پردیسان آنلاین – فرهنگ و اندیشه: این روزها حرف اول و آخر محافل سیاسی و غیرسیاسی انتخابات است. در محافل مجازی و غیرمجازی هم حرف انتخابات است و همه دنبال این هستند بدانند نامزدهای تایید صلاحیت‌شده چه برنامه‌هایی برای کشور دارند. ما هم از این ماجرا مستثنی نیستیم اما زاویه نگاه‌مان به جای برنامه‌های فرهنگی (که در جای خود قابل بررسی است) روی کنش‌های فرهنگی آنان است. طبیعتاً برنامه‌های نامزدها در این ایام بیشتر بر روی برنامه‌های اقتصادی متمرکز است و اگر هم برنامه فرهنگی از سوی نامزدی ارائه بشود چیزی بیشتر از بیان کلیات نیست. پس ما سعی می‌کنیم یک پله عقب‌تر برویم و ذره بین خود را جایی بندازیم که کمتر دیده می‌شود.

در این سلسله گزارش‌ها که برای هر هفت نامزد تدارک دیده شده نگاهی داریم به همه آنچه کنش‌های فرهنگی خوانده می‌شود، اعم از اظهارنظرهای مرتبط یا یک اقدام و عمل فرهنگی. لازم به ذکر است که کنش‌های فرهنگی هر نامزد میزان حجم گزارش مدنظر را جهت می‌دهد و الا از بررسی نگاه فرهنگی تفاوت نظری میان نامزدها در میان نگارنده وجود ندارد.

***

سعید جلیلی یکی از نامزدهای این دوره انتخابات است که با عبارت دولت سایه گفته می‌شود به صورت کارشناسی برای اداره همه بخش‌های کشور برنامه اجرایی دارد. سعید جلیلی در کوران انتخابات اقدام به معرفی یک فیلم و کتاب کرد. ما هم از همین‌جا شروع می‌کنیم.

سعید جلیلی در توییتر هم حضور دارد و اخیراً در ایام تبلیغات هم گفته است که «فیلترینگ «توییتر» توجیه ندارد»

. وی در توییتر فقط صفحه رهبر انقلاب و صفحه قرآنی مصحف را دنبال می‌کند و بیش از ۲۱۲ هزار دنبال کننده دارد.

«بزرگان در اتاق» محصول ۲۰۱۹ که توسط گوستا گاوراس فیلمساز یونانی تبار ساکن فرانسه ساخته شده توسط سعید جلیلی در یک برنامه رادیویی معرفی شد. او قبلاً هم در توییتر درباره این فیلم نوشته بود: «آخرین فیلمی که دور هم با خانواده در تعطیلات دیدیم «بزرگان در اتاق» درباره مذاکرات دولت یونان با اتحادیه اروپا؛ بود. برای من که خودم زمانی مذاکره کننده بودم فیلم جذابی بود و نوع رفتار مستکبرانه اتحادیه اروپا با یک عضو خودش را نشان می‌داد. دیدن این فیلم را توصیه می‌کنم.» این کارگردان یونانی سیاست‌پیشه در اکثر فیلم‌هایش به مساله سیاست می‌پردازد. «ضد» و «حکومت نظامی» هم دو فیلم مشهور دیگر او هستند. وی فیلمی هم درباره جنایات صهیونیست‌ها علیه مردم فلسطین ساخته است.

جلیلی در ۹ خرداد که فیلم «بزرگان در اتاق» را معرفی کرد در توییتر کتابی را هم معرفی کرد. کتابی که گفته بود آخرین اثر در دست مطالعه‌اش بوده است. «آخرین کتابی که خواندم کتاب ۷۰۰ صفحه‌ای با عنوان «چین» از هنری کسینجر درباره روابط آمریکا و چین بود.» تصویر جلد اصلی کتاب هم ضمیمه این مطلب شده بود که این احساس را در مخاطب به وجود بیاورد که جلیلی نسخه اصلی کتاب را خوانده است. کسینجر کتاب چین را سال ۲۱۱ در امریکا منتشر کرد که به سرعت هم در زمره آثار پرفروش قرار گرفت. این کتاب در ایران چندسالی توسط ناشران متعددی به زبان فارسی ترجمه شده است.

برای آنکه بدانیم سعید جلیلی در سال‌های قبل چه کنش‌های فرهنگی داشته ناگزیر شدیم سری به صفحات شخصی وی بزنیم. صفحه اینستاگرام سعید جلیلی اکتبر ۲۰۱۴ راه اندازی شده است و تا لحظه تنظیم این گزارش بیش از ۲۴۰۰ پست منتشر کرده است. وی ۷ نفر را در دنبال می‌کند که غیر از صفحه رهبر انقلاب و امام خمینی باقی از صفحات هواداری وی است. پست‌ها عمدتاً درباره مسایل سیاسی کشور سیاست خارجی برجام و تعدادی هم درباره دفاع مقدس و دیدارهای وی با خانواده شهدا است. با این حال در میان پست‌های بیشمار سیاسی تعداد کم‌شماری درباره مسایل فرهنگی است که ما به آنها می‌پردازیم.

