به گزارش پردیسان آنلاین، با وجود اینکه در دهه دوم محرم و با آغاز اسارت خاندان عصمت و طهارت، مصیبت اهل بیت آغاز می‌شود، اما شاهد هستیم که مراسم کم‌تر و با شور کمتری است و این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که ماندگاری قیام عاشورا به‌واسطه نقش‌آفرینی حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) در همین برهه زمانی رقم خورد، از این‌رو نقش آنان در این عرصه حائز اهمیت و قابل است.

در واقع این‌طور باید گفت که در طول تاریخ، انقلاب‌های فراوانی به وقوع پیوسته و افراد بسیاری ازخودگذشتگی و فداکاری کرده‌اند، اما با گذشت زمان، از یادها فاصله گرفته‌اند، اما نهضت عاشورا با مرور زمان، پیوسته در دل‌های مسلمانان، ماندگارتر شده و بر این اساس بدون شک، زینب کبری (س) از جمله شخصیت‌های تأثیرگذار این نهضت عظیم است که در ماندگاری و جاودانی آن نقشی بی‌بدیل داشته، همان بانویی که در دامان پُرمهر فاطمه زهرا (س) و مولای متقیان تربیت یافته و درس زندگی آموخته است.

وقتی حضرت زینب (س) با یک خطاب کاخ یزید را فروریخت

بررسی ابعاد مختلف این نهضت باشکوه و ماندگار این امکان را فراهم می‌سازد که درس‌هایی از آن آموخته و در زندگی فردی و روابط خانوادگی و اجتماعی خود به کار گیریم و بر این اساس مینو اصلانی، رئیس اندیشکده زن و خانواده دانشگاه جامع امام حسین (ع) اظهار می‌کند: بسیاری از مسائل به‌خصوص در بحث معرفتی از دهه دوم محرم که کاروان عاشورا در محل کربلا خیمه می‌زند آغاز می‌شود؛ همچنین از صحبت‌هایی که میان امام حسین و حضرت زینب انجام می‌گیرد نیز این حرکت آغاز می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: این حرکت بسیار مهم بوده و از قبل بسیاری از نشانه‌های آن در وداع‌ها و سخنرانی‌ها آماده بوده است، بنابراین وقتی مردم از اول محرم شروع می‌کنند در واقع دارند این حرکت را زنده نگه می‌دارند و می‌توان گفت نقطه عطف آن شهادت حضرت و یارانشان است که این نهضت را به نقطه روشنی می‌رساند که خباثت، رذالت و نامردی‌های دشمن را آشکار می‌سازد و این نهضت ادامه‌دار می‌شود و با حرکت حضرت زینب (س) نیز تثبیت می‌شود.

رئیس اندیشکده زن و خانواده دانشگاه جامع امام حسین (ع) با ذکر مثالی تصریح می‌کند: ۱۵ خرداد در واقع آغاز نهضت امام خمینی (ره) است اما نقطه عطف آن ۲۲ بهمن است و طبق این مثال وقایع کربلا چون یک جریان است در دهه اول آن پرورش پیدا می‌کند؛ مخصوصاً این سنت حسنه‌ای که هر روز یکی از افراد شاخص کاروان را معرفی می‌کنند و خطبه‌ها و رجزخوانی‌هایشان که شور آفرین است و دل‌ها را برای روز واقعه آماده می‌کند فرآیند خوبی است.

اصلانی می‌افزاید: واقعه عاشورا یک واقعه همه‌جانبه بود و دشمن تصور می‌کرد با شهادت اباعبدالله و یارانش این نهضت به پایان می‌رسد و هیچ نام و نشانی باقی نمی‌ماند، اما برنامه‌ریزی دقیق حضرت زینب (س) و استفاده از موقعیت‌ها موجب شد این نهضت ادامه یابد و بتوانند ابعاد و زوایای مختلف آن را برای مردم بازگو کنند، به‌طوری که حضرت در جمع مردم و در کاخ یزید آن‌ها را «یابن الطلقا» خطاب می‌کنند یعنی کسانی که آزاد شده جد ما، پیامبر هستند و کاخ یزید از همان موقع فرومی‌ریزد، چراکه یک دفعه ایشان یادآوری‌ای از پیشینه یزید و ابوسفیان که کافر و مشرک بودند و در صلحی که پیامبر به مکه برای فتح آن آمدند و به ابوسفیان امان دادند و آن را رها کردند و به عنوان یابن الطلقا در تاریخ اسلام یاد می‌کنند؛ لازم به ذکر است که این یک تاریخ بسیار پیچیده بوده و کسانی که در لشکرکشی پیامبر به مکه آمدند مجبور شدند اظهار ایمان کنند، در حالی که هیچ‌وقت ایمان در قلبشان ورود پیدا نکرد و این‌ها کسانی‌اند که در فتح مکه توسط پیامبر آزاد شدند.

