به گزارش پردیسان آنلاین، پایانه مسافربری کاوه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مبادی ورودی و خروجی اصفهان در دهه‌های گذشته همواره با معضل ترافیک سنگین و بی‌نظمی گسترده در محدوده پیرامونی خود روبه‌رو بوده است؛ موضوعی که نه‌تنها گلایه‌های مکرر شهروندان شمال اصفهان را به‌دنبال داشت، بلکه مدیریت شهری نیز بارها آن را یکی از نقاط بحرانی شبکه حمل‌ونقل اصفهان معرفی کرده است؛ هم‌اکنون شهرداری اصفهان با اجرای یک طرح آزمایشی ساماندهی ترافیک در این محدوده تلاش دارد تا به این گره دیرینه پایان دهد.
اجرای طرح آزمایشی ترافیکی از بیست‌وهشتم مرداد سال جاری کلید خورده و با هدف کاهش توقف‌های بی‌مورد خودروها، رفع تداخل حرکتی وسایل نقلیه و ایجاد جریان روان ترافیک در محور مقابل پایانه کاوه در حال پیگیری است.
مطالعات جامع محور خیابان کاوه که نیمه دوم سال ۱۴۰۳ انجام شد، نشان می‌دهد حدود ۹۰ درصد ترددهای مقابل پایانه عبوری است و تنها ۱۰ درصد از خودروها، اعم از سواری یا اتوبوس، ارتباط مستقیم با پایانه دارند که همین آمار ضرورت طراحی مداخله‌ای هدفمند را بیش از پیش آشکار کرد.
طرح ساماندهی مقابل پایانه کاوه صرفاً به نصب نیوجرسی محدود نبوده، بلکه شامل هشت گام عملیاتی است که یکی از مهم‌ترین اقدامات آن، رایگان شدن ۱۰ دقیقه‌ای پارکینگ پایانه کاوه به منظور کاهش توقف‌های بی‌مورد در حاشیه خیابان و هدایت خودروها به فضای داخلی پایانه است و این اقدام علاوه بر کاهش مزاحمت‌های ترافیکی، می‌تواند نظم بیشتری در ورودی و خروجی پایانه ایجاد کند.
با توجه به حجم بالای تردد روزانه بین ۵۰ تا ۶۰ هزار خودرو در روزهای کاری و حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار خودرو در روزهای تعطیل مدیریت شهری در تعامل با پلیس راهور، سازمان پایانه‌ها و شهرداری منطقه ۸ به دنبال اجرای رویکردی جامع است و بر اساس آمار در اوج صبحگاهی (۰۷:۰۰ تا ۰۸:۰۰) بیش از ۴۰۰۰ وسیله نقلیه در هر ساعت از مقابل پایانه عبور می‌کنند که این تراکم تا ساعات پایانی شب نیز با نوسان ادامه دارد.
یکی از عوامل تشدیدکننده وضعیت ترافیکی محدوده، حضور هم‌زمان هشت خط اتوبوس واحد شهری و پنج خط برون‌شهری است که تقریباً هر ۴۵ ثانیه یک اتوبوس در این محدوده توقف یا عبور می‌کند و این شرایط موجب می‌شد که اتوبوس‌ها نتوانند در ایستگاه‌های مشخص توقف کنند و گاهی مجبور به ایستادن در میانه خیابان شوند؛ اقدامی که علاوه بر کاهش ایمنی، به ایجاد گره‌های جدید ترافیکی منجر می‌شد.
مطالعات نشان داده است جداسازی جریان ترافیک عبوری از جریان ترددهای مرتبط با پایانه، می‌تواند بخش مهمی از مشکل را رفع کند و به‌همین دلیل، کانالیزه‌کردن حرکت خودروها از طریق نیوجرسی و بولارد در دستور کار قرار گرفته است.