بخشی از این پست‌های محدود فرهنگی معرفی کتاب است که بخشی از آثار در حوزه دفاع مقدس است. کتاب‌های «همه سیزده سالگی‌ام»، «آب هرگز نمی‌میرد»، «وقتی مهتاب گم شد»، «رقص روی یک پا»، «پایی که جا ماند» از این جمله‌اند که نظرات وی درباره انها هم منتشر شده است. جلیلی همچنین کتاب‌های «احمد احمد»، «نخل و نارج»، «رسم جهاد»، «گوهر صبر»، «عزت‌شاهی و «گنجیه خواف» را معرفی کرده و برای کتاب «رسم جهاد» هم پست جداگانه ای منتشر کرده است. البته به مناسبت شهادت علی خوش لفظ کتاب خاطرات وی را هم معرفی و فیلم دیدار با این شهید را منتشر کرده است.

سعید جلیلی در معدود حضورش در رویدادهای فرهنگی در دو نمایشگاه کاریکاتور شرکت کرده است که هر دوی آنها در حوزه هنری برگزار شده است.

وی یک بار از نمایشگاه کارتون-گرافیک «حق مسلّم ماست» دیدن کرد که آثاری پیرامون موضوعات مربوط به سیاست خارجی و کشورهای استکباری، مذاکرات هسته‌ای منتهی به برجام، اجتماعی و محیط زیستی را در بر می‌گرفت. او در آن دیدار گفته بود «هنر گرافیک یک ویژگی برجسته دارد که زبان آن یک زبان بین‌المللی است.

افراد با فرهنگ‌های مختلف می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. به همین خاطر این هنر برای ما نیز دارای اهمیت است؛ چرا که می‌توانیم افکار و آرمان‌های انقلاب اسلامی را از این مجرا به مخاطب بین‌المللی خود منتقل کنیم… باید بتوان زوایا و ظرایف یک پدیده مثلاً سیاسی را به خوبی آشکار کرد. می‌شود برای این کار، کتاب نگاشت یا سخنرانی ایراد کرد اما گاهی با یک تصویر هنری پیامی را منتقل می‌کنید که شاید با ده‌ها جلد کتاب هم نتوان آن را منتقل کرد.» جلیلی یک بار دیگر از نمایشگاه کارتون و کاریکاتور «آسوده باش، من ملکه‌ام» پیرامون خباثت‌های دولت انگلیس دیدار کرده بود و درباره جنایت‌های دولت انگلیس هم سخنانی بیان کرده بود. دبیر هر دوره این نمایشگاه‌ها مسعود شجاعی طباطبایی بود.

از دیگر فعالیت‌هایی که در حوزه فرهنگ می‌توان به کنش فرهنگی جلیلی تعبیر کرد حضور در مراسم‌های رونمایی کتاب است. او یک بار در مراسم رونمایی از کتاب‌های «خاطرات شیطان» و «کارنامه شیطان» و بار دیگر در مراسم رونمایی از کتاب «بر تبعید» که درباره مقام معظم رهبری بود در شهر ایرانشهر شرکت کرده بود. حضور در نشست علمی نقد و بررسی کتاب «تمدن رضوی» هم شرکت داشت. او در یک دیدار دانشجویی هم کتاب «جدال دو اسلام» مرحوم نامداری را به آنان برای مطالعه معرفی کرد.

در صفحه اینستاگرام جلیلی چند پست درباره سینما هم وجود دارد. یکی گرامیداشت دومین سالگرد درگذشت فرج الله سلحشور و دیگری انتشار یک کلیپ به مناسبت روز ملی سینما است. در دیگر فعالیت مرتبط با سینما از سوی جلیلی دیدار وی «شرکت سینمایی یار» در مشهد است که در توضیحات آن آمده این شرکت در سال‌های گذشته انیمیشن‌های متعددی با محتوای انقلابی و دینی تولید کرده است. انیمیشن «شکارچی شیر» بر اساس شخصیت و زندگی حضرت حمزه (علیه السلام) تولید شده توسط این شرکت است. در صفحه آپارات این شرکت کلیپ و موشن‌هایی با موضوعات حمایت از کالای داخلی ایرانی قیام گوهرشاد و قاچاق کالا به چشم می‌خورد. در یکی از کنش‌های سینمایی وی دیدار با جمعی از هنرمندان جوان سینما به چشم می‌خورد که البته اسم و تصویری از افراد شرکت کننده نیست.

