به گزارش پردیسان آنلاین، دولت آذربایجان برای نخستین‌بار در تاریخ، میزبان گردهمایی صدها خاخام یهودی خواهد بود؛ رخدادی که قرار است از ۱۳ تا ۱۵ آبان‌ماه در باکو برگزار شود. این اجلاس، در نگاه اول شاید صرفاً یک نشست مذهبی به نظر برسد، اما در واقع نمایشی سیاسی-مذهبی است که اهداف ژئوپلیتیک پیچیده‌ای پشت آن پنهان شده. منابع اسرائیلی با هیجان از این رویداد به‌عنوان «نماد هم‌زیستی» یاد می‌کنند، در حالی‌که کارشناسانی همچون علی‌اکبر ولایتی آن را به زیان منافع ملی آذربایجان می‌دانند.
از «هم‌زیستی» تا ابزاری برای سیاست
مفهوم «هم‌زیستی مسالمت‌آمیز» که رسانه‌های عبری تبلیغ می‌کنند، در اینجا تنها یک پوشش است. پشت پرده این گردهمایی، موضوع مهم‌تری قرار دارد: پیوستن آذربایجان به پیمان ابراهیم، پروژه‌ای آمریکایی-اسرائیلی که هدف اصلی آن باز کردن دروازه‌های منطقه برای حضور تل‌آویو است.
نشست قبلی این اجلاس به دلیل عملیات «طوفان الاقصی» عقب افتاد، اما حالا با چراغ سبز آمریکا و استقبال دولت علی‌اف، فرصتی فراهم شده تا باکو وفاداری استراتژیک خود به تل‌آویو را علنی‌تر از همیشه نشان دهد.
اهمیت باکو برای اسرائیل صرفاً به‌دلیل حضور یهودیان تاریخی در این سرزمین نیست. آذربایجان، تأمین‌کننده نزدیک به نیمی از نفت مورد نیاز رژیم صهیونیستی است و در مقابل، یکی از مشتریان اصلی تجهیزات نظامی اسرائیل محسوب می‌شود؛ تجهیزاتی که نقش مهمی در جنگ قره‌باغ داشت.
به بیان ساده، این کنفرانس نه یک نشست مذهبی، بلکه ابزاری برای تثبیت پیوندهای نفتی و امنیتی میان باکو و تل‌آویو است؛ پیوندی که روزبه‌روز ابعاد خطرناک‌تری پیدا می‌کند.
روایت تاریخی یا بازنویسی جعلی؟
رسانه‌های یهودی با تکیه بر تاریخ‌سازی، تلاش می‌کنند میزبانی آذربایجان را «طبیعی» جلوه دهند. آن‌ها می‌نویسند یهودیان پس از تخریب معبد اول اورشلیم به آذربایجان آمدند و قرن‌ها در این سرزمین زیسته‌اند. اما همین روایت‌ها بخشی از پروژه‌ای است که قصد دارد تاریخ مشترک یهودیان و آذربایجانی‌ها را جایگزین هویت شیعی این کشور کند، همان‌گونه که در ۱۹۴۷، کشتی آوارگان یهودی با شعار مظلومیت وارد فلسطین شد اما به سرعت تبدیل به اشغالگری بی‌رحم گردید، امروز هم پروژه‌های فرهنگی-مذهبی صهیونیسم در باکو به دنبال تغییر چهره و هویت جامعه آذربایجان هستند.
پای آمریکا و پیمان ابراهیم در میان است
نباید فراموش کرد که این گردهمایی در خلأ سیاسی برگزار نمی‌شود. در مارس ۲۰۲۵، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ به باکو رفت و درباره گسترش پیمان ابراهیم مذاکره کرد. در ادامه، جلسات محرمانه دیگری هم با الهام علی‌اف ترتیب داده شد.
این تلاش‌ها تنها محدود به آذربایجان نبود، بلکه شامل رایزنی با کشورهای آسیای مرکزی هم می‌شد تا یک بلوک جدید منطقه‌ای بر پایه پیمان ابراهیم شکل گیرد. بنابراین، کنفرانس خاخام‌ها فقط یک رویداد مذهبی نیست، بلکه قطعه‌ای از پازل دیپلماسی آمریکایی-صهیونیستی در قفقاز است.