اجرای طرح آزمایشی ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه مسافربری کاوه در روزهای اخیر بازتاب‌های متفاوتی میان شهروندان داشته است و بسیاری از مردم به‌ویژه ساکنان شمال اصفهان که سال‌ها با مشکل گره‌های ترافیکی و توقف‌های بی‌مورد خودروها در این محدوده دست‌وپنجه نرم می‌کردند، از تغییرات ایجاد شده ابراز رضایت می‌کنند و معتقدند این طرح توانسته است تا حدی نظم و آرامش را به محدوده بازگرداند.
شهروندان درباره اجرای طرح ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه کاوه چه می‌گویند؟
شماری از رانندگان تاکسی و خودروهای شخصی به خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار می‌کنند: یکی از نقاط قوت طرح، رایگان شدن ۱۰ دقیقه نخست پارکینگ پایانه کاوه است؛ این اقدام موجب شده خودروهایی که برای سوار یا پیاده کردن مسافر توقف می‌کردند، به‌جای ایجاد مزاحمت در حاشیه خیابان، وارد محوطه پایانه شوند و اگر نتایج مثبت این اقدام تثبیت شود، می‌توان همین الگو را در دیگر مبادی پرتردد شهر همچون پایانه صفه و میدان آزادی نیز اجرا کرد.
احمدرضا، مشهودی از مسافران این پایانه اجرای طرح را مثبت ارزیابی می‌کند و به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: در روزهای گذشته، ورود و خروج اتوبوس‌ها با نظم بیشتری انجام شده و خبری از توقف ناگهانی آن‌ها در میانه خیابان نیست، اما مسیرهای ایمن‌تری برای پیاده‌روی و عبور مسافران در مقابل پایانه باید طراحی شود تا از عبورهای ناگهانی و خطرآفرین جلوگیری شود.
سهراب پیرمرادی از کسبه خیابان کاوه اظهار می‌کند: در ساعات پرتردد، میزان ازدحام و تنش ترافیکی در مقابل منازل و مغازه‌ها کاهش یافته و رفت‌وآمد به‌ویژه برای عابران پیاده ایمن‌تر شده است؛ بخشی از ناهماهنگی‌های روزهای نخست به‌دلیل بی‌اطلاعی رانندگان از تغییرات بود که نصب تابلوهای راهنما یا استفاده از رسانه‌ها شرایط را بهبود بخشید.
مریم تقی‌پور از اهالی محله گلستان می‌گوید: اگر تعداد خطوط و سرویس‌های اتوبوس در ساعات اوج تردد افزایش یابد، حجم استفاده از خودروهای شخصی کمتر خواهد شد و اثرات طرح بیشتر نمایان می‌شود.
از همان روزهای نخست اجرای طرح، بازخوردهای متفاوتی از سوی شهروندان دریافت شده است؛ برخی معتقدند شرایط بهتر و روان‌تر شده و برخی دیگر اجرای طرح را عامل تشدید مشکلات می‌دانند، اما مسئولان شهری ملاک اصلی تصمیم‌گیری را داده‌های کمی و عینی می‌دانند؛ داده‌هایی که از طریق سامانه‌های آنلاین، دوربین‌های نظارت تصویری و حتی تحلیل‌های ترافیکی گوگل استخراج می‌شود و تغییرات حجم ترافیک، میزان تأخیر و شاخص‌های ایمنی را به‌صورت دقیق نشان می‌دهد.
شهرداری اصفهان با تأکید بر ماهیت آزمایشی طرح، از شهروندان خواسته است نظرات و پیشنهادهای خود را از طریق سامانه ۱۳۷ ثبت کنند تا این بازخوردها در تکمیل و اصلاح طرح مورد استفاده قرار گیرد؛ این رویکرد نشان می‌دهد مدیریت شهری تلاش دارد تصمیم نهایی برای اجرای کامل یا اصلاحی طرح را با مشارکت مستقیم مردم اتخاذ کند.