جلیلی در این دیدار که ۱۷ بهمن ۹۸ برگزار شده گفته است: «بنده معتقد هستم که بر مبنای انقلاب اسلامی، سینما و جمهوری اسلامی یک نسبت متقابل به هم دارند. یعنی اینکه سینما باید کمک کند که جمهوری اسلامی ایران در مسیر تحقق اهداف انقلاب اسلامی حرکت کند و در این مسیر هم جمهوری اسلامی باید از سینما حمایت کند… ما در یک جنگ تمام عیار هستیم و در این جنگ نیاز به ابزارهای گوناگون داریم اگر می‌خواهیم تمدن سازی کنیم، یکی از ابزارهای آن سینماست. اگر ما نتوانیم در این جنگ تمام عیار از سینما به درستی استفاده کنیم حتماً موفقیتمان کم می‌شود و تمدن سازی محقق نمی شود… اگر با زبان هنر، سینما و مستند موضوعات اصلی و راه حل های آن نشان داده شود، انتخابات و انتخاب مردم به آنچه صحیح است نزدیک تر می‌شود. چرا که اگر هنرمند متعهد به درستی نشان دهد که به چه چیزهایی باید رای داد، خود مردم اینکه به چه کسی رای بدهند را در خواهند یافت.» منبع: رجانیوز

در دیدار دیگری که با همین عنوان در تیرماه ۹۹ برگزار شده جلیلی گفته است: «رسالت سینما این است که سایه به سایه تحولات کشور را دنبال کند و سینماگر ما اگر جایی می‌بیند کار خوبی صورت می‌گیرد با هنرش آن را حمایت کند، همچنان که اگر خطایی می‌بیند داد بزند تا جلو خطای گرفته شود. اگر جایی هم کاری ناقص است با هنرش برای تکمیل آن گام بردارد. اگر می‌خواهیم جامعه رشد کند، نگاه «تایید، تصحیح و تکمیل» نه فقط در سینما، بلکه در بقیه هنرها و رسانه‌ها از شعر تا منبر و … نیز باید مورد توجه باشد.»

صفحه اینستاگرام سعیدی جلیلی اکتبر ۲۰۱۴ راه اندازی شده است و تا لحظه تنظیم این گزارش ۲۴۶۲ پشت منتشر کرده است. وی ۷ نفر را در دنبال می‌کند که غیر از صفحه رهبر انقلاب و امام خمینی باقی از صفحات هواداری وی است. پست‌ها عمدتاً درباره مسایل سیاسی کشور سیاست خارجی برجام و تعدادی هم درباره دفاع مقدس و دیدارهای وی با خانواده شهدا است. با این حال در میان پست‌های بیشمار سیاسی تعداد کم‌شماری درباره مسایل فرهنگی است

او در این دیدار مشکلات کارگران هپکو، آذرآب و کشت و صنعت دشت مغان را سوژه‌هایی خوبی برای هنرمندان دانسته است «شما می‌توانید این مشکلات را با زبان هنر در قالب فیلم سینمایی و مستند، به تصویر بکشید و فضای رسانه‌ای را به نفع مردم تغییر دهید. مشکلات اخیر در خصوصی سازی چند شرکتی که ذکر شد، یکی از مصادیق مناسب جهت ورود اهالی سینما به این مسائل است تا به اصلاح روند بپردازند.»

او همچنین به معرفی فیلمی که دیده می‌پردازد و می‌گوید: «در همین ایام کرونا فیلمی درباره چرچیل دیدم که آدمی با آن شخصیت منفور را که در همین اعتراضات ضد نژادپرستی اخیر از ترس تخریب، مجسمه‌اش در میدان شهر را می‌پوشانند، به گونه‌ای در فیلم نمایش می‌دهد که مخاطب از او برداشت مثبت داشته باشد، این قدرت سینما است که می‌تواند شخصیتی غلط از یک چهره ارائه دهد که موجب تحسین مخاطب شود…. اخیراً فیلم ۱۹۱۷ را دیدم، حداقل به عنوان یک شاهد می‌گویم که صدها سوژه جذاب‌تر از آن در جنگ ما بوده است. بیش از چهل سال است که از انقلاب می‌گذرد، بعضی از موضوعات مغفول واقع شده است. وقتی آن‌ها درباره چرچیل فیلم می‌سازند خب شخصیت شهید رجایی که از کودکی تا ریاست جمهوری و شهادت، اصلاً قابل مقایسه با او نیست. چرا ما این کار را انجام نمی‌دهیم که نه ایران بلکه مخاطب جهانی می‌تواند مجذوب این شخصیت شود.»