کلمه و احساس، دو ترفند حضرت زینب (س) برای تبیین قیام عاشورا

وی با بیان اینکه حضرت زینب (س) به‌عنوان یک زن از کلمه و احساس برای تبیین حادثه عاشورا بهره زیادی بردند، می‌گوید: در واقع عقیله بنی‌هاشم و تحلیل‌هایی که از ایشان مبتنی بر عقلانیت و آرامش درونی یاد می‌شود ناشی از عبودیت و بندگی است یعنی اگر بخواهیم تحلیلی کنیم که چگونه حضرت زینب (س) این تاریخ‌سازی را رقم زدند باید به شخصیت خود حضرت زینب (س) برگردیم که ایشان عالم عقیله، با درایت و با صبر بودند، چراکه وی در خانه نبوت و امامت رشد کردند و به لحاظ شخصیت بسیار ممتاز هستند و همین موجب شد که بتوانند این نهضت بزرگ را در تاریخ تثبیت و ماندگار کنند.

رئیس اندیشکده زن و خانواده دانشگاه جامع امام حسین (ع) با اشاره به ابعاد و ویژگی‌های شخصیتی حضرت زینب (س) اظهار می‌کند: عقلانیت، تدبیر، علم بی‌نهایت، درک موقعیت زمان، بهره‌مندی از احساس زنانه برای بیان حقایق، بهره‌مندی از تسلط بر عبارات و کلمات همه این ویژگی‌ها، تدبیر و خردورزی‌ها موجب شد به زیبایی واقعه را بازگو کنند، همچنین سخنان ایشان کلیشه‌ای نیست و مبتنی بر واقعیتی است که در آن لحظه دارد اتفاق می‌افتد از طرفی حضور سفرای کشورهای مختلف موجب شد که حضرت زینب اول پیشینه دستگاه اموی را برای آنه‌ا آشکار کنند و بعد اتفاقاتی که رخ داده است را بیان کنند که این مبتنی بر موقعیت مکانی و جغرافیایی رقم خورد که از ویژگی‌های جهاد تبیین است.

اصلانی با بیان مثالی ادامه می‌دهد: اگر شخصی می‌خواهد موضوعی را تبیین کند باید وقتی که وارد مجلسی می‌شود، آنچه در ذهنش است را کنار بگذارد و با توجه به موقعیت‌سنجی مجلس بر اساس موقعیت جغرافیایی و فرهنگی با زبان دل با مردم سخن بگوییم نه اینکه از قبل چیزهایی را آماده کرده باشیم، چراکه فرد باید به آنچه آماده کرده است تسلط داشته باشد و به تعاریف خود باور و یقین قلبی داشته باشد.

وی در پاسخ به اینکه یک زن برای جهاد تبیین باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، تصریح می‌کند: استحکام در سخن و اعتقاد و باور به آن سخن، توجه به موقعیت و مخاطب، توجه به واقعه‌ای که می‌خواهد از آن سخن بگوید و شناسایی و شناخت ابعاد آن موضوع از مواردی است که فرد باید به آن توجه داشته باشد، چراکه حضرت زینب (س) با خردورزی نظیر و بی‌نهایتشان توانستند همه موقعیت‌ها را تبدیل به فرصت کنند و روشنگری عمیق تاریخی کردند و به‌گونه‌ای سخن گفتند و از واژگان و کلماتی بهره برند که فقط برای آن زمان نبود، بلکه در طول تاریخ که در بین افراد دائماً مرور شده برای جوامع مختلف کاملاً قابل فهم و درک است؛ بنابراین حضرت زینب (س) با این ویژگی‌ها توانستند با اذن امام زمان خود یعنی امام سجاد (ع) این واقعه مهم را روایت و آغاز کنند.