اجرای طرح آزمایشی ساماندهی ترافیک مقابل پایانه کاوه اصفهان؛ کاهش گره‌های ترافیکی یا ایجاد چالش جدید؟
جمشید لقایی، مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان با اشاره به وضعیت محور کاوه و اجرای طرح جدید ساماندهی ترافیک در این محدوده به خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار می‌کند: مطالعات مربوط به این طرح از اواسط سال گذشته آغاز شد.
وی ادامه می‌دهد: محور کاوه همواره با مشکلات جدی ترافیکی و مدیریتی به‌ویژه در محدوده پایانه مسافربری کاوه روبه‌رو بوده است؛ فضایی که هم در بخش بیرونی و تأثیرات ترافیکی و هم در فضای داخلی و طراحی مسیر پیاده شدن مسافران نیازمند بازنگری جدی بود.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: شهروندان بارها گلایه داشتند که مقابل پایانه کاوه همواره گره ترافیکی سنگینی وجود دارد و این مشکل در حالی بروز می‌کرد که معبر در این محدوده عرض قابل توجهی داشت، اما به دلیل توقف خودروهای مختلف، اعم از تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها و خودروهای شخصی که برای سوار یا پیاده کردن مسافر توقف می‌کردند، بی‌نظمی گسترده‌ای شکل می‌گرفت.
لقایی می‌گوید: این شرایط موجب می‌شد اتوبوس‌ها نیز نتوانند در ایستگاه‌های تعیین‌شده توقف کنند و بعضاً مجبور بودند در میانه خیابان بایستند؛ اقدامی که هم ناایمن بود و هم خود عاملی برای ایجاد گره‌های ترافیکی جدید به شمار می‌رفت.
وی اضافه می‌کند: پایانه کاوه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مبادی ورودی و خروجی اصفهان، روزانه حجم بالایی از ترددها را به خود اختصاص می‌دهد.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: در مقابل این پایانه، هشت خط اتوبوس درون‌شهری و پنج خط برون‌شهری از شهرهایی همچون گز، برخوار و شاهین‌شهر توقف دارند و به‌طور میانگین هر ۴۵ ثانیه یک اتوبوس در این محدوده توقف می‌کند و سپس حرکت خود را ادامه می‌دهد که چنین تراکمی طبیعتاً بر حجم و کیفیت ترافیک اثر مستقیم دارد.
لقایی با اشاره به اقداماتی که پیش‌تر برای مدیریت این شرایط انجام شده بود، می‌گوید: مدتی از ظرفیت نیروی پلیس راهور برای اعمال محدودیت و نظم‌بخشی به این محدوده استفاده شد، همچنین خودروی ثبت تخلفی که توسط سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری اصفهان تهیه شده بود در این محل به گردش درآمد. این اقدامات تا حدی شرایط را بهبود بخشید، اما مشکل به‌صورت اساسی حل نشد.
وی با اشاره به نتایج مطالعات انجام شده از مهر سال گذشته بیان می‌کند: بررسی‌ها نشان داد حدود ۹۰ درصد ترافیک عبوری از شمال به جنوب محور کاوه صرفاً در مسیر مستقیم حرکت می‌کنند و تنها ۱۰ درصد از وسایل نقلیه در مقابل پایانه کاوه برای سوار و پیاده‌کردن مسافر متوقف می‌شوند.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: همین آمار نشان داد که با جداسازی این جریان‌ها و کانالیزه‌کردن حرکت خودروها از طریق ابزارهایی همچون نیوجرسی و بولارد می‌توان بخشی از مشکل را برطرف کرد.