جلیلی: فیلم ۱۹۱۷ را دیدم، حداقل به عنوان یک شاهد می‌گویم که صدها سوژه جذاب‌تر از آن در جنگ ما بوده است

اما آنچه موضوعات مدنظر جلیلی درباره سینما است در این عبارت است که به نظر وی دولت باید از آنها حمایت کند: «فعالیت‌های عمومی که در سال‌های اخیر جهت خدمت‌رسانی و مقابله با حوادث طبیعی نظیر زلزله کرمانشاه و سیل خوزستان صورت گرفت از دیگر مصادیق است. مبارزه با فشار تحریم‌ها، خدمات در زمینه علمی و فناوری و مقابله با دشمنان در عرصه دیپلماسی، موضوعاتی است که جای کار بسیاری دارد. هر کدام از این مواردی که مطرح شد می‌تواند موضوع فیلم یا مستند شما قرار بگیرد. هرکس می‌تواند مطابق با ذوق و علاقه‌اش موضوع خود را انتخاب کند و به تهیه اثر هنری خود بپردازد. نظام نیز باید زمینه کار در این موضوعات را برای سینماگران فراهم کند و از جنبه‌های مالی، امکاناتی و نرم افزاری و اطلاعاتی آن‌ها را پشتیبانی نماید.»آخرین نکته جلیلی در این دیدار انتقاد از سریال‌های نوروز ۹۹ بود «سریال‌های نوروزی امسال با مسائلی که امروز نیازمند پرداختن به آن‌ها هستیم، هیچ‌گونه قرابتی نداشت. باید پرسید این فیلم چه موضوعی را به حقیقت نزدیک می‌کند؟ متاسفانه حتی لبخندی را هم بر لب مخاطب نمی‌نشاند.»

جلیلی بهمن ۹۷ در سفری به سبزوار با فعالان فرهنگی این شهر دیدار کرده و در جمع آنان گفته بود: «اولویت سنجی در فعالیت‌های فرهنگی نیروهای انقلابی یک مسئله جدی است. پس از تشخیص اولویت‌ها نیز می‌بایست وسع خود را شناخت و آن را به کار گرفت؛ آنجاست که سکوت یا صحبت، حضور و یا غیبت یک عنصر انقلابی معنی دار می‌شود.باید مراقب بود که در کشف اولویت‌ها و طرح دغدغه‌ها به مباحث انتزاعی اکتفء نکنیم؛ سمینارها، همایش‌ها و اردوهای فرهنگی اگر منتهی به یک عملیات تمیز فرهنگی در چهارچوب اخلاق و قانون نشود، بهره کافی نخواهد داشت… تشکیل جلسات هم‌افزایی برای عملیات‌های تمیز فرهنگی و آتش به اختیار در چهارچوب قانون در هیچ شهرستانی نباید معطل بماند. نیروی انقلابی باید به سان موجی باشد که آسودگی اش، عدم آن باشد…. چنانکه در سیاست خارجی، «فشار ایمیلی» و «توئیتری» نمی‌تواند به تنهایی موثر واقع شود در داخل هم کار فرهنگی و تبیینی موثر با «فشار پیامکی» شکل نمی‌گیرد بلکه باید با تبیین درست و مستمر موضوعات و تحلیل صحیح از روند حرکت انقلاب، رفتار دوستان و باور عمومی جامعه را به حقایق و آنچه که صحیح است نزدیک کرد تا دشمنان نتوانند مطالب غلط را القاء کنند.» مشرق

البته این تنها اشارات جلیلی به سینما نیست او در مناظره‌های انتخاباتی سال ۹۲ هم به یک فیلم اشاره کرد و این طور گفت: «بحث من در حوزه فرهنگ و هنر این است که اشرافیت در حوزه فرهنگ و هنر ایجاد شده و تنها عده محدودی در این زمینه می‌توانند اظهار نظر کنند و اگر کسی غیر از آنها در این زمینه حرف بزند وی در یک خفقان قرار می‌دهند. متاسفانه یک نگاه تنگ سیاسی وجود دارد، این در حالی است که ما باید از تمام ظرفیت‌های جامعه خود استفاده کنیم. به عنوان مثال در بحث انرژی هسته‌ای یک کارگردان جوان ۲۵ ساله فیلمی با نام “تنهای تنهای تنها” در جنوب کشور می‌سازد که بسیار تاثیرگذار و قابل توجه است. همین مسئله نشان می‌دهد که ما باید ظرفیت لازم در تولید آثار فرهنگی را ایجاد کنیم و هر چه از این ظرفیت بیشتر استفاده کنیم، راه خود را بیشتر باز کرده‌ایم. پردیسان آنلاین ۱۵ خرداد ۱۳۹۲