به گزارش پردیسان آنلاین،‌حجت الاسلام محمد جواد محمدی، پژوهشگر حوزوی، در نشست علمی با موضوع «بررسی فقهی معیار احصان در زنا»‌که در مدرسه عالی فقه‌های تخصصی به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، گفت: معیار تحقق احصان در زوجه چیست؟ یکی از عناصر موثر در مجازات زنا شرط احصان است. احصان مربوط به تاهل زن و مرد است و مجازات از تازیانه به رجم تغییر پیدا می‌کند. شروط احصان عقل، حریت، بلوغ و… است. در تعدادی از این شروط اختلافی نیست و در برخی دچار مقداری ابهام است. یکی از این شرایط شرط تمکن جنسی زن و مرد از یکدیگر است. معنای این شرط در مرد کمی واضح‌تر است. با تعبیر هر زمان که بخواهد دسترسی داشته باشد ولی برای زن این طور نیست. در عبارات جمعی از فقها و قانون مجازات اسلامی نیز همین است.

وی افزود: در ماده ۲۶ بند الف و ب احصان مرد این طور معنا شده است دارای همسر بالغ و عاقل باشد و جماع کرده باشد و هر وقت که بخواهد امکانش را داشته باشد. احصان زن عبارت است از اینکه دارای همسر دایمی و بالغ باشد و جماع کرده باشد و امکان جماع داشته باشد. در قانون برای زن عبارت هر وقت بخواهد به کار نرفته است.

‌حجت الاسلام محمدی بیان کرد: در عبارات فقها تعبیر واضح نیست. برخی‌ها گفته اند احصان در زن و در مرد یکسان است. و همین هم جمله مبهم است. دو قول عمده در آرا فقها داریم. قول اول احصان در زوجه در صورتی که محقق است که زوجه به زوج به حد استغنا دسترسی داشته باشد. محدود به چهار ماه یکبار نباشد و به مقداری باشد که عرفاً مانع ارتکاب فحشا شود. شیخ مفید نیز گفته است تمکین زن یعنی بی نیاز بشود در حالی که مرد غایب و محبوس نباشد. آیت الله العظمی مکارم گفته اند استغنا باید به نحو متعارف باشد تا محصنه باشد و زوج نفرت از زوجه دارد یا پیر و بیمار است و نمی تواند زن را تمکین کند؛ احصان در زوجه محقق نشده است.

وی افزود: نظریه دوم می‌گوید احصان زوجه به تبع احصان مرد است یعنی شوهری داشته باشد که او احصان داشته باشد. صاحب جواهر می گوید که احصان زوجه مثل زوج است به این صورت که هر وقت زوج خواست زوجه مهیا باشد و زوجه اختیاری ندارد. اگر زوج امکان تمتع داشته باشد و زوجه سال‌ها رها شده باشد باز هم محصنه است. محمد بن مسلم از اباعبدلله روایت کرده است که زن و شوهری که از هم غایبند مگر این‌که هر وقت مرد بخواهد امکانش باشد و زن هم بخواهد امکانش باشد.

‌حجت الاسلام محمدی گفت: روایت حریز از اباعبدلله در پاسخ به سوال محصن کیست آمده است که ، کسی که نزد او کسی باشد که بی‌نیازش کند. این یعنی بیش از چهارماه یک بار حق تمتع داشته باشد. ممکن است بگویند روایت به مرد اشاره دارد. چیزی که به ذهن بنده می‌آید مختص به مرد نیست. در روایات دیگر سارق، مجاهد و… زیاد داریم که به همه اشاره دارد نه فقط جنس مذکر. در این شرایط منظور کسی است که این صفت را دارد. روایتی از ابی عبیده آمده در صورتی محصن یا محصنه است که وصول باشد. وصول در همیشه شرط است چه برای زن و چه مرد، هر دو باید تمکن داشته باشند. اینکه مرد تمکن داشته باشد و زن چهار ماه یه بار نیاز داشته باشد خلاف وحدت سیاق است.

وی قول دوم را این گونه بیان کرد: یزید کناسی از امام محمد باقر(ع) روایت کرده است که روزی شخصی درباره ازدواج در عده طالق رجعی سوال کرد و ایشان نیز در پاسخ فرمودند، اگر زن در عده طالق رجعی ازدواج کند مجازات رجم دارد. برخی معنقدند چون در طالق مرد تمکن ندارد و فقط حق رجوع دارد می شود گفت تمکن شرط نیست. اما باید دقت داشت این‌جا ازدواج است نه زنا. نمی‌شود با استناد به این عبارت در مورد زنا همین را نتیجه گرفت.

این پژوهشگر حوزوی، تاکید کرد: در مجموع روایات زن باید تمکن داشته باشد. صاحب جواهر در استدلال خودش میان دو بحث ارتباط یکی این‌که زوج چهار ماه یک بار به سراغ همسر برود واجب است. مجازات رجم فرق دارد و عرفا باید تمکن داشته باشند تا این مجازات اجرا شود. نمیشود این دو موضوع را به هم ربط داد و گفت هر چهار ماه یک بار کافی است تا زن محصنه باشد.
انتهای پیام