبیعی،دستگاه اجرای موظف است نسبت به پوشش بیمه‌ای این افراد مطابق ماده اقدام کند.

به گزارش پردیسان نوین، از مجموع مساحت استان چهارمحال و بختیاری حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار معادل ۸۶.۴ درصد عرصه ملی شامل جنگل و مراتع است که از این میزان ۳۰۷ هزار هکتار را پوشش جنگلی تشکیل می‌دهد.