سید مسعود ریاضی روز دوشنبه در نطق پیش از دستور نشست شورای اسلامی شهر مشهد افزود: محدوده منفصل توس از سال ۹۳ به شهر پیوسته و از سال ۷۵ نیز مقام معظم رهبری در خصوص کارهای ناچیز انجام شده در این منطقه اظهار گلایه‌مندی نموده‌اند.
وی ادامه داد: سه سال است برای تهیه طرح راهبردی توس مشاور گرفته شده و بیش از یک‌سال است که این مطالعات به شورای عالی شهرسازی و معماری فرستاده شده و بلا تکلیف مانده است و ۶ سال است مردم این منطقه اجازه دخل و تصرف در خانه هایشان را ندارند که این به هیچ وجه پسندیده نیست.
رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس در شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به ایجاد کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس در شورای شهر مشهد در شهریور سال ۹۶ گفت: این مجموعه دارای ظرفیت بالایی برای گردشگری است لذا در دوره پنجم شورای شهر مشهد برای احیای این منطقه تلاش‌هایی صورت گرفت.
ریاضی افزود: ایجاد فضای جلوخان آرامگاه فردوسی با هفت هکتار مساحت و چهار هکتار فضای پارکینگ و خدماتی در سه مرحله با همکاری و تفاهم میراث فرهنگی از جمله اقدامات انجام شده در این دوره شورای شهر است.
وی ادامه داد: عملیات اجرایی پروژه مسیر دسترسی از جلوخان آرامگاه فردوسی به کهن‌دژ که نقشه‌های آن توسط مشاوران میراث فرهنگی تهیه شده آغاز شده است و برای ایجاد مجموعه ورزشی چهاربرج نیز زمینی به مساحت یک هکتار توسط اهالی به شهرداری هدیه داده شده که مشاور طرح انتخاب شده است و مراحل محصور سازی آن طی می شود.
عضو شورای اسلامی شهر مشهد گفت: مطالعات مرحله اول طرح دروازه ورودی شهر مشهد در سه راه شاهنامه نیز انجام شده و پارک مفاخر توس در آرامستان سفالقان در حال طی کردن مراحل تملک است.
ریاضی افزود: ایجاد مطالعات مرحله نخست فضای۳۰ هکتاری پردیس توس از پل کشف رود تا آرامگاه فردوسی، بازسازی عمارت اربابی چهار برج که یک بنای ارزشمند متعلق به اواخر قاجاریه در آن منطقه است و به زودی در معرض بازدید عموم قرار خواهد گرفت، ساخت و نصب دو مجسمه فاخر رستم و رخش و رستم و اژدها در سه راه شاهنامه و میدان هفت خان و سفارش ساخت پنج عدد مجسمه فاخر از دیگر اقدامات انجام شده در راستای احیای فردوسی و منطقه توس است.
منطقه باستانی و دیرقدمت “توس” که رونق و آبادانی مسکونی آن به پیش از ورود اسلام به ایران بازمی‌گردد تا سده دوم هجری و پیش از حمله ویرانگر مغول، مجموعه‌ای از آبادیهایی همچون نوغان، سناباد و توس بود که این آخری آبادترین آنها محسوب می‌شد. توس برای قرنها عمده‌ترین و پررونق‌ترین منطقه مسکونی در این بخش از خراسان تاریخی بزرگ بود. چون نطقه‌ای به نام مشهد تا زمان شهادت حضرت ثامن‌الحجج علی بن موس‌الرضا (ع)
در این خطه وجود نداشت، مورخان قدیم پس از شهادت هشتمین امام شیعیان در خراسان محل دفن پیکر مطهر و حرم نورانی آن امام همام را “ارض توس” نامیدند.
توس در زمان حمله مغول ویران شد اما پس از مدتی به همت ایرانیان خراسان دوباره تجدید عمارت شد تا حدی که چند مرتبه به عنوان مقر فرمانروایان مغول انتخاب گردید. همچنین بازسازی عمارت باستانی قلعه توس پس از مرگ تیمور گورکانی صورت گرفت. تا مدتی در این مقطع از تاریخ خراسان نامهای “توس و مشهد” بطور مترادف به عنوان نام این منطقه بکار برده می‌شد اما روند روزافزون سالها سفر و مهاجرت شیعیان برای زیارت و همجواری با مرقد مطهر امام رضا (ع) موجب رشد تدریجی مشهد به عنوان یک شهر و مرکز این بخش از خراسان بزرگ در اطراف آن مضجع شریف شد و به این ترتیب نام دیرقدمت “توس” تحت‌الشعاع مشهد قرار گرفته و رفته رقته از زبانها افتاد.
هم‌اینک بقایای شهر تاریخی توس محدوده‌ای ۳۶۰ هکتاری را در بر می‌گیرد که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
توس طی دوران معاصر یکی از روستاهای تابع مشهد بود تا بهمن ۱۳۹۱ با تایید شورای عالی معماری و شهرسازی ایران روستای توس که مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز در جوارش واقع است، به عنوان یک محدوده منفصل شهری به شهرداری مشهد واگذار شد. توس هم‌اینک تحت مدیریت شهرداری منطقه دوازدهم کلانشهر مشهد اداره می‌شود.