حضرت زینب (س) میدان‌دار جهاد تبیین بود

وی با اشاره به اینکه حضرت زینب میدان‌دار جهاد تبیین بود، می‌افزاید: در آن دوره دشمنان به شدت امام سجاد (ع) را تهدید می‌کردند و دستگاه ظالم مرتب درصدد این بود که امام سجاد را به شهادت برساند، اما در این میان حضرت زینب به‌عنوان یک زن می‌توانست موقعیت امنیتی را تبدیل به یک موقعیت تبیینی کند، بنابراین حضرت زینب (س) بارها از جان امام سجاد (ع) حفاظت و خودشان را سپر قرار دادند، در همین راستا دشمنان وقتی دیدند که با چنین موقعیتی روبه‌رو هستند جرئت اینکه بخواهند به حضرت زینب (س) آسیب برسانند را نداشتند و خود را در موقعیتی قرار نمی‌دادند که بخواهند با یک زن روبه‌رو شوند، از این رو توسط امام سجاد (ع) به حضرت زینب (س) اذن داده شد که در این معرکه و میدان تبیین کنند و این موقعیت ممتاز را ایجاد کنند که عاشورا برای همیشه فصل‌الخطاب حق و باطل بوده، است و خواهد ماند؛ چراکه دل‌های آزادگان جهان جذبه امام حسین است و به فرموده رهبر انقلاب «امام حسین (ع) مغناطیسی است که همه عالم را به سمت خود می‌کشاند» و می‌توان گفت که همه عالم این ماندگاری را مدیون حضرت زینب هستیم.

رئیس اندیشکده زن و خانواده دانشگاه جامع امام حسین (ع) با اشاره به نقش‌آفرینی حضرت زینب (س) در عرصه تبیین به‌عنوان یک زن می‌گوید: این نگاه غلطی است که می‌گویند اسلام محدود می‌کند، چراکه اسلام دین کاملاً معتدلی است و در قرآن کریم بارها تاکید شده که اسلام یک دین کامل و کاملاً اجرایی برای همه عصرها است، بدون اینکه سختگیری‌های غیرمنطقی در آن وجود داشته باشد و اتفاقاً دینی است مبتنی بر آسانی و زمینه‌ساز حضور و بروز انسان، چراکه جایگاه اسلام ویژه‌ای برای انسان چه مسلمان چه غیرمسلمان قائل است به‌طوری که وقتی امیرالمومنین (ع) فرمودند: «مردم یا با تو در دین شریک هستند و برادر تو هستند یا مثل تو انسان و هم‌نوع تو هستند» در همین راستا هیچ فرقی با هم ندارند و آنچه نزد پروردگار است باتقواترین خواهد بود.

اصلانی اظهار می‌کند: در سطح جامعه و حاکمان اسلامی همه انسان‌ها برابراند و همه باید قوانین را رعایت کنند. اما حائز اهمیت است محدودیت‌هایی که در ادیان غرب به لحاظ تحریفی که در دین یعقوب شده دین یهود و دین مسیحیت را سخت کرده است در حالی که اعتدال در دین اسلام است و نه برای زن و نه برای مرد هیچ محدودیتی در عبادت و بندگی، نقش آفرینی اجتماعی وجود ندارد جز اینکه فرد از قوانین پیروزی نکند.

وی با اشاره به قوانینی که یک فرد مسلمان باید رعایت کند، ادامه می‌دهد: اجحاف نکردن، دیگران را بر خود مقدم دانستن، رعایت و انجام چهارچوب‌های عبادی همچون نماز و روزه، عبادت‌های اجتماعی همچون خمس و زکات که به اقتصاد جامعه کمک کنم، خدمات اجتماعی، حمایت از همسر که نمودی از روابط اجتماعی است چراکه فرد باید از همسر خود حمایت مالی و عاطفی کند؛ این چهارچوب‌ها محدود کننده نیست بلکه جهت دهنده است و زندگی روزمره مردم را اداره می‌کند چراکه مردم همیشه برای اداره زندگی خود نیازمند چهارچوب‌هایی هستند که وقتی چهارچوب‌ها را خداوند بر اساس وحی به انسان هدیه می‌کند موجب آرامش است اما وقتی که انسان می‌آید و به خود مغرور می‌شود و شروع به قانون نوشتن می‌کند، اتفاقاً این قانون‌ها که انسان‌ها بر اساس عقل ناقص خود نوشتند و مبتنی بر قوانین الهی نیست دست و پاگیر خواهد بود و محدود به زندگی مادی می‌شود.

رئیس اندیشکده زن و خانواده دانشگاه جامع امام حسین (ع) تصریح می‌کند: یکی از خیانت‌های فرهنگ غرب به انسان این است که به شدت انسان را تک بعدی دیده است و این نگاه موجب از بین رفتن هویت و کرامت انسان شده و موجب ایجاد خشونتی علیه انسان است.

باید به واقعه عاشورا نگاه تاریخی داشت

در ادامه حجت‌الاسلام حمیدرضا ملکی، استاد حوزه علمیه و کارشناس مذهبی اظهار می‌کند: در دهه اول همه روایت‌ها و سیره بزرگان اهمیت دارد ولی اگر بخواهیم از یک زاویه دیگر نگاه کنیم گویا خداوند باب رحمت الهی را اباعبدالله الحسین (ع) قرار داده که اوج آن روز عاشورا و تاسوعا است و خداوند یک دهه را قرار داده است که همه بتوانند وارد این باب الهی شوند.