لابی‌های صهیونیستی؛ پروژه‌ای نرم اما عمیق
یکی از ابعاد کمتر دیده‌شده سیاست رژیم صهیونیستی در آذربایجان، گسترش لابی‌های یهودی است. این لابی‌ها اهداف رسمی دارند: هماهنگی میان جوامع یهودی، تبلیغ چهره‌ای مثبت از آذربایجان در اسرائیل، یا تقویت همکاری‌های فرهنگی. اما بخش پنهان این لابی‌ها بسیار مهم‌تر است: جایگزین کردن هویت قومی-ملی به جای هویت شیعی، پرورش نسل جدیدی از نخبگان ترک-یهودی برای تصاحب مناصب کلیدی، طراحی پروژه‌های فرهنگی و دانشگاهی مشترک برای نفوذ نرم، سازماندهی جشنواره‌ها و نشست‌هایی که تصویر باکو را به‌عنوان «نماد تساهل» جا بزنند
در واقع، اسرائیل از همین مسیرهای نرم و فرهنگی برای ساختن یک پایگاه دائمی در قلب قفقاز بهره می‌برد.
از هویت تا ژئوپلیتیک
آذربایجان کشوری است با اکثریت شیعه، اما حاکمیت آن در سال‌های اخیر بیش‌ازپیش به سمت سکولاریسم وابسته به غرب حرکت کرده است. برگزاری چنین کنفرانسی در خاک یک کشور مسلمان، آن هم بدون واکنش جدی از سوی جهان اسلام، زنگ خطری جدی برای هویت دینی و فرهنگی منطقه است.
این روند تنها به معنای نزدیکی سیاسی نیست؛ بلکه مقدمه‌ای برای تغییرات اجتماعی و فرهنگی است که در بلندمدت می‌تواند ساختار اعتقادی جامعه آذربایجان را دگرگون کند.
بازی پرهزینه باکو
سیاستمداران آذربایجانی شاید تصور کنند این میزبانی پرزرق‌وبرق، جایگاهشان را در قفقاز تقویت می‌کند، اما واقعیت چیز دیگری است. آن‌ها با چنین اقداماتی، عملاً روابط تاریخی خود با ایران و جهان اسلام را قربانی «شراکت استراتژیک» با تل‌آویو می‌کنند. هزینه این بازی، دیر یا زود دامن باکو را خواهد گرفت؛ همان‌طور که بسیاری از دولت‌های عربی پس از پیمان ابراهیم فهمیدند صلح با اسرائیل چیزی جز سراب نیست.
سرمایه‌گذاری طولانی رژیم صهیونیستی در آذربایجان
احسان موحدیان کارشناس مسائل قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار کرد: برگزاری این اجلاس در کشوری که خود را به عنوان یک کشور مسلمان و شیعه معرفی می‌کند، پیام‌های مهمی برای جهان و منطقه دارد و نشان‌دهنده تحولات امنیتی و ژئوپلیتیکی در قفقاز است. این موضوع ناگهانی رخ نداده بلکه نتیجه مسیر طولانی سرمایه‌گذاری اسرائیل در آذربایجان طی دو تا سه دهه اخیر است که اکنون به مرحله اثرگذاری ملموس رسیده است.
وی افزود: هدف از برگزاری اجلاس مشروعیت‌سازی و تقویت روابط کشورهای مسلمان با رژیم صهیونیستی است. این اقدام احتمالاً به توسعه همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی اسرائیل با کشورهای قفقاز و مرکزی عربی منجر خواهد شد و باکو می‌کوشد از این فرصت به عنوان پل ارتباطی اصلی میان جهان اسلام و اسرائیل استفاده کند.
کارشناس مسائل قفقاز تصریح کرد: هدف از برگزاری اجلاس مشروعیت‌سازی و تقویت روابط کشورهای مسلمان با رژیم صهیونیستی است. این اقدام احتمالاً به توسعه همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی رژیم صهیونیستی با کشورهای قفقاز و مرکزی عربی منجر خواهد شد و باکو می‌کوشد از این فرصت به عنوان پل ارتباطی اصلی میان جهان اسلام و رژیم صهیونیستی استفاده کند.