لقایی می‌گوید: بر اساس این نتایج طرحی برای ساماندهی ترافیک مقابل پایانه کاوه تعریف و از حدود دو هفته پیش اجرای آن آغاز شد؛ این طرح به‌طور آزمایشی به مدت دو تا سه ماه فعال خواهد بود و در این مدت بازخوردها و نتایج آن مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
وی ادامه می‌دهد: هدف اصلی این طرح کاهش تأخیر حرکت مردم در شبکه معابر شهری است؛ همان‌گونه که در طرح‌های مشابه در محورهای دیگر شهر همچون خیابان‌های فردوسی، موحدیان، سیدعلی‌خان، فلسطین و آمادگاه تجربه شد، تغییر در الگوی حرکتی شهروندان هرچند ممکن است در ابتدا با نارضایتی بخشی از افراد همراه باشد، اما در مجموع با کاهش زمان سفر و بهبود جریان ترافیک، دستاوردهای مثبتی به دنبال خواهد داشت.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: تجربه‌های گذشته نشان داده است هر تغییری در شبکه معابر، گروهی از شهروندان را راضی و گروهی دیگر را ناراضی می‌کند.
لقایی می‌گوید: ممکن است تغییر مسیر یک خط اتوبوس برای ۱۰۰ نفر ایجاد نارضایتی کند، اما در عوض هزار نفر دیگر از دسترسی جدیدی بهره‌مند شوند و در چنین شرایطی مهم‌ترین ملاک، داده‌های کمی و عددی است که از میزان تأخیر، حجم ترافیک و شاخص‌های ایمنی به دست می‌آید.
وی اضافه می‌کند: در حال حاضر هم بازخوردهای مثبت و هم منفی از سوی شهروندان دریافت کرده‌ایم و برخی معتقدند وضعیت بهتر شده و برخی دیگر آن را بدتر از قبل می‌دانند، اما ملاک اصلی تصمیم‌گیری، داده‌های کمی استخراج‌شده از سامانه‌های آنلاین، دوربین‌های نظارت تصویری و داده‌های گوگل است.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: این داده‌ها به ما نشان خواهد داد که میزان تأخیر و حجم ترافیک در روزهای مشابه پیش و پس از اجرای طرح چه تغییری کرده است.
لقایی می‌گوید: برداشت‌ها نشان می‌دهد در بعضی روزها شرایط نسبت به گذشته بهتر شده است و در برخی روزها بدتر و معمولاً در روزهای ابتدایی اجرای طرح، شرایط دچار آشفتگی می‌شود، زیرا رانندگان به تغییرات عادت ندارند، اما با گذشت زمان و پایدار شدن شرایط، می‌توان به نتایج دقیق‌تر دست یافت.
وی ادامه می‌دهد: گاهی ممکن است یک تغییر هرچند از نظر کاهش تأخیر مفید باشد، اما مشکلات دیگری ایجاد کند؛ به‌طور مثال اگر این تغییر به افزایش حوادث و کاهش ایمنی منجر شود، اولویت بازگشت به وضعیت قبلی بیشتر خواهد بود؛ بنابراین علاوه بر شاخص‌های کمی مرتبط با زمان سفر، موضوع ایمنی و امنیت تردد نیز به طور جدی مدنظر قرار دارد.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان اظهار می‌کند: بررسی‌ها همچنان ادامه دارد و تا دستیابی به شرایط پایدار، جمع‌بندی نهایی ممکن نیست، اما قطعاً گزارش کامل از نتایج این طرح به شهروندان ارائه خواهد شد و بر اساس داده‌های دقیق و تحلیل‌های علمی مشخص خواهد شد که آیا این طرح باید تثبیت، اصلاح یا جمع‌آوری شود.
سیاست‌گذاری صحیح و اجرای علمی طرح‌های ترافیکی، کلید دستیابی به حمل‌ونقل پایدار شهری است
فرهاد حدادی، دکترای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل با اشاره به چالش‌ها و الزامات مدیریت شهری در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک به خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار می‌کند: رشد روزافزون شهرنشینی در ایران، مشکلات گسترده‌ای را به‌ویژه در زمینه حمل‌ونقل و ترافیک به‌وجود آورده است و برای رفع این مشکلات لازم است سیاست‌ها و برنامه‌هایی جامع و دقیق توسط نهادهای تصمیم‌گیرنده تدوین و اجرا شود، زیرا هرگونه اقدام عملی در حوزه مدیریت حمل‌ونقل باید مبتنی بر تدابیر کلان و تصمیمات قانونی باشد.
