به گزارش پردیسان آنلاین، در سال‌های اخیر، با افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها در شهرهای بزرگ و حتی شهرهای کوچک، دولت برای حمایت از مستأجران، طرح‌های مختلفی از جمله پرداخت وام ودیعه مسکن را اجرا کرده است. یکی از مهم‌ترین شروط دریافت این وام، ثبت اطلاعات سکونت‌گاه در سامانه ملی املاک و اسکان و ارائه اجاره‌نامه رسمی دارای کد رهگیری است.
افزایش نرخ اجاره‌بها، کاهش قدرت خرید خانوارها، مهاجرت‌های درون‌شهری و حاشیه‌نشینی، از جمله مشکلاتی است که سیاست‌گذاران را به سمت حمایت از مستأجران سوق داده است. طبق آمار بانک مرکزی و وزارت راه و شهرسازی، سهم هزینه مسکن در سبد خانوار به بیش از ۴۰ درصد رسیده و این رقم در دهک‌های پایین‌تر گاهی تا ۶۰ درصد نیز گزارش شده است.
دولت با هدف کاهش فشار بر مستأجران و جلوگیری از افزایش آسیب‌های اجتماعی ناشی از بی‌خانمانی یا جابه‌جایی‌های مکرر، پرداخت وام ودیعه مسکن را در دستور کار قرار داد. این وام به صورت تسهیلات بانکی با نرخ سود مشخص و بازپرداخت چندساله به متقاضیان واجد شرایط اعطا می‌شود.
یکی از شروط اصلی دریافت وام اجاره، داشتن اجاره‌نامه رسمی یا اجاره‌نامه ثبت‌شده در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات و دریافت کد رهگیری است. این شرط به منظور شفاف‌سازی معاملات اجاره، جلوگیری از اجاره‌نامه‌های صوری و کنترل بازار اجاره تدوین شده است.
از سال ۱۴۰۲ به بعد، ثبت اطلاعات محل سکونت (اعم از مالکیت یا اجاره) در سامانه ملی املاک و اسکان (amlak.mrud.ir) برای همه خانوارها الزامی شد. متقاضیان وام ودیعه مسکن باید اطلاعات دقیق محل سکونت، کد پستی، نوع مالکیت، شناسه قبض برق و شماره موبایل سرپرست خانوار را در این سامانه ثبت نمایند. بانک‌ها نیز موظف‌اند صحت اطلاعات اجاره‌نامه و شهر محل سکونت را با داده‌های این سامانه تطبیق دهند.
متقاضی و همسر وی باید فاقد هرگونه مسکن یا زمین مسکونی ملکی باشند. در صورت اثبات مالکیت، متقاضی از فرآیند دریافت وام حذف و در صورت دریافت وام، ملزم به بازپرداخت کامل وام و خسارت خواهد بود.
قرارداد اجاره باید در بازه زمانی تعیین‌شده توسط وزارت راه و شهرسازی منعقد شده باشد. معمولاً قرارداد باید از ابتدای سال تا پایان مهلت ثبت‌نام وام منعقد شده باشد و اجاره‌نامه‌های خارج از این بازه زمانی، مشمول دریافت وام نمی‌شوند.
فرایند ثبت‌نام و دریافت وام اجاره
۱- ثبت‌نام آنلاین: ثبت‌نام وام ودیعه مسکن از طریق سامانه جامع طرح‌های حمایتی مسکن (tem.mrud.ir) انجام می‌شود. متقاضیان باید اطلاعات هویتی، شغلی، سکونتی و اجاره‌نامه خود را بارگذاری کنند و پس از بررسی اولیه، به بانک معرفی می‌شوند.
۲- مدارک مورد نیاز
-اجاره‌نامه رسمی یا ثبت‌شده با کد رهگیری
-ثبت اطلاعات سکونت در سامانه ملی املاک و اسکان
-مدارک هویتی سرپرست خانوار و اعضا
-مدارک شغلی و درآمدی
-معرفی ضامن معتبر (فیش حقوقی یا جواز کسب)
-مدارک اثبات سکونت چندساله در شهر محل اجاره (در برخی موارد)
بانک پس از تطبیق اطلاعات و مدارک، اقدام به پرداخت وام می‌کند. مبلغ وام در تهران تا ۲۷۵ میلیون تومان، در کلانشهرها تا ۱۵۰ میلیون تومان و در سایر شهرها تا ۱۰۰ میلیون تومان متغیر است. وام به حساب مستأجر واریز شده و بازپرداخت اقساط توسط مستأجر انجام می‌شود.
در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، دریافت تسهیلات حمایتی مسکن منوط به ثبت رسمی قرارداد اجاره و احراز هویت محل سکونت است. این تجربه نشان داده که شفافیت و ثبت الکترونیکی، به کارآمدی سیاست‌های حمایتی و کاهش فساد کمک می‌کند. با این حال، در این کشورها، زیرساخت‌های حقوقی و اجرایی برای حمایت از مستأجران غیررسمی نیز پیش‌بینی شده است.
به گزارش پردیسان آنلاین، سیاست مشروطیت دریافت وام اجاره به ثبت سکونت‌گاه و اجاره‌نامه رسمی، گامی مهم در جهت شفافیت بازار اجاره و حمایت هدفمند از مستأجران است. با این حال، چالش‌هایی همچون حذف مستأجران غیررسمی، پیچیدگی فرآیند ثبت‌نام و سخت‌گیری بانک‌ها، ضرورت اصلاح و بهبود این سیاست را گوشزد می‌کند. موفقیت این طرح در گرو توسعه زیرساخت‌های حقوقی، اجرایی و فناوری، آموزش و اطلاع‌رسانی گسترده و پیش‌بینی حمایت‌های مکمل برای گروه‌های آسیب‌پذیر خواهد بود.