وی ادامه می‌دهد: کار اباعبدالله الحسین (ع) دو قسمت داشت یک قسمت آن خون و قسمت دیگر آن تبیین بود یعنی اگر می‌خواهیم یک کار حسینی انجام بدهیم حتماً باید کار زینبی هم انجام دهیم چراکه ما حواسمان نیست اگر واقعه عاشورا باقی مانده به خاطر عملکردی است که حضرت زینب (س) دارد؛ این شاید به آن صورتی که باید تبیین می‌شده انجام نشده است برای همین می‌بینیم که دهه اول پرشور است اما دهه‌های بعد این‌طور نیست که باید به آن اهمیت قائل شد.

استاد حوزه علمیه تصریح می‌کند: وقتی از حضرت زینب (س) صحبت می‌کنیم نباید بگوییم زن بلکه باید بگوییم دست خدا در آستین، چراکه ما پیش از عاشورا حماسه حسینی داشتیم و بعد از عاشورا حماسه زینبی داریم و عظمت کار اباعبدالله حرکت زینب (س) است چراکه او فرصت نداد روایت دشمن بر حادثه عاشورا غلبه کند و کاری کرد که روایت وی بر افکار عمومی غلبه کند از این رو باید حواسمان باشد جبهه مقابل امام حسین که با اسب بر روی بدن او تاختند و عریانش کردند می‌خواستند هیچ چیزی از امام حسین در تاریخ نماند اما حضرت زینب (س) با جهاد تبیین و جهاد روایت ورق را برگرداندند و نگذاشتند روایت دشمن بر حادثه غلبه کند و اکنون شاهد هستیم که روایت حضرت زینب (س) را می‌شنویم نه بنی‌امیه را.

یک زن می‌تواند تاریخ را تکان دهد

حجت‌الاسلام ملکی می‌افزاید: فضای رسانه‌ای امروز دست استکبار است و زمان اموی نیز دستگاه پیچیده تبلیغی داشتند اما در جهاد تبیین جنگ روایت‌ها روایت حضرت زینب (س) بر افکار عمومی مردم که ارائه دادند غلبه کرد.

وی با بیان اینکه حضرت زینب (س) به همه تاریخ و جهانیان نشان داد که ظرفیت روحی، معنوی و عقلی جنس زن می‌تواند تاریخ را تکان دهد، می‌گوید: آمده است که نزدیک ظهور زن‌ها در جبهه حق و هم باطل بسیار نقش بازی می‌کنند و حضرت زینب (س) نشان دادند که یک زن می‌تواند ظرفیت روحی، عقلی و معنوی چند برابری داشته باشد و دید دیگران را که نمی‌خواهند باور کنند جنس زن متعالی است را تغییر داد چراکه در اروپا زن را تخریب می‌کند.

استاد حوزه علمیه اظهار می‌کند: حضرت زینب (س) نشان داد که می‌توان زن بود اما اقیانوسی عظیم از صبر و تحمل باشد، می‌توان زن باشد اما قله بلندی از خردمندی و تدبیر باشد، می‌توان زن باشد و صبور باشد و ایشان الگو ما زن‌ها و مردها هستند و تاریخ با زینب شناخته شده و ادامه خواهد داشت.

حجت‌الاسلام ملکی ادامه می‌دهد: بنظرم عظمت حضرت زینب به این نیست که پدر و مادرش امیرالمومنین و حضرت زهرا هستند چراکه ما کسانی را داشتیم که پدرشان امام و پیامبر بودند بلکه عظمت حضرت زینب به این بود که هم موقعیت را خوب شناخت و متناسب با آن عمل کرد؛ از این رو زن‌های امروز اگر موقعیت را خوب بشناسند و مناسب با آن خوب عمل کنند می‌توانند در جهاد تبیین که وظیفه عمده ما است بسیار نقش آفرین باشند.

به گزارش پردیسان آنلاین، با بررسی نوع نقش‌آفرینی حضرت زینب (س) می‌توان این‌طور درک کرد که حضور بانوان با درک شرایط و موقعیت در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و… می‌تواند تاریخی ماندگار شده و تبیین زمان را به همراه داشته باشد.

نقش حضرت زینب (س) به‌عنوان یک زن برای تبیین عاشورا به صورتی بود که حماسه‌ساز شد و تا کنون و پس از پذشت بیش از ۱۳۰۰ سال نیز این حرکت ادامه و جاودانگی یافته و بر این اساس مکتبی به عظمت اسلام زمینه‌ساز فرصت‌ها برای ظهور و بروز زن‌های با کفایت و شایسته است تا بتوانند با شأنیت انسانی و ویژه در جامعه فعالیت و جهاد تبیین کنند.