وی با اشاره به نقش سیاست‌های کلان در هدایت مدیریت شهری ادامه می‌دهد: سیاست‌های کلان نقش بی‌بدیلی در جهت‌دهی به فعالیت مدیران و کارشناسان حوزه حمل‌ونقل شهری دارند و علاوه بر این، هرگونه تخصیص منابع انسانی و مالی نیز باید بر اساس همین سیاست‌ها صورت گیرد تا کارایی و بهره‌وری افزایش یابد.
دکترای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل با اشاره به جایگاه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تصریح می‌کند: این شورا که بر اساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۲ تشکیل شد، یکی از مهم‌ترین نهادهای تخصصی در حوزه حمل‌ونقل شهری است و مسئولیت آن با وزارت کشور بوده و ۱۵ نهاد اصلی مرتبط با حوزه حمل‌ونقل در آن عضویت دارند و نقش این شورا در هماهنگی، سیاست‌گذاری و هدایت کلان پروژه‌های ترافیکی و حمل‌ونقلی بسیار حیاتی است.
حدادی با بیان اینکه حتی بهترین زیرساخت‌های سخت‌افزاری بدون مقررات و سیاست‌های صحیح نتیجه مطلوبی نخواهند داشت، می‌گوید: مقررات و سیاست‌های اجرایی، پایه بهره‌گیری درست از زیرساخت‌ها هستند و نمونه‌های بسیاری از ناکارآمدی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران مشاهده می‌شود؛ کشورهایی که با محدودیت منابع مالی روبه‌رو هستند، اما به دلیل نبود سیاست‌های اجرایی مناسب، از امکانات موجود به‌خوبی استفاده نمی‌کنند، در حالی که کشورهای توسعه‌یافته با وجود منابع مالی فراوان، با هوشمندی و برنامه‌ریزی درست، نتایج بسیار مطلوب‌تری در حوزه حمل‌ونقل به دست می‌آورند.
دکترای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل خاطرنشان می‌کند: هر اقدام توسعه‌ای در حوزه حمل‌ونقل، اثرات گسترده‌ای بر محیط طبیعی و اجتماعی شهر دارد و در بسیاری از پروژه‌ها تنها به جنبه‌های فنی و فیزیکی توجه می‌شود و اثرات اجتماعی آن کمتر مورد بررسی قرار می‌گیرد، در حالی که موضوعاتی همچون تصادفات، کیفیت زندگی و امنیت شهروندان آن‌قدر اهمیت دارد که غفلت از آن می‌تواند منجر به شکست یا بلااستفاده ماندن پروژه‌ها شود.
حدادی با اشاره به ضرورت بررسی علمی اثرات طرح‌های ترافیکی می‌گوید: اجرای پروژه‌هایی همچون احداث بزرگراه‌ها، زیرگذرها و روگذرها اگر بدون توجه به مطالعات اجتماعی و ترافیکی انجام شود، علاوه بر تحمیل هزینه‌های هنگفت و اتلاف زمان، لزوماً موجب کاهش تصادفات و حوادث رانندگی نخواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: در حالی که طرح‌های ترافیکی به‌عنوان ابزار کنترلی می‌توانند به‌طور چشمگیری تخلفات رانندگی و میزان تصادفات را کاهش دهند، به شرطی که بر اساس شرایط واقعی و رفتارهای رانندگان طراحی و اجرا شوند.
