دوران قرنطینه خانگی و کنارهمی کرونایی فرصتی فراهم آورده تا خانواده ها لحظاتی را بیابند که پیش از این در گذر کار و روزمرگی مدت ها بود آن را به دست فراموشی سپرده بودند؛ لحظاتی برای شناخت بیشتر، رسیدن به تفاهم بهتر و بهینه سازی چشم انداز آینده چرخ زندگی.

در این میان اما همسرانی هستند که ذره بینی به دست گرفته و موشکافانه به دنبال عیوب دیگری می چرخند تا کوچکترین مساله ای را دستمایه دعوا و مجادله و تلخ کردن کام دیگر اعضای خانواده کنند و اوضاع را تا آنجا وخامت بخشند که شریک زندگی به جمله «قبل از ازدواج به ما گفته بودند صبح میره شب میاد پس چی شد» برسد. 

جمله ای که شاید در نگاه نخست به آن بخندیم اما در حقیقت درون خود، حکایت های بیشماری از خلاء آموزش قبل از ازدواج، مهارت زندگی، گفت وگوی بین اعضای خانواده و غیره دارد.

کرونا، چگونه بنیان خانواده در جهان را نشانه رفته است؟

موضوع افزایش اختلافات خانوادگی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از کرونا، مختص یک خطه و منطقه نیست و وجه مشترک زندگی های زناشویی در شرایط خاص کرونایی است که بی توجهی به آن، فروپاشی بنیان خانواده را به همراه دارد.

چنانچه به گزارش روزنامه انگلیسی میرور، پلیس انگلیس از به اوج رسیدن همسرآزاری در قرنطینه خانگی و کشف جسد یک نقاش ۷۱ساله که بعد از کشتن همسرش خود را در خانه حلق‌آویز کرده بود خبر می دهد که این نقاش در نامه‌ای که قبل از خودکشی از خود بر جای گذاشته نوشته است دیگر نمی‌توانم این زن را هر روز در مقابل چشمانم ببینم، او زندگی مرا به جهنم تبدیل کرده است. همسرم بسیار خسته‌کننده است. ماندن در منزل مرا از بین می‌برد، پس تصمیم گرفتم که از دست زنم راحت شوم و به زندگی‌ام هم پایان دهم.

تارنمای آلمانی دویچه وله هم در گزارشی به همین وضعیت اشاره و یادآور می شود: افزون بر این، بروز استرس سلامتی و افسردگی در میان زوج‌هایی که این روزها ساعت‌های طولانی‌تری را در کنار هم سپری می‌کنند، به بهانه‌های اختلافات زناشویی افزوده و دامنه تحمل آنها را کاهش داده است. به عنوان نمونه سوفی، خانمی فرانسوی با انتشار توییتی توضیح داده که تاکنون نمی‌دانسته که همسرش به هنگام کار کردن مدام سوت می‌زند و حالا که دورکار شده، این رفتار چنان او را عصبی می‌کند که دلش می‌خواهد صندلی را بر روی سر همسرش خُرد کند. سوفی و مارشال دو روز است که به این نتیجه رسیده‌اند که زندگی مشترکشان قابل ادامه دادن نیست؛ لذا با هم صحبت نمی‌کنند و هر کدام در اتاقی جداگانه زندگی می‌کنند.

علاوه بر این موارد ذکر شده، بسیاری از زنان به دلیل افزایش حجم کارهای خانه تحت تاثیر افزایش شست وشوها و مراقبت‌های لازم از فرزندان برای مقابله با شیوع ویروس کرونا کم طاقت‌تر و عصبی‌تر شده اند.

همچنین کم توجهی مردان به اصول بهداشتی و مشارکت پایین آنها در امور مربوط به خانه‌داری، زمینه اختلاف‌های خانوادگی و نیاز خانواده ها به مشاوره را افزایش داده است.

موضوعی که بهزاد وحیدنیا مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور هم در گفت وگو با پردیسان نوین از میزان تماس‌های زوجین مربوط به اختلافات خانوادگی در دوران قرنطینه و کرونا با صدای مشاور بهزیستی با شماره ۱۴۸۰ خبر داد و گفت: در شرایط خاص کرونا، ساعات تماس زوج ها و مدت زمان تعامل آنها با یکدیگر بیشتر و موجب شده در بحث ارائه خدمات مشاوره‌ای حوزه خانواده، روزانه چهار هزار تماس با صدای مشاور بهزیستی کشور از ساعت هشت صبح گرفته  شود.

در همین راستا، آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد هم نسبت به افزایش خشونت علیه همسران به دلیل اعمال قرنطینه جهانی هشدار داد و طی پیامی که در توئیتر خود منتشر کرد نوشت: همه می‌دانند که روند قرنطینه‌سازی برای مهار کووید ۱۹ امری بسیار حائز اهمیت است، اما در عین حال باعث گرفتار شدن زنان در دست همسران بدرفتار هم شده است.

علاج پیش از وقوع اختلاف کوویدی چیست؟

با شرایط اعلام شده در جهانِ درگیر کرونا و قرنطینه خانگی، به نظر می‌رسد با پایان گرفتن دوران آن و آغاز به کار مراکز ثبت طلاق تقاضا برای «طلاق کوویدی» در کشورها افزایش پیدا کند. مطلبی که مسئولان هر کشور باید درباره آن علاج پیش از واقعه کنند و راهکارهای بهنیه را پیشه خود سازند.