موحدیان گفت: پیش‌تر نیز کارشناسان قفقاز هشدار داده بودند که آذربایجان ممکن است به نقطه‌ای تبدیل شود که روابط نزدیک با رژیم صهیونیستی شکل گیرد و این هشدار اکنون با برگزاری اجلاس خاخام‌ها تا حدودی تحقق یافته است. انتظار می‌رود در ادامه، حضور آذربایجان در توافق ابراهیم و همکاری‌های منطقه‌ای با رژیم افزایش یابد.
وی افزود: پیامدهای امنیتی این تحولات نیز برای ایران قابل توجه است؛ حضور رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان می‌تواند محاصره ژئوپلیتیکی ایران را تقویت کرده و زمینه‌ساز همکاری‌های دفاعی و اطلاعاتی گسترده میان باکو و تل‌آویو شود. این در حالی است که تلاش‌هایی برای کاهش نقش ایران در کریدورهای انتقال انرژی منطقه نیز در جریان است.
توسعه همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی باکو و تل‌آویو
کارشناس مسائل قفقاز تصریح کرد: همکاری‌های گسترده میان رژیم و باکو شامل ایجاد مراکز سایبری، تعاملات اقتصادی و نظامی، پروازهای منظم حمل تجهیزات و تسلیحات و فروش نفت به اسرائیل است که نشان‌دهنده برنامه‌ریزی بلندمدت این کشورهاست. که برگزاری اجلاس خاخام‌ها بخشی از پروژه سوئل برای محاصره ایران و تقویت نفوذ رژیم صهیونیستی در قفقاز است.
نفوذ فرهنگی و آموزشی رژیم صهیونیستی در ساختار تصمیم‌گیری آذربایجان
موحدیان در ادامه گفت: از سوی دیگر، آذربایجان در تلاش است تا از طریق پیوندهای فرهنگی و آموزشی، تاریخ‌نگاری و نفوذ نخبگان ترکیه‌ای با گرایشات صهیونیستی، جایگاه افراد نزدیک به رژیم را در مناصب کلیدی خود تقویت کند. این موضوع می‌تواند پیامدهایی برای ثبات منطقه و مناسبات دیپلماتیک ایران و کشورهای منطقه داشته باشد.
تهدید هویت شیعی و تقویت جریان‌های وابسته به اسرائیل در منطقه
وی در آخر گفت: برگزاری چنین اجلاس‌هایی نه تنها نشان‌دهنده نفوذ رژیم صهیونیستی در قفقاز است، بلکه می‌تواند به تضعیف هویت شیعی اصیل و تقویت جریان‌هایی که ارتباط مستقیمی با اصول شیعه ندارند، کمک کند. این روند، به مرور تأثیرگذاری رژیم صهیونیستی و شبکه‌های وابسته در ساختار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آذربایجان را افزایش می‌دهد.
دروازه‌ای به سوی نفوذ
به گزارش پردیسان آنلاین، کنفرانس خاخام‌های یهودی در باکو، شاید در ظاهر یک گردهمایی مذهبی باشد، اما در باطن نشان از تغییر مسیر خطرناک سیاست خارجی آذربایجان دارد. این نشست نمادین، راه نفوذ نرم صهیونیسم در قفقاز را هموارتر می‌کند و جایگاه باکو را به‌عنوان دروازه‌ای برای اسرائیل در نزدیکی مرزهای ایران تثبیت خواهد کرد.
اگر جهان اسلام در برابر این روند سکوت کند، به‌زودی شاهد جایگزینی هویت‌ها، رشد لابی‌های صهیونیستی و تبدیل قفقاز به پایگاه جدید تل‌آویو خواهیم بود، در این میان، سوال بزرگ باقی می‌ماند: آیا آذربایجان حاضر است آینده فرهنگی و امنیتی خود را در قمار پرهزینه شراکت با نتانیاهو و تل‌آویو بسوزاند؟