دکترای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل با اشاره به نتایج مطالعات میدانی در ایران تاکید می‌کند: بررسی‌ها نشان می‌دهد اجرای طرح‌های ترافیکی همچون تعریض راه یا احداث زیرگذر و روگذر، اثرات متفاوتی بر شاخص‌های تصادفات و تخلفات دارد و به‌طور مثال، در شاخص علت تصادفات، بیشترین کاهش مربوط به انحراف به چپ بوده است، اما در مقابل، تخطی از سرعت غیرمجاز در برخی محورها افزایش یافته است، همچنین اجرای این طرح‌ها موجب کاهش تصادفات فوتی و خسارتی شده، اما از سوی دیگر در برخی موارد موجب افزایش تصادفات جرحی شده است.
حدادی می‌گوید: شاخص‌های مربوط به تخلفات نشان می‌دهد که پس از اجرای طرح‌های ترافیکی، تخلفات سرعت غیرمجاز افزایش یافته، در حالی که تخلفات مربوط به انحراف به چپ و عدم توجه به جلو کاهش یافته است و این نتایج نشان می‌دهد که برخی از طرح‌ها اثر مثبت داشته‌اند، اما در بعضی شاخص‌ها معناداری قابل توجهی بین قبل و بعد از اجرا دیده نمی‌شود.
وی با تأکید بر لزوم اجرای آزمایشی طرح‌ها پیش از بهره‌برداری رسمی اظهار می‌کند: پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از اتلاف منابع مالی و زمانی، طرح‌های ترافیکی پیش از اجرا به‌صورت آزمایشی و حداقل به مدت یک سال به اجرا گذاشته شوند تا نقاط ضعف و قوت آن‌ها شناسایی شود.
دکترای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل تصریح می‌کند: یکی دیگر از پیشنهادهای مهم، اخذ نظر شهروندان، کسبه محلی، کارشناسان پلیس و اساتید دانشگاه پیش از اجرای هرگونه طرح ترافیکی است و مشارکت ذی‌نفعان می‌تواند از بروز مشکلات پس از اجرا جلوگیری کند و مانع شکست پروژه‌ها شود.
حدادی خاطرنشان می‌کند: حمل‌ونقل شهری به‌عنوان زیرساخت اصلی توسعه شهرها، نیازمند سیاست‌گذاری صحیح، برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف است و تنها در این صورت می‌توان به حمل‌ونقل پایدار و کارآمد دست یافت؛ حمل‌ونقلی که ضمن ارتقای کیفیت زندگی، موجب کاهش آلودگی هوا، کاهش تخلفات رانندگی، افزایش ایمنی و بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی شهروندان شود.
به گزارش پردیسان آنلاین، طرح آزمایشی ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه کاوه، تلاشی استراتژیک برای حل یکی از قدیمی‌ترین معضلات ترافیکی اصفهان محسوب می‌شود؛ طرحی که اگرچه هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد اما توانسته است بخشی از اهداف خود را محقق کند.
بررسی داده‌های ترافیکی، بازخوردهای مردمی و تجربه‌های مشابه در دیگر محورهای شهری نشان خواهد داد که آیا این اقدام می‌تواند به عنوان الگویی پایدار در سایر نقاط پرتردد شهر نیز اجرا شود یا خیر و هم‌اکنون باید منتظر ماند و دید آیا این مداخله هوشمندانه و مرحله‌ای در نهایت به کاهش چشمگیر گره‌های ترافیکی پایانه کاوه منجر خواهد شد یا آنکه به اصلاحات اساسی‌تری نیاز خواهد داشت.
مجموعه بازخوردهای شهروندان نشان می‌دهد که اجرای طرح آزمایشی ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه کاوه، باوجود بعضی چالش‌های اولیه، توانسته است نظر مثبت بخش قابل توجهی از شهروندان را جلب کند و آن‌ها امیدوارند مدیریت شهری با بهره‌گیری از داده‌های دقیق و نظرات مردمی، اصلاحات لازم را اعمال کرده و این تجربه موفق را به الگویی پایدار برای سایر نقاط پرترافیک شهر تبدیل کند.