راهکارهایی که پروانه محمدخانی روانشناس و مشاور خانواده در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده پردیسان نوین آنها را برشمرد و با تاکید بر این که کرونا آنچنان ها را آنچنان تر کرده است و موجب تشدید اختلافات شده است، گفت: زوج ها نباید فراموش کنند که این دوران همانند سایر مسائل زندگی، گذرا است و دلگرم باشند به این که روزی شرایط خاص کرونا و قرنطینه خانگی تمام خواهد شد.

داشتن نگاه موقت به این ایام ضروری است

وی یادآور شد: در دوران قرنطینه، خانواده ها زمان بیشتری را در کنار هم سپری می کنند و از فعالیت های شغلی و تفریحی رضایت بخشی که پیش از این داشتند، دور هستند. پس برای این که آسیب شدیدی نبینند، باید نگاه موقتی به این شرایط داشته باشند و ضمن افزایش تاب آوری، برای زمان های کنارهمی، به فراخور علایق یکدیگر برنامه ریزی کنند.

با انتخاب برنامه های سرگرم کننده، به گذران بهتر وقت کمک کنیم

به گفته این مشاور خانواده، فراموش نکنیم که اقصی نقاط دنیا با این مشکل سروکار دارند و فقط شهر و کشور ما نیست. حال با در نظر گرفتن این مساله، پرداختن به بازی های دست جمعی و سرگرم کننده که نیازی به وسیله خاص و صرف هزینه ندارد و تقسیم کار منزل، کمک شایانی به بهتر گذر شدن این شرایط خاص دارد.

محمدخانی با توصیه به خانواده ها مبنی بر این که سعی کنند از طریقی اوقات خوش فراهم آورند، یادآور شد: مصداق واقعی در زندگی بشر این است که هرجا که غم باشد شادی راه پیدا نمی کند یا بالعکس. پس بهتر است با شادی آفرینی غم را سرافکنده و دور کنیم.

وی در مورد راهکار این امر هم توضیح داد: همین که بتوان در زندگی موازنه ایجاد کرد و شدت غم و اندوه و بحران زدگی را توسط استراتژی های ذکر شده کاهش داد، احساس های مثبت هم در زندگی جایی پیدا می کند و این دوره به راحتی می گذرد. ضمن این که باید توجه داشت هر یک از اعضای خانواده می تواند دنیای درونی اعم از افکار، ترس ها و بیم هایی داشته باشد که برای دیگری بیان نمی کند. پس با ایجاد مشکل بار همدیگر را سنگین تر نکنیم ضمن این که خود را به جای دیگری قرار دادن به کاهش توقع و انتظار و فشار نسبت به فرد خاص خانواده مانند مادر، پدر و نان آور خانواده کمک می کند.

در فضای امن روانی بهتر می توان به جنگ و مقابله با کرونا رفت

این مشاور خانواده در ادامه گفت وگو به خانواده ها توصیه کرد حتی المقدور از مطالب فضای مجازی که تنش زا هستند دوری کنند. زیرا فکر کردن زیاد به اخباری که صحت و سقم آن مشخص نیست باعث ایجاد فضای استرس زا می شود که از کرونا آسیب بیشتری می زند. به عبارتی تنش ناشی از فکر کردن به کرونا و فشار آوردن به اعضای خانواده برای رعایت رفتاری خاص می تواند منابعی از فشار را تامین کند که طبق مطالعات مادر تمام بیماری ها است.

یکدیگر را برای شستن دست ملامت نکنیم

وی ادامه داد: بیشتر تماس های مشاوره ای، به دلیل رعایت نکردن نکات بهداشتی از سوی یکی از زوجین است در حالی که باید در نظر داشته باشیم که رعایت نکات بهداشتی در حد  همان چیزی است که وزارت بهداشت توصیه کرده است نه این که اعضای خانواده را برای شستن دست و بیرون نرفتن تحت فشار قرار داد. زیرا این امر توان جسمی و روانی ما را تحت فشار قرار می دهد و فرصتی برای نفوذ کرونا مهیا می کند تا علاوه بر مرگ و میر زیاد، بنیان خانواده را هم درنوردد.

مسئولان هم به فراغ بال خانواده ها کمک کنند

 محمدخانی یکی دیگر از راهکارهای ایجاد شرایط بهینه در دوران قرنطینه را مسئولیت پذیری دولتمردان، روانشناسان و مشاوران عنوان و خاطرنشان کرد: مسئولان سیستم اجتماعی و اقتصادی باید با اتخاذ استراتژی های لازم و کمک به مردم، نقاط حساس بحرانی را کنترل کنند.

وی ادامه داد: باید خانواده هایی که از قبل مشکلات ارتباطی، احساسی و عاطفی داشتند و با این شرایط خاص، دچار فقر اقتصادی هم شده اند را شناسایی و تحت درمان قرار گیرند زیرا خانواده ای که در انزوای حداقل ارتباطات قرار داشته، بیش از همه کانون آشوب است.

این روانشناس تاکید کرد: وظیفه سیستم های اجتماعی و اقتصادی و سیاسی جامعه است که کمک های فوری و لازم را به آنان برساند و آنان را پس از شناسایی به مراکزی که سرویس های روانی، اقتصادی و اجتماعی مناسب ارائه می دهند، معرفی کنند.

از: فاطمه دهقان نیری